Zmiany w legislacji dotyczącej mikroplastików będą kłopotliwe - Anna Tuwalska, CosmetoSAFE Consulting

• Strona główna
• Rozmowy
• Zmiany w legislacji dotyczącej mikroplastików będą kłopotliwe

2023-05-05

Komisja Europejska ogranicza wprowadzanie do obrotu mikrodrobin polimerów syntetycznych intencjonalnie dodawanych do produktów otrzymywanych w procesach przemysłowych, w tym kosmetyków. Już w następnym roku kalendarzowym planowana jest publikacja odpowiedniego rozporządzenia. Dlaczego?

Biorąc pod uwagę dokumentację zgodną z załącznikiem XV Rozporządzenia REACH, opinie Komitetów RAC i SEAC, opinię uzupełniającą RAC, skutki społeczno-gospodarcze oraz dostępność rozwiązań alternatywnych, Komisja uważa, że stosowanie mikroplastików powoduje znaczne zanieczyszczenie środowiska i przygotowała projekt zmiany załącznika XVII, w którym podaje szczegóły planowanych ograniczeń.

Chcemy jednak powiedzieć głośno: w porównaniu z innymi branżami koszty wprowadzenia obostrzeń dla przemysłu kosmetycznego znacznie przewyższają stopień zagrożenia, jakie powodują mikroplastiki w kosmetykach. Szacuje się, że zanieczyszczenie mikroplastikiem w oceanach tylko od 0,1% do 4% pochodzi z branży kosmetycznej. Za największy procent zanieczyszczeń odpowiada branża tekstylna – 35% oraz transport – 28%. Skutki objęcia kosmetyków restrykcjami mogłyby powodować utratę kluczowych funkcji wielu produktów. Dla większości polimerów powszechnie stosowanych w kosmetykach trudno jest bowiem znaleźć substancje alternatywne czy zamienniki. Dodatkowo branża dobrowolnie poddała się samoregulacjom, eliminując mikrodrobiny z produktów zmywalnych do 2020 r.

Wniosek Komisji przewiduje, że mikrocząstki polimerów syntetycznych nie mogą być wprowadzane do obrotu w produktach przemysłowych w stężeniu równym lub większym niż 0,01%. Zakaz dotyczy sytuacji, gdy mikroplastiki występują w mieszaninach w ich postaci własnej lub w przypadku, gdy ich ostateczna postać w wyrobie spełnia definicję mikroplastiku.

Wprowadzając nowe prawo, Komisja Europejska zmienia definicję mikroplastików. W jakim kierunku idą te zmiany?

Według Europejskiej Agencji Chemikaliów, mikroplastiki są to wszystkie polimery w formie stałej zawierające więcej niż 1% wag./wag. cząstek stałych, których wszystkie wymiary wynoszą od 1 nm do 5 mm, bądź włókna o długości od 3 nm do 15 mm i stosunku długości do średnicy większym niż 3.

Natomiast Komisja Europejska określiła mikroplastiki jako cząstki syntetycznego polimeru, tj. polimery w stanie stałym i które zawierają co najmniej 1% wag./wag. cząstek stałych albo budują ciągłą powłokę powierzchniową na cząstkach, gdzie co najmniej 1% masy tych cząstek spełnia jeden z następujących warunków: wszystkie wymiary są mniejsze lub równe 5 mm; długość cząstek jest równa lub mniejsza niż 15 mm i stosunek długości do średnicy większy niż 3.

Z powyższej definicji wyłączone są polimery naturalne, które nie zostały chemicznie zmodyfikowane, polimery bez atomów węgla w swojej strukturze chemicznej, polimery o rozpuszczalności w wodzie > 2 g/l, polimery ulegające (bio)degradacji.

Komisja zgadza się z RAC, że z zakresu ograniczenia należy wyłączyć jedynie polimery, które ulegają degradacji w różnorodnych warunkach środowiskowych. Do celu klasyfikacji mikroplastików – i szansy na ich wyłączenie z niniejszego rozporządzenia – w zakresie (bio)degradacji opracowano szczegółowe kryteria klasyfikacji i metody badawcze, szczegółowo opisane w opinii RAC/SEAC oraz w końcowej części projektu rozporządzenia. Metody badawcze podzielono na pięć grup: grupa 1 i 2: testy szybkiej biodegradowalności; grupa 3: testy potencjalnej biodegradowalności; grupa 4 i 5: testy biodegradacji w różnych symulowanych elementach środowiska.

Jakie będą okresy przejściowe dla poszczególnych kategorii produktu?

Dla różnych produktów Komisja Europejska proponuje oczywiście różne okresy przejściowe.

W odniesieniu do kapsułkowania substancji zapachowych uważa się sześć lat za najwłaściwszy okres przejściowy, ponieważ zapewni przemysłowi wystarczająco dużo czasu na przeformułowanie wszystkich produktów, w przypadku których obecnie nie są dostępne żadne alternatywy.

W przypadku produktów spłukiwanych Komisja uważa, że cztery lata to najwłaściwszy okres przejściowy, chyba że takie produkty używane są do utrwalenia kompozycji zapachowej lub zawierają mikrocząsteczki polimeru syntetycznego do stosowania jako materiał ścierny, tj. do złuszczania, polerowania lub czyszczenia, tzw. mikrogranulki.

W przypadku produktów kosmetycznych do makijażu, ust i paznokci „niespłukiwanych” Komisja przyjmuje 12 lat za najwłaściwszy okres przejściowy, chyba że takie produkty służą do utrwalenia kompozycji zapachowej.

Tu warto jednak zauważyć, że Komisja chce wprowadzić mechanizmy zachęcające do przyspieszenia zmian produktów rynkowych.

Owszem. Po ośmiu latach od wejścia w życie proponowanego rozporządzenia nadal można będzie kupić produkty kosmetyczne do makijażu, ust i paznokci „niespłukiwane”, zawierające mikroplastiki. Jednakże powinny one być odpowiednio oznakowane: „This product contains microplastics.”

W przypadku produktów niespłukiwanych Komisja uważa, że sześć lat jest najwłaściwszym okresem przejściowym, chyba że takie produkty mają funkcję utrwalenia zapachu w postaci kapsułek lub są stosowane w produktach do makijażu, ust i paznokci.

W przypadku wosków, past i produktów do odświeżenia powietrza okres przejściowy wyniesie pięć lat, chyba że takie produkty są w postaci kapsułek do hermetyzowania zapachu lub zawierają „mikrogranulki”.

Należy zauważyć, że powyższe okresy przejściowe będą miały zastosowanie od dnia, w którym omawiane w artykule rozporządzenie weszłoby w życie.

Jakie kategorie produktów i mikrocząsteczki będą wyłączone z rozporządzenia?

Wydaje się, że branża kosmetyczna będzie jednym z głównych „beneficjentów” planowanego rozporządzenia. Istnieje bowiem katalog produktów gotowych, dla których nowe regulacje nie znajdą zastosowania. Są to m.in.: syntetyczne mikrocząsteczki polimerowe do stosowania w zakładach przemysłowych; produkty lecznicze objęte zakresem dyrektywy 2001/83/WE oraz weterynaryjne produkty lecznicze objęte zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/6; produkty nawozowe UE objęte zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009; dodatki do żywności objęte zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008; wyroby do diagnostyki in vitro, w tym wyroby objęte zakresem rozporządzenia (UE) 2017/746.

Także dla pewnych form/postaci mikroplastików przewidywane są wyłączenia z rozporządzenia. Są nimi: mikrocząsteczki polimeru syntetycznego, które są „wbudowane” za pomocą środków technicznych zapobiegających uwalnianiu do środowiska, gdy są używane zgodnie z przeznaczeniem; mikrocząstki polimeru syntetycznego, których właściwości fizyczne są trwale zmienione podczas prawidłowego zastosowania końcowego w taki sposób, że polimer nie wchodzi już w zakres definicji mikroplastiku; syntetyczne mikrocząstki polimerowe, które są na trwale włączane do matrycy, w formie stałej, podczas prawidłowego użycia końcowego.

CosmetoSAFE Consultingmikroplastikiprawotworzywa sztuczne