Zrównoważona chemia – czy sprostamy unijnym wymaganiom?

• Strona główna
• Artykuły
• Zrównoważona chemia – czy sprostamy unijnym wymaganiom?

2022-12-09

Strategia UE ds. zrównoważonych chemikaliów (CSS) stanowi jeden z filarów Europejskiego Zielonego Ładu. Ma ona na celu minimalizowanie negatywnego wpływu chemikaliów na ludzi i środowisko, a więc zwiększenie bezpieczeństwa produktów, zmniejszenie ryzyka dla zdrowia ludzkiego i wyeliminowanie zanieczyszczenia środowiska. W ramach Strategii CSS przewidywanych jest łącznie ponad 80 działań (w większości legislacyjnych) w perspektywie najbliższych pięciu lat.

Debatę, której gospodarzami byli dr inż. Anna Zalewska, Senior Ekspert, Polska Izba Przemysłu Chemicznego oraz Kamil Szydłowski, Advocacy Manager, BASF Polska, rozpoczęło krótkie wprowadzenie.

– Strategia CSS stawia przed branżą chemiczną oraz całym polskim przemysłem szereg wyzwań związanych z realizacją ambitnych celów Komisji Europejskiej. Chemikalia i produkty mają być bezpieczne i zrównoważone już na etapie ich projektowania, pozwalając osiągnąć nietoksyczne cykle materiałowe. Większa liczba substancji ma zostać objęta restrykcjami, emisje do środowiska mają zostać ograniczone, a innowacyjne rozwiązana i produkty stać się znakiem rozpoznawczym UE. Zaplanowane w ramach pięciu filarów Strategii i licznych jej inicjatyw zmiany regulacyjne niezmiennie pokazują, jak wiele wyzwań, ryzyk i obciążeń czeka krajową i unijną gospodarkę. Możemy śmiało powiedzieć, że jest ona cały czas dla nas w dużej mierze wyzwaniem. Mamy świadomość, że mnogość inicjatyw, ich brak dookreślenia i szczegółowych zapisów może być problematyczny dla branży – powiedziałaAnna Zalewska, Senior Ekspert w Polskiej Izbie Przemysłu Chemicznego.

Następnie rozpoczął się pierwszy panel ekspercki, w którym udział wzięli przedstawiciele Komisji Europejskiej, ECHA (Europejska Agencja Chemikaliów) oraz Cefic (Europejska Rada Przemysłu Chemicznego).

Jako pierwszy głos zabrał Otto Linher, Senior Expert, REACH Unit, DG Grow, Komisja Europejska, który opowiedział o planach i kluczowych inicjatywach Komisji na pierwsze półrocze 2023 r. w zakresie zrównoważonych chemikaliów, w tym rewizji REACH, czyli rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady, które reguluje kwestie stosowania chemikaliów. Ekspert wskazał, że z punktu widzenia KE najważniejsza jest kwestia transparentności danych. Przedstawił również możliwy wpływ Strategii ds. zrównoważonych chemikaliów na przemysł chemiczny, wskazując na potencjalne koszty.

W dalszej części debaty Peter van der Zandt, dyrektor ECHA wskazywał, które z inicjatyw CSS są – z punktu widzenia Agencji – najważniejsze dla osiągnięcia zapisanych w Strategii celów. Podkreślił także, iż działaniom ECHA kierunek nadają regulacje wspólnotowe. Ekspert opowiadał także o współdziałaniu ECHA z przemysłem – zauważył on, że branża

chemiczna to sektor, który zapewnia bezpieczeństwo, a kooperacja Agencji z przedsiębiorstwami chemicznymi przebiega bardzo dobrze - zaczyna się ona zawsze od obopólnych ustaleń i przedstawienia bazowych informacji w danej kwestii. 

Jako trzeci w tej części wydarzenia głos zabrał Steven Van De Broeck, dyrektor w Cefic. Pytany o rewizję REACH
z perspektywy europejskiego przemysłu chemicznego, podkreślił, że dla branży najważniejsze są przede wszystkim jasne wytyczne, gdyż przemysł musi wiedzieć, jak do wdrożenia wszelkich założeń ma się przygotować. Ponadto opowiadał także, jak – zdaniem Cefic – strategia wpłynie na międzynarodową konkurencyjność całego europejskiego sektora chemicznego.

Z kolei Agnieszka Dudra, prezes Biura do spraw Substancji Chemicznych zaakcentowała znaczącą rolę dialogu różnych interesariuszy w związku z planowanym wdrożeniem CSS. Jak podkreśliła, działania administracji będą skuteczne tylko i wyłącznie przy wsparciu sektora przemysłowego, dlatego tak ważne jest, aby przemysł reagował i zabierał głos.

Ostatnią część debaty PIPC stanowił panel dyskusyjny.

Joanna Pokora, Kierownik Biura Monitoringu Strategii i REACH Grupy Azoty Zakłady Azotowe Kędzierzyn opowiedziała o przygotowaniach spółki do wdrażania strategii ds. zrównoważonych chemikaliów. Wskazała, że CSS stanowi przełom, nowe ramy i wytyczne w kwestii zarządzania chemikaliami w sposób zrównoważony. Nadmieniła, że Grupa Azoty już przygotowuje się wdrożenia jej zapisów, a „zielona” strategia Grupy (Nowa Strategia Grupy Azoty na lata 2021-2030) mówi także o tym aspekcie. Prelegentka wskazała, że wszystkie produkty – w myśl CSS - muszą być projektowane w sposób zrównoważony już od samego początku, jednak, żeby wszystko to stało się możliwe potrzebne jest odpowiednie wsparcie z zewnątrz, gdyż wszystkie zmiany dla całego przemysłu będą bardzo kosztowne.

W dalszej części wypowiedzi Joanna Pokora opowiadała o obawach i wyzwaniach związanych z rewizją rozporządzenia REACH z perspektywy spółki. Wskazała, że zarówno rewizja REACH, jak i cała Strategia ogółem, rodzi wiele wyzwań: braki kadrowe, zwiększone wymogi rejestracyjne. Podkreśliła, że wiele chemikaliów może wypaść z rynku, a niektórych z nich nie da się zastąpić w prosty i szybki sposób. Na koniec ekspertka wyraziła nadzieję na podanie szybkich i jasnych wytycznych, z uwagi na fakt, iż zmian będzie bardzo wiele, a przemysł potrzebuje stabilności, by móc sprawnie funkcjonować.

Piotr Majdański, kierownik w Biurze Zarządzania Chemikaliami w spółce ANWIL, zapytany o przygotowania do wdrażania CSS wskazał, że będą to dla przemysłu zmiany rewolucyjne, a nie ewolucyjne. Nadmienił, że ANWIL śledzi na bieżąco legislację, opiniuje dokumenty, analizuje zagrożenia, a kluczową kwestią jest konieczność aktualizacji różnych zapisów w zakresie interpretacyjnym. Dodał, że obecnie rozmowa na temat CSS często toczy się w oparciu o ogólne hasła, górnolotne sformułowania, natomiast należy patrzeć na to, co dzieje się wewnątrz danej organizacji.

Jego zdaniem, kadry muszą umieć analizować kwestie związane z zapisami Strategii i odpowiednio zarządzać tym tematem na poziomie operacyjnym w firmie. Podkreślił, że dobrą praktyką są interdyscyplinarne zespoły zajmujące się danym zagadnieniem – to daje pełny obraz sytuacji, możliwość analizy braków i pozyskania wsparcia. Ponadto opowiadał o roli  narzędzi IT, które są bardzo pomocne w filtrowaniu substancji, ustalaniu, gdzie w zakładzie dana substancja występuje i jakie jest jej zastosowanie. Podsumowując dodał, że bardzo ważna jest także współpraca z branżowymi organizacjami i dialog na temat CSS - za jedno z większych wyzwań uznał uczynienie głosu przemysłu słyszalnym tak, by jego uwagi trafiały do administracji.

przemysł chemicznyPolska Izba Przemysłu Chemicznegozrównoważony rozwójbezpieczeństwo