Zaczęła się droga do dekarbonizacji polskiego budownictwa

• Strona główna
• Artykuły
• Zaczęła się droga do dekarbonizacji polskiego budownictwa

2021-12-13  / Autor: Dominik Wójcicki

Zerowa emisyjność to wymóg współczesności

Od dekarbonizacji, czyli redukowania przemysłowych emisji dwutlenku węgla i innych gazów cieplarnianych do atmosfery, nie ma ucieczki. Polska jest sygnatariuszem porozumienia paryskiego, które nakłada zobowiązanie, aby globalne emisje gazów cieplarnianych netto osiągnęły poziom zerowy około roku 2050. Unia Europejska, w ramach Europejskiego Zielonego Ładu, zakłada redukcję emisji gazów cieplarnianych do roku 2030 o 55%. Osiągnięcie tych celów możliwe będzie jednak tylko dzięki dekarbonizacji wszystkich sektorów gospodarki, w tym budownictwa.

Sektor ten aktualnie odpowiada za aż 38% światowych emisji CO₂ , co wynika zarówno z zużycia energii przez budynki (ślad węglowy operacyjny), jak i z pozostałej działalności przemysłu budowlanego związanej z wydobyciem surowców, produkcją materiałów, procesem budowy czy rozbiórki budynków (ślad węglowy wbudowany). W dodatku też wraz z postępem w redukcji energochłonności budynków znaczenie tzw. wbudowanego śladu węglowego będzie jeszcze w przyszłości rosnąć.

Stąd też coraz liczniejsze inicjatywy przemysłu, które kierują się w stronę wypracowania modeli, zapewniających tzw. zrównoważone budownictwo. Działania w tym zakresie stanowią zaś część planu dekarbonizacji – flagowym projektem Europejskiego Zielonego Ładu jest w tym względzie fala renowacji.

– Dekarbonizacja jest oczywistością i powinna być rozpatrywana w trzech aspektach: ekonomicznym, społecznym i środowiskowym. Ekologiczne rozwiązania dla budynków muszą nie tylko ograniczać emisję CO₂, ale także generować oszczędności i podnosić komfort życia. Selena od 30 lat angażuje się w tworzenie produktów przyjaznych środowisku, łatwych w użyciu i szybkich w montażu. Wierzę, że jest to właściwy sposób na ochronę naszej planety przed zmianami klimatu – komentuje Krzysztof Domarecki, założyciel i wieloletni prezes Grupy Selena, jednego z europejskich liderów w przemyśle chemii budowlanej.

Temat dekarbonizacji w bardzo przekrojowym i wielowątkowym ujęciu został podjęty przez Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego (PLGBC). W połowie tego roku ogłosiło ono mapę drogową dekarbonizacji polskiego budownictwa do roku 2050. W zaproponowanej strategii przedstawiło cele i działania niezbędne do osiągnięcia neutralności klimatycznej przez polskie budynki i budownictwo.

Autorzy dokumentu podpowiadają, że aby osiągnąć neutralność klimatyczną, polski rynek budowlany musi przejść proces transformacji. Konieczna jest modyfikacja podejścia do produkcji materiałów, projektowania, procesu budowlanego oraz wykorzystywanych źródeł energii. Bazą tych działań muszą być zmiany w prawodawstwie, które umożliwią wdrożenie i weryfikację zamierzeń. Rozwiązania, które pozwalają na wznoszenie budynków o zerowym śladzie węglowym już wprawdzie istnieją, ale teraz należy je odpowiednio promować oraz wspierać legislacyjnie i finansowo. To od zaangażowania sektora finansowego i mądrej legislacji będzie zależeć skuteczna realizacja przedstawionych założeń, dlatego aktywny udział banków komercyjnych oraz międzynarodowych instytucji finansowych w projektowaniu odpowiednich instrumentów wspierających dekarbonizację w Polsce jest bardzo istotny, tak samo jak przyjazność organów państwowych.

Ostateczny zaś cel polskiego sektora budowlanego na rok 2050 jest taki, iż wszystkie budynki powinny charakteryzować się zerowym operacyjnym śladem węglowym, natomiast budynki nowe i poddawane modernizacji zerowym śladem węglowym netto w całym cyklu życia, czyli zerowym bilansem wbudowanego i operacyjnego śladu węglowego.

Mapa drogowa jest zachętą do działań dla dziewięciu różnych kategorii podmiotów: administracji rządowej, administracji samorządowej, deweloperów i inwestorów oraz właścicieli budynków, instytucji finansowych, projektantów i architektów, producentów materiałów budowlanych, wykonawców, zarządców budynków oraz organizacji branżowych i organizacji pozarządowych.

Problemy na drodze do dekarbonizacji

Zarówno z raportu PLGBC, jak i innych wcześniejszych opracowań poświęconych temu tematowi (np. „Neutralna emisyjnie Polska 2050, autorstwa firmy McKinsey) wynika, że o pełną dekarbonizację krajowego budownictwa nie będzie łatwo. W dużej mierze związane jest to z charakterystyką krajowych zasobów budowlanych.

Jak dowiadujemy się z raportu Polskiego Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego, na rodzime zasoby budowlane składa się 14,2 mln budynków. Budynki mieszkalne jednorodzinne znajdują się na pierwszym miejscu pod względem liczby, co przekłada się na specyfikę lokalnego budownictwa, z rozproszoną strukturą własności, trudnościami w systemowym dotarciu do właścicieli oraz finansowaniu modernizacji istniejących budynków. Prawie 80% zasobów mieszkaniowych należy do prywatnych właścicieli, co stanowi jeden z najwyższych udziałów w Europie.

O ile jednak budynki oddawane do użytku po 2000 r. cechuje relatywnie wysoka efektywność energetyczna, o tyle starsze zasoby budowlane charakteryzują się wysokim zapotrzebowaniem na energię i wymagają głębokiej modernizacji. Z tego powodu regulacje prawne mające poprawić stan istniejących zasobów budowlanych są bardzo istotne w kontekście działań dekarbonizacyjnych, a kluczowym elementem planowania w tym obszarze jest postulowana przez PLGBC Długoterminowa Strategia Renowacji. Jednocześnie około 42% budynków mieszkalnych w Polsce powstało przed rokiem 1971. Stowarzyszenie szacuje, że do roku 2012 zaledwie 50% tych budynków poddano termomodernizacji, a część z nich nie spełnia aktualnych wymagań dotyczących efektywności energetycznej. W przypadku budynków mieszkalnych wielorodzinnych najnowsze badania wskazują, że po 2020 r. 30% z nich nadal wymaga termomodernizacji. Tylko 45% budynków użyteczności publicznej zostało poddanych termomodernizacji do roku 2019.

Biorąc pod uwagę obecnie prowadzone oraz planowane przez instytucje publiczne do 2025 r. przedsięwzięcia, udział procentowy budynków poddanych termomodernizacji wzrośnie szacunkowo do 55-60%. Jednocześnie dominująca pozycja paliw kopalnych w segmencie zaopatrzenia w ciepło skutkuje tym, że zdecydowana większość budynków mieszkalnych w Polsce (77%) emituje bardzo dużo, bo ponad 50 kg CO₂ e/m² rocznie.

Co zatem robić, by osiągnąć założone cele? McKinsey radzi, iż emisje związane z budynkami można obniżać w dwojaki sposób. Po pierwsze, można zwiększyć wydajność energetyczną obiektów budowlanych dzięki termomodernizacji, co pozwala zmniejszyć zużycie opału. Rozwiązania tego typu można zastosować w najmniej wydajnych rodzajach budynków (np. w obiektach, w których roczne zapotrzebowanie na ciepło przekracza 200  kWh na metr kwadratowy) i dodatkowo skupić się na elementach konstrukcji, które posiadają najmniejszą warstwę izolacyjną w danym budynku, np. strychu, ścianach, oknach czy podłogach. Po drugie, można ograniczyć wykorzystanie wysokoemisyjnych źródeł energii, zastępując bojlery i piece opalane węglem, gazem lub olejem opałowym urządzeniami zasilanymi z niskoemisyjnych źródeł alternatywnych.

Szczęśliwie zrozumienie dla konieczności przeprowadzenia dekarbonizacji jest w polskim przemyśle budowlanym powszechne, więc dodatkowe zachęcanie nie jest konieczne. Zresztą widać to po samych zainteresowanych, którzy w tym trendzie upatrują szans na budowanie przychodów.

Duża akceptacja branży dla dekarbonizacji

Zaproponowaną przez Polskie Stowarzyszenie Budownictwa Ekologicznego ścieżkę dekarbonizacji krajowego budownictwa do roku 2050 poparło natychmiast blisko 50 firm i organizacji z krajowego sektora budowlanego. W zgodnej ocenie zarówno autorów, jak i adresatów koncepcji, zintensyfikowanie starań wiodących ku przejściu do neutralności klimatycznej to cel na kolejne lata.

– Przedstawiona przez nas ścieżka doprowadzenia do dekarbonizacji polskich zasobów budowlanych oraz sektora budownictwa jest bez wątpienia bardzo ambitna. Jednakże bez tak śmiałych wizji niemożliwym jest osiągnięcie neutralności klimatycznej. W drugiej kolejności, ambitne wizje muszą przekładać się na ambitne strategie, bo tylko zdecydowane, zintensyfikowane i długofalowe działania pozwolą na wypełnienie celów porozumienia paryskiego i Europejskiego Zielonego Ładu. Liczymy, że nasze propozycje staną się osią wszelkich działań, które musimy podejmować – podkreśla Alicja Kuczera, dyrektor zarządzająca PLGBC.

I chociaż raport Stowarzyszenia to po prostu jeden z wielu dokumentów, to jednak idealnie wpisuje się on w trend, który w budownictwie jest już obecny od jakiegoś czasu.

– CEMEX od dawna realizuje działania, których celem jest znaczące ograniczenie emisji dwutlenku węgla. W naszej ofercie stale przybywa produktów, powstających z myślą o zrównoważonym budownictwie. Jako organizacja świadoma wyzwań ekologicznych stojących przed branżą budowlaną, chcemy wspierać inicjatywy ustanawiające ambitne cele w zakresie dekarbonizacji, stąd poparcie dla wizji zaprezentowanej przez PLGBC – mówi Michał Grys, członek zarządu w CEMEX Polska.

– Skanska od lat kieruje się „zielonym” podejściem w biznesie. Aktywnie działamy na rzecz obniżenia śladu węglowego w ramach realizacji naszych ambitnych celów klimatycznych. Zaczynamy od działań, które mają największy wpływ na środowisko. Skupiamy się nie tylko na emisji CO₂ na etapie użytkowania budynków, ale również w momencie ich budowania i podczas procesu doboru odpowiednich materiałów. Jednym z bezpośrednich tego efektów są budynki zasilane w 100% poprzez odnawialne źródła energii, takie jak m.in. Centrum Południe we Wrocławiu czy biurowiec Wave w Gdańsku. W ramach strategii opartej na celach klimatycznych, Skanska pracuje nad różnymi innowacyjnymi i prośrodowiskowymi rozwiązaniami. Przykładowo, dzięki nawiązanej w 2018  roku współpracy z Saule Technologies rozpoczęto testowanie fotowoltaicznych ogniw z perowskitu. Wykonane z nich ogniwa dorównują już wydajnością ogniwom krzemowym. Są one elastyczne, bardzo cienkie, lekkie i półprzejrzyste. Zachowują wysoką wydajność w produkcji energii, nawet jeśli promienie słońca nie padają na nie pod optymalnym kątem. Oznacza to, że ich zastosowanie nie jest ograniczone wyłącznie do dachu – działają efektywnie na każdej powierzchni. Rozwiązanie zostało sprawdzone w warszawskim biurowcu Spark, a następnie uruchomiono pilotażową linię umożliwiającą produkcję ogniw w większym formacie. Dla nas „zielona rewolucja” to nie modny slogan, ale realne i systematyczne wdrażanie rozwiązań. Od wielu lat jest to istotny element działalności biznesowej Skanska – to jest sposób, w jaki projektujemy i budujemy – zapewnia Adam Targowski, dyrektor ds. zrównoważonego rozwoju w spółce biurowej Skanska.

CAŁA TREŚĆ DOSTĘPNA W "Chemia i Biznes" nr 5/2021

Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.

budownictwodekarbonizacjaCEMEXPolskie Stowarzyszenie Budownictwa EkologicznegoSkanska