Wszechstronność pigmentów z tlenku żelaza

• Strona główna
• Artykuły
• Wszechstronność pigmentów z tlenku żelaza

2020-10-01  / Autor: Dominik Wójcicki

Pigmenty nieorganiczne są nierozpuszczalnymi, rozdrobnionymi stałymi barwnikami, których efekty optyczne opierają się na selektywnej, a w przypadku białych pigmentów również na nieselektywnej absorpcji światła i na rozpraszaniu światła. Są one fizycznie i chemicznie trwałe i nie są podatne na oddziaływanie nośnika lub substratu, w którym się znajdują.

Rodzaje pigmentów

Wzrastające znaczenie pigmentów żelazowych wynika z ich chemicznej stabilności, dużej jednorodności odcieni i konkurencyjności cen w porównaniu z pigmentami należącymi do grupy tzw. barwnych pigmentów nieorganicznych oraz pigmentami organicznymi. Dzięki możliwości produkowania w szerokim zakresie uziarnienia syntetyczne pigmenty na bazie tlenków żelaza pozwalają na uzyskanie zarówno różnej siły krycia, jak i różnych odcieni.

Wśród pigmentów z tlenku żelaza dominują pigmenty czerwone, których rynkowy udział w tej kategorii sięga 43%. Drugie miejsce przypada pigmentom żółtym – 29%, a kolejne pigmentom czarnym – 23%. Pigmenty nieorganiczne, w tym tlenki żelaza, są szeroko stosowane do barwienia materiałów budowlanych, tworzyw sztucznych, włókien, papieru, gumy, jak również produkcji farb poligraficznych.

Dają nie tylko zabarwienie, ale w niektórych przypadkach poprawiają właściwości kolorowych folii chroniących materiał przed korozją. Światowa produkcja czerwonych pigmentów z tlenku żelaza wynosi około 600 tys. ton rocznie.

Sytuacja rynkowa

Przed wybuchem pandemii koronawirusa światowy rynek pigmentów nieorganicznych notował stały, chociaż dość przeciętny wzrost wolumenowego zużycia (1-4% rocznie w zależności od regionu świata i konkretnego typu pigmentu). Zapotrzebowanie to w największym stopniu było generowane przez zastosowanie produktu w branży budowlanej. Urbanizacja i szybki rozwój budownictwa, szczególnie w gospodarkach wschodzących, uznawane były za podstawowy czynnik popytowy dla wszystkich pigmentów nieorganicznych, w tym pigmentów z tlenków żelaza. To, w jakiej kondycji będzie budownictwo po pandemii najmocniej zdeterminuje zatem przyszłe zainteresowanie klientów pigmentami z tlenków żelaza. W ostatnich miesiącach rynek znajdował się jednak pod silnym wpływem zmienności cen surowców. Przykładowo w minionym roku największy globalny producent pigmentów Lanxess wyraźnie musiał podnieść ceny swoich produktów: m.in. żółte pigmenty z tlenku żelaza z uwagi na wzrost kosztów produkcyjnych podrożały o 15%. Stale podejmowana była również kwestia toksyczności związanej z pigmentami nieorganicznymi, więc obydwa te czynniki powstrzymywały bardziej dynamiczny wzrost branży. Jeszcze innym czynnikiem hamującym sektor była niska siła barwienia w niektórych zastosowaniach i niska jasność w porównaniu do pigmentów organicznych. Bez względu jednak na to wszystko, 2019 r. był dla światowego rynku pigmentów tlenku żelaza czasem trudnym, a większość firm w odpowiedzi na warunki biznesowe i trendy konsumenckie dywersyfikowała swój asortyment.

Ten czas trudności dobrze ilustrowały wyniki: Lanxess, z produkcją na poziomie ok. 400 tys. ton w zakresie pigmentów z tlenku żelaza, zanotował wzrost przychodów w jednostce biznesowej, w skład której wchodzą pigmenty o 8% względem roku wcześniejszego, jak również wzrost marży z 16% do 18%. Tyle tylko, że same pigmenty do wzrostu segmentu się nie przyczyniły. Na dobre wyniki pracowały inne kategorie produktowe.

Venator, drugi z rynkowych potentatów z produkcją na poziomie ok. 145 tys. ton, zanotował stratę w przychodach z tytułu sprzedaży pigmentów o 14% względem 2018 r. Było to spowodowane głównie mniejszym o 12% wolumenem sprzedaży. Spadek wolumenów, w ocenie przedstawicieli Venatora, wynikał przede wszystkim ze słabnącego popytu na powłoki samochodowe i tworzywa sztuczne.

Spadły też o blisko 6% przychody ze sprzedaży pigmentów nieorganicznych koncernu Ferro, innego wiodącego gracza w omawianej branży.

– Aktualnie główny trend w naszym sektorze podąża w kierunku produktów o wysokiej jakości we wszystkich obszarach zastosowania. Jako dostawcy pigmentów nieorganicznych musimy dostarczyć dokładnie to, co potrzebuje klient, więc to on jest podmiotem kreującym trendy rynkowe nie zaś my, jako dostawcy pigmentu. Zapewne podobnie jest z producentami, którzy tworzą pigmenty z tlenku żelaza w oparciu o sygnały płynące z rynku, a nie samemu rynek kształtują. Wysoka jakość wykonania, najnowocześniejsza technologia i zrównoważony rozwój to podstawowe oczekiwania pochodzące od klientów. Rynek staje się coraz bardziej konkurencyjny, więc również i odbiorcy w Polsce wymagają, abyśmy działali szybko i sprawnie. Czas realizacji zamówienia to aktualnie główny wymóg odbiorców. Gdy mowa o obserwowanych innowacjach, to mają one nie tylko charakter kolorystyczny, ale mają też na celu zapewnienie nowych funkcjonalności i podniesienie wydajności użycia. Pigmenty o wyższej wydajności mogą przynieść dodatkowe ulepszenia, takie jak łatwość dyspersji i siła koloru. Ciekawym tematem wpływającym na rynek pigmentów jest zwiększenie dbałości o zrównoważony rozwój. Dostrzegamy od pewnego czasu większy nacisk na wodne systemy malarskie, wymianę pigmentów opartych na chromianach ołowiu, lepsze zarządzanie ciepłem, czy też coraz bardziej zyskujące na znaczeniu oznakowanie ekologiczne. Kolejnym tematem dostrzeganym przez klientów, a odnoszącym się do pigmentów nieorganicznych i kwestii zrównoważonego rozwoju oraz łańcucha wartości niższego szczebla są produkty oparte na naturalnej mice. Swoją rolę w kreowaniu trendów odgrywają także przepisy REACH. Ze względu na rosnące obawy o wpływ na środowisko, klienci wymagają wspominanych już zrównoważonych produktów, a producenci muszą wprowadzać jak najmniej inwazyjne dla środowiska procesy wytwórcze. Szczególnie mocno zmieniło to obraz branży w Chinach. Tam było dawniej blisko 100 zakładów produkujących pigmenty z tlenków żelaza, a w tej chwili zostało ok. 40. W coraz większej liczbie fabryk mamy do czynienia z efektywnym mieleniem, co zmniejsza udział kruszyw i aglomeratów, czego rezultatem są pigmenty wykazujące wysoką jakość w zakresie stabilności kolorów i niezwykłą odporność na ciepło. Oczekuje się, że globalna konsumpcja pigmentów będzie podlegać ciągłemu wzrostowi, jednak dalsza konsolidacja mocy produkcyjnych pigmentów z tlenku żelaza w Chinach będzie wciąż postępować ze względu na ściślejsze egzekwowanie przepisów ochrony środowiska prowadzące do zamykania zakładów mających problemy środowiskowe. To wszystko już teraz prowadzi do ograniczenia liczby producentów i źródeł zaopatrzenia – tłumaczy w długiej rozmowie przedstawiciel jednej ze spółek dystrybucyjnych, działających w Polsce i sprzedających pigmenty (nasz rozmówca wolał w tekście nie podawać swoich personaliów – przyp. red.).

Wspomniana redukcja o połowę liczby zakładów w Chinach przełożyła się na wyraźny spadek podaży, zwłaszcza w segmencie pigmentów czerwonych. Mimo wszystko to wciąż Chiny, a w Europie Niemcy pozostają dwoma największymi centrami wytwórczymi w przemyśle pigmentów, choć mniejsze zakłady ulokowane są w wielu innych krajach.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 4/2020 DWUMIESIĘCZNIKA "CHEMIA I BIZNES". ZAPRASZAMY.