Wpływ utrzymania czystości na bezpieczeństwo w strefach zagrożonych wybuchem

• Strona główna
• Artykuły
• Wpływ utrzymania czystości na bezpieczeństwo w strefach zagrożonych wybuchem

2019-06-17  / Autor: Tomasz Rawecki, dyrektor w firmie „Eco-Clean Janusz Malanowicz”

Zapewnienie bezpieczeństwa w tych obszarach jest obowiązkiem wynikającym z wielu aktów prawnych. Dyrektywa UE 1999/92/WE ATEX137 – zwana również ATEX USERS wprowadzona do polskiego prawodawstwa Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. – Dz.U.2010.138.931, nakłada na przedsiębiorców wymóg stosowania odpowiednich do rodzaju działalności, technicznych lub organizacyjnych środków ochronnych, zapewniających realizację poniższych celów:

• zapobieganie tworzeniu się atmosfery wybuchowej;
• zapobieganie wystąpieniu zapłonu atmosfery wybuchowej;
• ograniczenie szkodliwego efektu wybuchu, w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób pracujących.

Strefy zagrożone wybuchem występują w wielu gałęziach przemysłu, gdzie na różnych etapach produkcji i magazynowania występują lub mogą się pojawić gazy, pary, mgły oraz wybuchowe pyły, które w odpowiednim stężeniu w połączeniu z powietrzem lub innym utleniaczem, stanowią mieszaninę wybuchową. Aby doszło do zapłonu niekoniecznie musi pojawić się otwarty ogień. Czynnikiem inicjującym wybuch mogą być m.in., wysoka temperatura elementów urządzeń pracujących w strefie EX, wyładowania elektrostatyczne oraz  elektryczne lub mechaniczne iskrzenie urządzeń, o które w warunkach przemysłowych nietrudno.

Do często występujących w przemyśle łatwopalnych cieczy możemy przykładowo zaliczyć: paliwa ropopochodne, wiele rozpuszczalników organicznych oraz amoniak,  do gazów: propan-butan, wodór, metan, siarkowodór oraz acetylen. Najbardziej wybuchowe pyły pochodzą natomiast z węgla, drewna, celulozy, nawozów sztucznych, pasz dla zwierząt, farb proszkowych, metali, cukru, mleka, kakao, laktozy, itp.

Do gałęzi przemysłu w których szczególnie często spotykamy tego rodzaju strefy możemy zaliczyć branżę wydobywczą, chemiczną, rafineryjną, drzewną/meblową, farmaceutyczną, spożywczą, paszową, motoryzacyjną i zbrojeniową. Strefy zagrożone wybuchem znajdziemy również w zakładach lakierniczych i szlifierskich oraz w rolniczych wytwórniach biogazu.

Strefy zagrożone wybuchem podlegają głównemu podziałowi w zależności od dwóch czynników:

• rodzaju zagrożenia: G (występowanie czynnika wybuchowego w postaci gazów, cieczy i ich oparów) oraz D (występowanie wybuchowych pyłów),
• częstości występowania atmosfery wybuchowej: 0,1 i 2 w przypadku grupy zagrożenia G oraz 20, 21 i 22 w przypadku grupy D, przy czym klasy 0 / 20 oznaczają ciągłe występowanie atmosfery wybuchowej, klasy 1 / 21 występowanie zagrożenia wyłącznie w trakcie normalnego działania, natomiast klasy 2 / 22 opisują strefę jako taką w której atmosfera wybuchowa normalnie nie występuje, a jej pojawienie się ma charakter krótkotrwały.

W strefach zagrożonych wybuchem może być instalowany i eksploatowany wyłącznie sprzęt, który nie stanowi potencjalnego źródła powstawania i zapłonu mieszaniny wybuchowej. Są to urządzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym o odpowiednich parametrach, które muszą spełniać wymagania określone przez przepisy (Dyrektywa ATEX 2014/34/UE) i być odpowiednio oznakowane. Na każdym urządzeniu dopuszczonym do pracy w strefie zagrożonej wybuchem powinny być podane parametry kwalifikujące je do danej kategorii. Pełny opis takiego urządzenia powinien zawierać: oznakowanie CE, numer identyfikacyjny jednostki certyfikującej, symbol wykonania przeciwwybuchowego, grupę wybuchowości, kategorię urządzenia, rodzaj ochrony przeciwwybuchowej, podgrupę wybuchowości oraz klasę temperaturową. W przypadku niezgodności danych zawartych w dokumentacji i na urządzeniu, powinno być ono wycofane z użytkowania.

Aby dana strefa EX spełniała wymagania dyrektywy ATEX kierujący przedsiębiorstwami powinni skupić się na spełnieniu szeregu zadań organizacyjno-kontrolnych, dzięki którym po zakupie atestowanego sprzętu, zostaną narzucone odpowiednie procedury, których przestrzeganie sprawi, że bezpieczeństwo pracy w strefach EX będzie miało wymiar nie tylko teoretyczny. Odpowiedzialność za właściwą realizację tych zadań ponoszą zarówno zarządy przedsiębiorstw jak i kierownicy działów produkcyjnych, działów utrzymania ruchu oraz specjaliści BHP na bieżąco oceniający ryzyko wystąpienia niebezpiecznych zdarzeń w zakładach. Bardzo istotnym czynnikiem determinującym bezpieczną i wydajną pracę w strefach zagrożonych wybuchem są bieżące prace czystościowo-konserwacyjne do których zaliczamy czyszczenie posadzek obiektów produkcyjno-magazynowych. Niestety w wielu przedsiębiorstwach problem ten jest bagatelizowany, a z braku odpowiedniego sprzętu bieżącego czyszczenia dokonuje się półśrodkami, które nie zapewniają optymalnej czystości i konserwacji posadzek pomieszczeń, niejednokrotnie powodując intensyfikację zagrożenia eksplozją w strefie.

Mając powyższe na uwadze, organizując lub modernizując strefę w której występuje zagrożenie wybuchem, należy zastanowić się nad wyborem rozwiązania pozwalającego na efektywne i bezpieczne zapewnienie czystości w tych obszarach. Na polskim rynku dostępne są już profesjonalne, dedykowane strefom EX, atestowane urządzenia czyszczące (szorujące) posadzki zarówno w wykonaniach akumulatorowych jak i pneumatycznych oraz specjalistyczne odkurzacze. Ich bieżące stosowanie pozwala na utrzymanie wymaganej czystości obiektów, eliminację czynnika wybuchowego jakim jest pył w strefach D, wykluczając jednocześnie możliwość zainicjowania wybuchu w strefach ze strony samego urządzenia. Nie bez znaczenia pozostają tu także oszczędności wynikające z zastosowania takich maszyn. Wysokiej klasy sprzęt gwarantuje minimalizację czasu pracy osób sprzątających w strefach jak również optymalne zużycie wody i kosztownych środków czyszczących.

Rosnąca świadomość poważnych konsekwencji wynikających z niewłaściwej organizacji i eksploatacji stref EX u zarządów przedsiębiorstw powoduje, że urządzenia czyszczące EX cieszą się coraz większą popularnością wśród polskich firm. Obserwując trendy, szacuje się, że proces ten w najbliższym czasie powinien przyspieszyć ponieważ wiele z nowopowstałych zakładów przemysłowych przenosi sprawdzone wzorce organizacyjne ze swoich zagranicznych oddziałów.

Żeby utwierdzić się w przekonaniu, że problem zagrożenia wybuchem w strefach EX istnieje wystarczy przeglądnąć archiwa internetu w których znajdziemy opisy wielu zdarzeń, które na przestrzeni lat pochłonęły gigantyczne pieniądze i kosztowały życie wielu osób. Warto więc zastanowić się nad potencjalnymi konsekwencjami niejednokrotnie świadomych zaniedbań i organizując lub modernizując strefy EX, zainwestować w spokój i bezpieczeństwo, co z pewnością przyczyni się do rozwoju każdego przedsiębiorstwa.

prawobhpEco-Clean