Wiele wyzwań – wspólna wizja opakowań w obiegu zamkniętym

• Strona główna
• Artykuły
• Wiele wyzwań – wspólna wizja opakowań w obiegu zamkniętym

2023-10-24

Zanieczyszczenie plastikiem, w tym odpadami opakowaniowymi, stanowi jedno z najpilniejszych wyzwań środowiskowych. Polski Pakt Plastikowy, zrzeszający przedstawicieli całego łańcucha wartości opakowań z tworzyw sztucznych, zorganizował konferencję „Wiele wyzwań – wspólna wizja opakowań w obiegu zamkniętym”, podczas której eksperci omówili liczne kwestie związane z zamknięciem obiegu opakowań z tworzyw sztucznych w Polsce.

O opakowaniach z tworzyw sztucznych wprowadzanych na polski rynek nie wiemy dziś zbyt wiele – w obecnym systemie sprawozdawczym firmy są zobowiązane jedynie do raportowania całej masy opakowań z tworzyw sztucznych. Informacje dotyczące obecności w portfolio opakowań nadmiernych i problematycznych, udziału surowców wtórnych w opakowaniach wprowadzonych do obrotu, czy udziału opakowań nadających się do recyklingu, nie są gromadzone i analizowane na poziomie systemowym.

- Największym dostępnym opracowaniem w tym zakresie są Raporty roczne Paktu, obejmujące dane z firm odpowiadających za jedną czwartą masy opakowań wprowadzanych do obrotu w Polsce. W Pakcie – jak w soczewce – widać sytuację, w której znajduje się dziś cały rynek. W opublikowanym raporcie za rok 2022 przeanalizowaliśmy poziom wdrażania GOZ w opakowaniach z tworzyw sztucznych przez naszych członków i zidentyfikowaliśmy najważniejsze wyzwania na kolejne lata. To właśnie z twardych danych wyciągamy lekcje na przyszłość i na ich podstawie wyznaczamy kierunki działań nie tylko dla członków Paktu, ale i dla całej branży – skomentowała Dorota Żmudzińska, Ekspertka ds. GOZ z Sekretariatu Polskiego Paktu Plastikowego.

Wynikiem analizy było między innymi wskazanie czterech kluczowych obszarów działań, które zostały omówione w trakcie konferencji.

Znajomość portfolio opakowań to pierwszy krok do zbudowania strategii

Pierwszym priorytetem wyznaczonym przez Pakt jest znajomość portfolio opakowań w firmach i w oparciu o nią wdrażanie strategii dalszych działań.

– Nie da się zamykać obiegu bez ekoprojektowania, a ekoprojektowania nie da się wdrożyć bez znajomości portfolio. Ta wiedza jest niezbędna, żeby wiedzieć, które opakowania nadają się do recyklingu i są zrównoważone w najwyższym możliwym stopniu. W Żabce mamy politykę ekoprojektowania i wiemy, w jakich opakowaniach na pewno nie wprowadzimy na rynek produktów marki własnej. Mówiąc o strategiach, warto również wyznaczać horyzont czasowy planowanych zmian i konsekwentnie realizować kolejne zapisy – mówiła Joanna Kasowska, dyrektor Jakości i Standardów Zarządzania Żywnością w Żabka Polska.

Agnieszka Koc, dyrektorka ds. Ochrony Środowiska w sieci Biedronka, wspomniała p o konieczności budowania realnego zrozumienia dla celów środowiskowych wśród różnych działów organizacji. Celem jest, by strategia opakowaniowa była integralną częścią działań całej firmy. Należy również pamiętać o regularnym poddawaniu podejmowanych działań rewizji wewnętrznej.

Opakowania giętkie – najpilniejsze wyzwanie w zamykaniu obiegu

Saszetki, opakowania na chipsy czy batoniki – opakowania giętkie to jedna z najszybciej rozwijających się kategorii opakowań na świecie, która według danych Fundacji Ellen MacArthur już teraz stanowi od 30-40% wszystkich opakowań globalnie. Jednocześnie nie mamy dziś na świecie infrastruktury, by zagospodarować takie opakowania. Działania w zakresie opakowań giętkich muszą więc obejmować zarówno eliminację opakowań nadmiernych, jak i przeprojektowanie tych, z których użycia nie da się zrezygnować.

– Najważniejszymi kwestiami w budowaniu strategii w zakresie opakowań giętkich są analiza opakowań, partnerstwo i współpraca z dostawcami. W Lorenz Polska rozpoczęliśmy od szerokiej analizy, m.in. najlepszych praktyk na rynku, oczekiwań konsumentów i przepisów prawa. Chcemy, by wszystkie nasze opakowania nadawały do recyklingu, a wykorzystanie pierwotnych tworzyw sztucznych spadło do 2025 roku o 15%. By to osiągnąć, zbadaliśmy nasze portfolio. W przypadku niektórych opakowań pocieniliśmy folię, zmniejszyliśmy powierzchnię opakowania i pocieniliśmy zgrzewy, dzięki czemu od 2019 roku zaoszczędziliśmy 56 ton plastiku. Tam, gdzie to możliwe, zastępujemy również opakowania wielomateriałowe monomateriałowymi – powiedział Bartosz Sikorski, CSR Manager z Lorenz Polska.

Paweł Kornacki, pełnomocnik zarządu ds. Systemów Zarządzania i Zrównoważonego Rozwoju w Supravis wskazał z kolei na istotę współpracy producentów opakowań z przedstawicielami innych etapów łańcucha wartości.

– Dla nas pomocą w zdobyciu wiedzy o tym, jak projektować opakowania, byli nasi klienci, m.in. dzięki temu, że kupują opakowania również od dostawców z zagranicy. Pakt potwierdził to, czego się dowiedzieliśmy i umożliwił nam dalszą edukację w tym zakresie. Następnie wspólnie z technologami poszczególnych działów musieliśmy zastanowić się, jak zamienić surowce, by opakowanie nadawało się do recyklingu i jednocześnie spełniało wymogi dla kontaktu z żywnością – skomentował Paweł Kornacki.

Skuteczna redukcja pierwotnych tworzyw sztucznych

Innym kluczowym wnioskiem, jaki wybrzmiał podczas konferencji jest konieczność zmniejszenia zużycia surowców pierwotnych w opakowaniach. Jedną ze ścieżek, oprócz eliminacji opakowań nadmiernych i zmniejszania masy opakowań, jest zmiana w kierunku opakowań wielorazowego użytku. Jak podkreślił Tomasz Korytkowski, dyrektor w Nestle Polska, ścieżka ta wiąże się z poszukiwaniem rozwiązań i odpowiadaniem na nowe wyzwania: – Rozwiązania alternatywne, jak opakowania wielokrotnego użytku, to spore wyzwanie – pamiętajmy, że konsument szuka rozwiązań wygodnych. Drugą kwestią jest skalowalność rozwiązań – jako Nestlé prowadzimy projekty pilotażowe w tym zakresie na wielu rynkach i obserwujemy, że model sprawdzający się w jednym kraju wcale nie musi sprawdzać się w innym. Dodatkowo ogromną barierą jest brak ujednoliconego systemu – gdyby każdy producent miał mieć swój system reuse lub refill, co by to oznaczało dla konsumenta? To ogromne, niezagospodarowane jeszcze pole do współpracy między firmami – przekonywał przedstawiciel Nestle Polska.

System recyklingu działający w praktyce i na dużą skalę

Ostatnim wyzwaniem wynikającym z Raportu rocznego Paktu jest brak efektywnego systemu recyklingu opakowań plastikowych, działającego w Polsce w praktyce i na dużą skalę.

Edyta Urbaniak-Konik, członek zarządu w PreZero Bałtycka Energia podkreśliła, że podejście do systemu recyklingu musi być konkurencyjne, różnorodne i innowacyjne. Kluczowa jest jej zdaniem również świadomość wysokich kosztów wdrożenia takiego systemu. Z drugiej strony, jak pokazał przykład firmy Danone, zaprezentowany przez Paulinę Kaczmarek, Head of Sustainability w grupie spółek Danone, biznes nie musi biernie czekać na rozwiązania systemowe:

– Choć mamy świadomość, jak potrzebne są rozwiązania legislacyjne takie jak ROP, nie poprzestajemy na oczekiwaniu i zastanawiamy się nad tym, co my sami jako firmy możemy dziś zrobić. Rozpoczynając nasz program zamykania obiegu opakowań z polistyrenu, podjęliśmy współpracę z organizacjami odzysku opakowań. Przeprowadziliśmy sesję dyskusyjną i przeanalizowaliśmy cały cykl życia opakowania. Dzięki temu dowiedzieliśmy się o nowej technologii dekontaminacji z Politechniki Śląskiej. Do partnerstwa zaprosiliśmy Rekopol O.O.O. i zastanowiliśmy się, co dalej. Podjęliśmy współpracę z sortowniami, które wysortowały dla nas odpowiednie opakowania. Technologia dekontaminacji okazała się skuteczna podczas testów i dziś pozwala uzyskać lepszej jakości recyklat, z którego wykonywane są m.in. doniczki, czy maty podłogowe. W kolejnych miesiącach planujemy rozwój i zwiększanie skali projektu – przyznała Paulina Kaczmarek z Danone.

Polski Pakt Plastikowyprzemysł opakowaniowyodpadyrecyklingGOZ