W jaki sposób przedsiębiorstwa chemiczne mogą ograniczyć emisje w kontekście transportu i logistyki?

• Strona główna
• Artykuły
• W jaki sposób przedsiębiorstwa chemiczne mogą ograniczyć emisje w kontekście transportu i logistyki?

2025-04-02

Emisje z zakresu 3 i zarządzanie nimi

Na początek definicja, odnosząca się do terminu, który będzie przewijał się przez cały artykuł. Emisje z zakresu 3 to pośrednie emisje powstałe w całym łańcuchu wartości przedsiębiorstwa, np. w wyniku wytworzenia surowców, zagospodarowania odpadów, transportu surowców oraz produktów, podróży służbowych pracowników czy korzystania z produktów przez użytkowników końcowych.

Chociaż emisje z zakresu 3 odpowiadają za 63% całkowitej emisji gazów cieplarnianych uwalnianych w przedsiębiorstwach chemicznych, to większość firm chemicznych jeszcze nie zaczęła się nimi odpowiednio skutecznie zajmować. Logistyka, transport i magazynowanie są natomiast głównymi czynnikami przyczyniającymi się do powstawania emisji z zakresu 3 w większości przedsiębiorstw chemicznych. Dodatkowo emisje z transportu, logistyki i magazynowania są łatwiejsze do kontrolowania niż inne emisje pochodzące z zakresu 3. W ten sposób czyni je to atrakcyjnym elementem, by firmy zajęły się nimi w pierwszej kolejności.

Na pewno bardziej rozwinięta współpraca branżowa mogłaby pomóc w zmniejszeniu emisji związanych z logistyką, ale postęp w tym obszarze jest wciąż zbyt wolny. Tylko 20% firm chemicznych współpracuje z branżowymi partnerami w celu optymalizacji ładunków. Jeszcze mniej, bo 14% udostępnia istotne dane związane ze swoją działalnością i wynikającą z niej emisyjnością. Strony trzecie, takie jak dostawcy usług logistycznych, mogłyby tutaj pomóc w budowaniu zaufania i przezwyciężaniu obaw związanych z konkurencją.

Nowe technologie, w tym sztuczna inteligencja, w kolejnych latach z pewnością wydatnie pomogą obniżyć emisje gazów cieplarnianych. Dane są bowiem kluczowymi parametrami wejściowymi dla technologii redukujących emisje, ale jakość tych danych będzie musiała być bardziej spójna, aby zmaksymalizować ich wpływ na możliwość obniżania emisyjności.

Redukcja emisji może iść w parze z redukcją kosztów w danym przedsiębiorstwie, na przykład poprzez optymalizację tras przewozowych lub współdzielenie obiektów magazynowych. W miarę jak dostawcy usług logistycznych przechodzić będą na opcje o niższej emisji, będą coraz bardziej przyczyniać się do obniżania kosztów swoich partnerów chemicznych. Do tej pory tylko 33% firm chemicznych brało pod uwagę wpływ logistyki i transportu na środowisko, podejmując decyzje zakupowe. W przyszłości ten trend powinien zyskiwać na znaczeniu.

Współpraca na linii firmy chemiczne – firmy TSL

Aktualnie firmy chemiczne stoją przed ogromnym wyzwaniem, jako branża odpowiadająca za około 5% globalnych emisji gazów cieplarnianych. W obliczu wymagających celów redukcji emisji ustalonych przez polityków i przyjętych przez siebie dobrowolnych zobowiązań, presja na szybkie wyniki będzie wzrastać. Prawie dwie trzecie największych firm chemicznych świata przyznaje jednak, że posiada strategię redukcji emisji gazów cieplarnianych.

Zdecydowana większość przedsiębiorstw uważa, że logistyka, transport i magazynowanie to obszar w dużym stopniu przyczyniający się do emisji i dlatego szukają w nim rozwiązań. Nadanie priorytetu logistyce, transportowi i magazynowaniu, biorąc pod uwagę ich wpływ na emisje z zakresu 3, jest wspólnym doświadczeniem wielu przedsiębiorstw chemicznych na całym świecie.

Ocenia się, że postępy na drodze ograniczania emisji z logistyki, transportu i magazynowania będą możliwe przede wszystkim dzięki ściślejszej współpracy firm chemicznych z tymi branżowymi partnerami. Zresztą większość firm chemicznych ocenia działalność związaną z logistyką, transportem i magazynowaniem jako główne czynniki przyczyniające się do poprawy ich wyników z zakresu 3.

Istnieją trzy obszary, w których skupienie się na logistyce się opłaca. Po pierwsze, konsolidacja ładunków jest naprawdę korzystna. Warto analizować, co wysyła się do podobnych miejsc w podobnych terminach i w ten sposób optymalizować liczbę wysyłanych jednostek transportowych. Po drugie, jeśli to wykonalne, to można decydować się na częstsze wysyłki za pośrednictwem statków, które wykorzystują czystsze paliwa, generujące mniej emisji. Trzecie rozwiązanie to intermodalne przełączanie ładunków wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, np. w transporcie międzyeuropejskim.

Poprawa w tych trzech obszarach może mieć kolosalny wpływ na wyniki. Transport morski generuje do 145 razy mniej emisji na tonę ładunku niż transport lotniczy. Wraz ze wzrostem liczby statków napędzanych czystszymi paliwami: zielonym metanolem, e-metanolem, zielonym/niebieskim wodorem, e-amoniakiem i niebieskim amoniakiem, jeszcze bardziej wzrośnie potencjał, aby na szerszą skalę wykorzystywać transport morski.

Jednak i inne obszary logistyki również oferują możliwości zmniejszenia emisji. Dostępność magazynów o zmniejszonym śladzie węglowym rośnie w szybkim tempie, zapewniając firmom chemicznym kolejną opcję redukcji emisji z zakresu 3. Coraz więcej podmiotów korzysta już lub planuje skorzystać z magazynów o zerowej emisji.

Na pewno, gdyby firmy chemiczne współpracowały ze swoimi dostawcami usług logistycznych, a nie działały w pojedynkę na rzecz zmniejszenia emisyjności z zakresu 3, to potencjał całego sektora byłby jeszcze większy. Możliwości współpracy obejmują współdzielenie węzłów logistycznych lub przeprowadzanie analiz optymalizacji ładunków w celu zmniejszenia liczby przesyłek. Jak dotąd jednak wysiłki firm, aby takie projekty ruszyły, były mocno ograniczone.

Mniej niż 20% firm chemicznych wdrożyło już inicjatywy współpracy w celu optymalizacji obciążenia. Jaki jest powód tego braku współpracy zarówno poziomej – na linii przedsiębiorstw chemicznych, jak i współpracy pionowej – na linii przedsiębiorstwo chemiczne – firma logistyczna? Głównie brak zaufania między rynkowymi konkurentami. Jednakże bez dostępu do współdzielonych danych firmom chemicznym trudno będzie ustalić, jak i gdzie istnieje potencjał współpracy w zakresie logistyki. Udostępnianie danych może jednak ujawnić poufne informacje handlowe, jak np. szczegóły zamówień klientów lub sprzedaż na danym rynku i tego przedsiębiorstwa się obawiają. Niemniej w takiej sytuacji tworzy się błędne koło: przedsiębiorstwa chemiczne obawiają się ufać partnerom logistycznym i podmiotom z tej samej branży w kwestii danych o emisjach i innych informacji operacyjnych, więc platformy branżowe, które umożliwiają udostępnianie danych nie mają wystarczającej szczegółowości, aby dane takie były przydatne. Przedsiębiorstwa mają więc kolejny powód, aby nie udostępniać danych – nie ma sensu oferować potencjalnie poufnych materiałów, gdy konkurencja tego nie robi, a wartość platformy, na której takie dane się znajdą wydaje się być ograniczona.

Firmy nie mogą udostępniać danych, których nie mają lub danych, co do których nie mają pewności. I tym samym nie mogą zmierzać w kierunku osiągania swoich celów emisyjnych – niezależnie od tego, czy dotyczą zakresu 1, 2 czy 3, jeśli nie mają wysokiej jakości danych na temat obecnej sytuacji bazowej, a także prawdopodobnych skutków swoich planów na przyszłość. Punktem wyjścia dla kolejnej fazy redukcji emisji w przemyśle chemicznym musi być zatem ulepszone gromadzenie, zarządzanie i analiza danych.

Innym przekonującym powodem skupienia się na danych do mapowania bazowego i współpracy są przepisy, które zmieniają się w szybkim tempie na całym świecie. W UE dyrektywa w sprawie raportowania zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (ESG) będzie wymagać od wszystkich dużych i notowanych na giełdzie spółek – w tym wielu przedsiębiorstw chemicznych – raportowania o ich wpływie na klimat, w tym o emisjach z zakresu 3. Firmy chemiczne muszą więc szybciej zamykać posiadane u siebie w organizacjach luki informacyjne, aby spełnić normy regulacyjne. Praca ta będzie również stanowić podstawę przyszłych wysiłków na rzecz redukcji emisji, umożliwiając bardziej produktywne relacje z dostawcami i partnerami, a nawet konkurentami, w miarę jak branża stawać się będzie bardziej nastawiona na współpracę.

CAŁA TREŚĆ DOSTĘPNA W "Chemia i Biznes" nr 5/2024

"Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.

emisjedwutlenek węglatransportprzemysł chemiczny