Usuwanie odpadów to już nie trend, ale konieczność

• Strona główna
• Artykuły
• Usuwanie odpadów to już nie trend, ale konieczność

2025-03-04

Prawo nakazuje odpowiednie zarządzanie odpadami

Działalność gospodarcza w przemyśle chemicznym jest klasyfikowana zgodnie z przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 2019 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. W związku z tym, producenci chemiczni muszą posiadać odpowiednie zezwolenia na korzystanie ze środowiska naturalnego i przestrzegać określonych przepisami prawa standardów korzystania ze środowiska, dotyczących m.in. gospodarowania wytworzonymi przez siebie odpadami.

Powstawanie odpadów jest nieodłącznym elementem każdego procesu wytwórczego. Dowolne przedsiębiorstwo produkcyjne, poza zadaniami wynikającymi z realizacji celów biznesowych, musi się mierzyć z wyzwaniami związanymi z gospodarowaniem odpadami: od odpowiedniego rozplanowania procesów, przez zarządzanie logistyką, aż po dbałość o spełnianie wymogów prawnych i norm dotyczących ochrony środowiska. Kluczowym narzędziem do zarządzania wszystkimi działaniami dotyczącymi odpadów powstających w procesie produkcji jest wewnętrzny system gospodarowania odpadami.

– Analiza procesów logistycznych pokazuje, że powszechnym zjawiskiem jest swego rodzaju zaniedbanie systemu gospodarowania odpadami. Przedsiębiorstwa produkcyjne, koncentrując się na swojej głównej działalności, nieefektywnie wykorzystują zasoby przeznaczone na zarządzanie odpadami, generując tym samym szereg strat. W efekcie, niezoptymalizowany system gospodarowania odpadami funkcjonuje kosztem efektywnego prowadzenia głównej działalności. Dla przykładu, analiza zaangażowania pracowników produkcyjnych w operacje z odpadami pokazuje, że pracownicy poświęcają na takie działania średnio aż jeden dzień w miesiącu. Podobnym przykładem jest zaangażowanie operatora wózka widłowego, który zamiast transportu gotowych produktów przez trzy godziny dziennie transportuje odpady. Na spadek efektywności i marnowanie zasobów przedsiębiorstwa ogromny wpływ ma również brak wiedzy, w jaki sposób postępować z odpadami oraz brak technicznych możliwości do jej wykorzystania. Przykładem jest niepoprawne sortowanie odpadów, brak pojemników i kontenerów dopasowanych do rzeczywistych potrzeb czy ich niepełne wykorzystanie. Takie działania przekładają się na zwiększone koszty zagospodarowania i transportu odpadów, emisje oraz negatywne oddziaływanie na środowisko – to opinia przedstawiona przez ekspertów z firmy Stena, która specjalizuje się w gospodarce odpadowej.

To generalne stwierdzenie, bez odniesienia do szczegółowych adresatów, ale nie zmienia to faktu, że sam proces gospodarowania odpadami jest skomplikowany. Przede wszystkim jest uregulowany szeregiem ustaw oraz rozporządzeń wykonawczych, więc z mocy prawa jest działalnością silnie uporządkowaną i poddaną hierarchii. Naruszenie warunków jest zagrożone szeregiem sankcji, spośród których lwią część stanowią administracyjne kary pieniężne.

Prawo czytelnie określa, że każdy, kto podejmuje działania powodujące lub mogące powodować powstanie odpadów, powinien takie działania planować, projektować i prowadzić przy użyciu takich sposobów produkcji lub form usług oraz surowców i materiałów, aby w pierwszej kolejności zapobiegać powstawaniu odpadów lub ograniczać ilość odpadów i ich negatywne oddziaływanie na życie i zdrowie ludzi oraz na środowisko. Odpady, których powstaniu nie udało się zapobiec, ich posiadacz w pierwszej kolejności jest obowiązany poddać odzyskowi.

Odzysk odpadów polega na ich przygotowaniu przez posiadacza do ponownego użycia lub poddaniu recyklingowi, a jeżeli nie jest to możliwe z przyczyn technologicznych lub nie jest uzasadnione z przyczyn ekologicznych lub ekonomicznych – poddaniu innym procesom odzysku. Odpady, których poddanie odzyskowi nie było możliwe posiadacz odpadów jest obowiązany unieszkodliwiać. Składowane powinny być tylko te odpady, których unieszkodliwienie w inny sposób było niemożliwe.

Unieszkodliwianiu poddaje się natomiast te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady nadające się do odzysku. Błędy w systemie gospodarowania odpadami generują straty nie tylko dla przedsiębiorstwa – to również zwiększony negatywny wpływ działalności produkcyjnej na środowisko naturalne. Przeprowadzone audyty systemów gospodarowania odpadami różnych branż produkcyjnych wskazują często na brak efektywności i niedostosowanie systemu do rzeczywistych potrzeb firmy.

- Modelowo działający system gospodarowania odpadami powinien być systemem w pełni efektywnym, tzn. zapewniającym równowagę pomiędzy bezpieczeństwem, dostosowaniem do wymagań prawnych, ekonomią, wpływem na środowisko. Sposobem na poprawę efektywności istniejącego systemu gospodarowania odpadami jest jego optymalizacja. Najskuteczniejsza droga do optymalizacji to realizacja idei less waste. Przede wszystkim, należy zadbać o edukację i zwiększanie świadomości pracowników, na przykład przeprowadzając szkolenia w zakresie właściwego gospodarowania odpadami, informując ich o korzyściach płynących z poprawnego sortowania, pokazując, dlaczego jest to tak ważne działanie z perspektywy środowiska, przedsiębiorstwa oraz samego pracownika. Kolejnym aspektem, o który warto zadbać, jest odpowiednie oznakowanie pojemników – jest to nie tylko ułatwienie dla pracowników wyrzucających odpady, to również gwarancja, że spełniają Państwo wymogi prawne. Ogromnym usprawnieniem jest również wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za odpady w zakładzie lub powierzenie tego zadania pracownikowi lub zespołowi pracowników, np. z firmy odpowiadającej za odbiór i zagospodarowanie odpadów. Dzięki temu, zadania związane z tym obszarem nie będą trafiać do przypadkowych osób, tym samym ograniczając straty czasowe – to jeszcze raz opinia ze strony firmy Stena.

Gospodarka odpadowa w firmach chemicznych

Same firmy chemiczne dość precyzyjnie opisują, jak wygląda u nich gospodarka odpadami.

– Ilość odpadów zmniejszamy w sposób systemowy – proces ten rozpoczyna się już na etapie projektowania produktów. W procesie opracowywania i wytwarzania produktów oraz materiałów strategicznych uczestniczą przedstawiciele zespołu ds. monitorowania gospodarki obiegu zamkniętego i rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Prowadzimy ponadto projekty badawcze dotyczące zagospodarowania produktów ubocznych. Prowadzimy selektywną zbiórkę odpadów, między innymi makulatury, tworzyw sztucznych, drewna, szkła, zużytych baterii, sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Każda firma odbierająca od nas odpady zobowiązuje się do ich zagospodarowania lub unieszkodliwienia zgodnie z przepisami ochrony środowiska. Umowy o odbiór i gospodarowanie odpadami z firmami zewnętrznymi zawierają zapisy zobowiązujące dany podmiot do przekazania informacji zwrotnych dotyczących procesów ich przetwarzania. Dzięki temu Grupa Azoty może monitorować ten proces. Współpracujemy z organizacjami zajmującymi się odzyskiem opakowań oraz z Krajową Izbą Gospodarczą w celu zapewnienia odpowiedniego obowiązkowego poziomu odzysku i recyklingu opakowań, w tym wielomateriałowych i niebezpiecznych – to wyjaśnienie autorstwa Grupy Azoty.

– Nasza Grupa Kapitałowa sukcesywnie stara się unowocześniać prowadzone procesy technologiczne i instalacje oraz inwestuje w najnowocześniejsze technologie. Prowadzone są projekty zmierzające do minimalizowania ilości powstających odpadów i wdrażania gospodarki obiegu zamkniętego. Spółka dokonuje szeregu optymalizacji w procesach produkcyjnych, a część strumieni odpadowych zawróconych zostało do procesów produkcyjnych. Na bieżąco monitorujemy ilość powstających odpadów oraz podejmujemy działania zgodne z hierarchią postępowania z odpadami: zapobieganie, ograniczanie, recykling, przygotowanie do procesów odzysku lub unieszkodliwienia. Dodatkowo spółka prowadzi bieżącą analizę rynku zagospodarowania odpadów, a wybór wykonawcy usługi zagospodarowania odpadów poprzedzony jest wnikliwą kontrolą zgodnie z przyjętymi procedurami minimalizującymi ryzyko oddania odpadów podmiotowi o wątpliwej reputacji – tłumaczą przedstawiciele Grupy PCC Rokita.

– W Polwax prowadzone są działania redukujące negatywne oddziaływanie powstających odpadów poprzez ich segregację, magazynowanie w oznaczonych miejscach oraz przekazywanie wytworzonych odpadów uprawnionym odbiorcom posiadającym stosowne zezwolenia, a część odpadów przekazywana jest pracownikom zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa. Na podstawie opracowanego planu monitorowania środowiska, prowadzony jest nadzór istotnych aspektów środowiskowych, monitoring emisji zanieczyszczeń do powietrza, monitoring ilości i składu ścieków przemysłowych odprowadzanych do kanalizacji zewnętrznej, ewidencja powstających odpadów oraz ewidencja wprowadzanych opakowań na rynek krajowy i zagraniczny. Spółka starannie dobiera i ocenia firmy odbierające odpady. Zawiera umowy zabezpieczające interesy spółki z odbiorcami odpadów posiadającymi stosowne pozwolenia – to głos tym razem ze strony firmy Polwax.

Teoria głosi, że modelowo działający system gospodarowania odpadami powinien zapewniać równowagę pomiędzy bezpieczeństwem, dostosowaniem do wymagań prawnych, ekonomią, a także wpływem na środowisko.

Sposobem na poprawę efektywności istniejącego systemu gospodarowania odpadami jest jego optymalizacja, zaś najskuteczniejsza droga do optymalizacji to realizacja idei less waste. Określenie „mniej odpadów” oznacza konkretne, rozmaite praktyki i procesy, mające na celu zmniejszenie wytwarzania trwałych i szkodliwych dla środowiska odpadów.

– Przede wszystkim należy zadbać o edukację i zwiększanie świadomości pracowników, na przykład przeprowadzając szkolenia w zakresie właściwego gospodarowania odpadami, informując ich o korzyściach płynących z poprawnego sortowania, pokazując, dlaczego jest to tak ważne działanie z perspektywy środowiska, przedsiębiorstwa oraz samego pracownika. Kolejnym aspektem, o który warto zadbać, jest odpowiednie oznakowanie pojemników – jest to nie tylko ułatwienie dla pracowników wyrzucających odpady, to również gwarancja, że spełnia się wymogi prawne. Ogromnym usprawnieniem jest również wyznaczenie osoby odpowiedzialnej za odpady w zakładzie lub powierzenie tego zadania pracownikowi lub zespołowi pracowników, np. z firmy odpowiadającej za odbiór i zagospodarowanie odpadów. Dzięki temu zadania związane z tym obszarem nie będą trafiać do przypadkowych osób, tym samym ograniczając straty czasowe – to jeszcze jedna rada od firmy Stena.

CAŁA TREŚĆ DOSTĘPNA W "Chemia i Biznes" nr 5/2024

"Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.

Stena RecyklingGrupa AzotyPolwaxPCC Rokitaodpadyrecykling