2018-04-19 / Autor: Krzysztof Mrówczyński
Światowy rynek sody kalcynowanej, na którym pierwsze skrzypce grają kraje azjatyckie, notuje od lat konsekwentny rozwój.
Ważnym dla branży sodowej w Europie wydarzeniem był w ostatnich miesiącach rozruch największej na świecie fabryki sody w tureckim mieście Kazan. W najbliższych latach kompleks ten może doprowadzić do istotnego przewartościowania pozycji rynkowej niektórych graczy działających na omawianym rynku.
Główne obszary wykorzystania sody kalcynowanej
Soda kalcynowana to zwyczajowa nazwa węglanu sodu, czyli jednego z najważniejszych związków nieorganicznych o szerokim zastosowaniu przemysłowym. Węglan sodu jest białą, bezwonną, higroskopijną, bezpostaciową substancją stałą, rozpuszczalną w wodzie i większości rozpuszczalników. Charakteryzuje się niską toksycznością, choć długotrwałe narażenie skóry i oczu lub wdychanie go może powodować podrażnienie. Węglan sodu występuje naturalnie na całym świecie, choć wytwarza się go również komercyjnie z chlorku sodu i wapnia za pomocą tzw. procesu Solvaya (dominująca metoda).
Głównym obszarem wykorzystania sody kalcynowanej jest produkcja różnych odmian szkła – na świecie odpowiada ona za nieco ponad połowę zapotrzebowania na ten surowiec. W Europie, co jest pewnego rodzaju specyficzną okolicznością, udział ten jest nawet wyższy i wynosi ponad 60%, głównie ze względu na większe wykorzystanie w produkcji szkła opakowaniowego.
Drugą najważniejszą aplikacją węglanu sodu jest produkcja mydła i detergentów, która pochłania nieco ponad 15% jego globalnego zużycia. W Europie udział ten jest jednak nieco niższy i wynosi niecałe 10%. Wynika to z faktu, iż w Europie na coraz większą skalę używane są artykuły chemii gospodarczej w formie żeli i płynów, podczas gdy w Azji w strukturze sprzedaży wciąż dominują tradycyjne proszki do prania. Na Starym Kontynencie równie ważnym obszarem zastosowania sody kalcynowanej, co detergenty, jest także przetwórstwo metali, które w strukturze światowej konsumpcji odpowiada z kolei za co najwyżej 5% udział.
Blisko 10% wytwarzanej na świecie sody kalcynowanej wykorzystywane jest w produkcji innych chemikaliów, na pozostałe branże (w tym m.in. papierniczą) przypada zaś ok. 15% łącznego zużycia. Wśród mniej popularnych zastosowań sody kalcynowanej wymienić można m.in. proces oczyszczania ścieków przemysłowych i komunalnych, jak również oczyszczania węgla i odsiarczania gazów spalinowych.
Dominujące wykorzystanie sody w przemyśle szklarskim sprawia, iż koniunktura na tym rynku uzależniona jest od zmiennych trendów i cykli ekonomicznych w takich sektorach, jak budownictwo czy motoryzacja. Inną mocno koniunkturalną branżą odbiorców sody kalcynowanej jest przetwórstwo metali. Z kolei rosnące wykorzystanie półproduktu w takich obszarach, jak produkcja opakowań szklanych czy też chemii gospodarczej (a więc związanych z dobrami codziennego użytku) jest w tym przypadku czynnikiem stabilizującym popyt.
Na tle całego rynku europejskiego struktura zużycia sody kalcynowanej w Polsce cechuje się wyraźnym przesunięciem na korzyść branży wytwarzającej detergenty. Wynika to z faktu, iż Polska należy do krajów specjalizujących się w produkcji chemii gospodarczej, co dodatkowo spowodowane jest dostępnością lokalnie wytwarzanego asortymentu surowców. W procesie produkcyjnym detergentów wykorzystywana jest tzw. soda lekka, którą wytwarza CIECH. Soda to zresztą najważniejszy produkt w ofercie krajowego koncernu chemicznego, a zarazem jeden z ważniejszych wyrobów wytwarzanych przez polską branżę chemiczną. O tym jak istotna jest ona dla działalności wspomnianej spółki świadczy najlepiej fakt, iż segment sodowy odpowiadał w ostatnich latach za ponad 80% jej zysku EBITDA i ok. 70% łącznych przychodów. Grupa CIECH posiada cztery fabryki sody zlokalizowane w trzech krajach UE (Polska, Rumunia oraz Niemcy).
Światowy rynek sody – trendy rozwojowe i struktura geograficzna
Światowe zużycie sody kalcynowanej kształtuje się w ostatnich latach na poziomie ok. 60 mln ton. Od czasu silnej korekty rynkowej w 2009 r. popyt na ten półprodukt notował stabilny wzrost, którego średnioroczne tempo wyniosło na całym świecie ok. 4%. Przez cały ten okres podaż sody konsekwentnie podążała za rosnącą konsumpcją, a na rynku utrzymywała się nadwyżka mocy produkcyjnych rzędu 5-10 mln ton. W 2017 roku łączne zdolności wytwórcze sody kalcynowanej osiągnęły poziom ok. 68 mln ton.
Około 60% globalnego popytu na sodę kalcynowaną generują kraje azjatyckie, głównie Chiny, co związane jest m.in. z rosnącymi potrzebami dynamicznie rozwijającego się tam sektora budowlanego. Drugim najważniejszym ośrodkiem globalnego zapotrzebowania na sodę jest Europa, w której koncentruje się ok. 20% światowej konsumpcji. Połowa tego wolumenu przypada jednak na słabiej rozwinięte kraje Europy Środkowo-Wschodniej (wraz z Rosją), druga zaś na państwa zachodnioeuropejskie. Ameryka Północna odpowiada za blisko 10% globalnego zużycia.
Pojedynczym krajem, który zużywa najwięcej sody kalcynowanej na świecie są oczywiście Chiny (ponad 40% globalnej konsumpcji), w dalszej kolejności zaś Stany Zjednoczone (ok. 8%) oraz Indie (7%). Chiny przez wiele lat były również najważniejszym motorem rozwoju światowej branży sodowej – szacuje się, iż od 2000 r. konsumpcja sody kalcynowanej w tym kraju rosła w spektakularnym tempie ok. 8% średniorocznie. Nieco inaczej kształtuje się rozkład globalnych mocy produkcyjnych sody kalcynowanej - na Azję przypada nieco ponad połowa ich łącznego wolumenu (z czego ok. 40% na same Chiny), podczas gdy udział Europy kształtuje się na poziomie ok. 25%. Duże znaczenie w globalnym przemyśle sodowym odgrywają również Ustany Zjednoczone, które odpowiadają za 21% światowej produkcji.
Trendy w zakresie popytu na sodę kalcynowaną wykazują znaczne rozbieżności pomiędzy poszczególnymi regionami globu. Podczas gdy w Europie czy Ameryce Północnej rynek charakteryzuje się znaczną dojrzałością oraz ograniczonym tempem wzrostu, to w krajach rozwijających się (zwłaszcza azjatyckich) dynamika jest średnio o kilka punktów procentowych wyższa.
Ponieważ produkcja sody kalcynowanej charakteryzuje się sporą kapitałochłonnością (jej rozpoczęcie wymaga znacznych nakładów), to istotny wpływ na sytuację konkurencyjną w omawianej branży wywierają również skokowe zmiany podaży, będące efektem uruchamiania nowych instalacji. Z sytuacją taką mieliśmy do czynienia w ostatnim czasie chociażby na rynku europejskim, gdzie dużym wydarzeniem było uruchomienie z początkiem 2018 r. największej na świecie instalacji do produkcji sody kalcynowanej w tureckim mieście Kazan. Dużymi atutami nowej fabryki są osiągane przez nią korzyści skali (jej zdolności produkcyjne wynoszą aż 2,7 mln ton sody rocznie) oraz integracja ze zlokalizowanym w jej bezpośrednim sąsiedztwie kompleksem wydobywczym trony (naturalna odmiana sody) oraz kompleksem energetycznym (największy w Turcji blok kogeneracyjny o mocy 400 MW).
Inwestycja, w której aktywny udział miało państwo tureckie, została zrealizowana gigantycznym kosztem ok. 1,5 mld dolarów, a z uwagi na jej silnie proeksportowy charakter, znacząco przyczyni się ona do redukcji deficytu handlu zagranicznego tego kraju. O tym jak przełomowa dla omawianego rynku jest to zmiana, świadczyć może najlepiej fakt, iż główny inwestor – turecka grupa Ciner Group – dzięki tej jednej realizacji przebojem wbija się do ścisłej czołówki światowej, której do tej pory przewodziły trzy koncerny z różnych regionów świata (belgijski Solvay, indyjski Tata oraz amerykański Tronox), kontrolujące łącznie blisko jedną czwartą globalnego rynku. Łączne zdolności produkcyjne tureckiego producenta sięgają obecnie poziomu 7 mln ton rocznie.
CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 2/2018 DWUMIESIĘCZNIKA "CHEMIA I BIZNES". ZAPRASZAMY.
WięcejSklep
Książka: Surfaktanty i ich zastosowanie w produktach kosmetycznych
95.00 zł
Książka: Atlas Mikrobiologii Kosmetyków
94.00 zł
Książka: Zagęstniki (modyfikatory reologii) w produktach kosmetycznych
78.00 zł
“Chemia i Biznes” nr 1/2025
20.00 zł
“Chemia i Biznes” nr 6/2024
30.00 zł
"Kosmetyki i Detergenty" nr 4/2024
30.00 zł
Emulsje i inne formy fizykochemiczne produktów kosmetycznych. Wprowadzenie do recepturowania
108.00 zł
Bilety - XIV Międzynarodowa Konferencja Przemysłu Detergentowego
639.60 zł
WięcejNajnowsze
WięcejNajpopularniejsze
WięcejPolecane
WięcejW obiektywie
Legislacja, trendy i surowce: X edycja Konferencji Przemysłu Chemii Budowlanej
3 grudnia 2024 r. odbyła się w Warszawie 10. edycja Konferencji Przemysłu Chemii Budowlanej. W...
Marki własne w Kielcach
6 i 7 listopada br. do Targów Kielce na Targi Marek Własnych przyjechali przedstawiciele sektora marek...
Targi Packaging Innovations stałym punktem w branży opakowaniowej
W dniach 9-10 października br. w EXPO Kraków, odbyła się 16. edycja Międzynarodowych Targów...
Targi Warsaw Pack ważne dla sektora opakowań
Warsaw Pack to wydarzenie, gdzie liderzy branży prezentują najnowsze technologie pakowania i...