Trudny czas dla branży pianek poliuretanowych

• Strona główna
• Artykuły
• Trudny czas dla branży pianek poliuretanowych

2023-05-05  / Autor: Dominik Wójcicki

Problemy rynkowe

Przez cały 2022 r. bardzo mocno dostawy pianek poliuretanowych na rynki niższego szczebla w całej Europie zakłócał niedobór TDI. W pewnym momencie z różnych przyczyn nie działał żaden z trzech zakładów produkcyjnych TDI w Europie. Z czasem produkcja została wznowiona, choć nie w pełnych ilościach, co sprawiało, że przez większość czasu diizocyjanian toluenu musiał być importowany z Azji i USA. Ponieważ taki import nie rekompensował strat ponoszonych w lokalnej produkcji, to wielu producentów pianek posiadało zapasy znacznie mniejsze niż było to wymagane i tym samym miało trudności z normalnym zaopatrzeniem swoich klientów. Również dodatkowe koszty transportu zza oceanu powodowały, że ceny TDI w Europie były w 2022 r. znacząco wyższe niż na innych światowych rynkach, co przekładało się na marżowość i konkurencyjność europejskich producentów pianek.

Chociaż czasy są na tyle nieprzewidywalne, że trudno jest dokonać jakichkolwiek wiarygodnych prognoz na najbliższe miesiące, to w branży przewiduje się, że sytuacja podażowa może się w 2023 r. uspokoić, jednak przy ciągłej konieczności ratowania się importem.

Bez wątpienia sytuacja w roku 2022 stanowiła dla branży mocny cios. Niemożność zbudowania przez producentów pożądanych zapasów oznaczała brak dostępnego produktu i podaży. Z jednej strony kryzys energetyczny, przed którym stoi Europa, odgrywał w tym zjawisku pewną rolę i uzasadniał, dlaczego import może wydawać się bardziej atrakcyjny dla niektórych producentów surowców na zglobalizowanym rynku, ale z drugiej strony nie było to pierwsze takie zdarzenie w ostatnich latach. Zdarzało się już i to nie jeden raz, że wszystkie zakłady produkcyjne TDI w Europie były wyłączone w tym samym czasie.

To zaś po raz kolejny pokazało potrzebę przebudowy ogólnego łańcucha dostaw w celu zapewnienia większego ich bezpieczeństwa. Jakkolwiek jednak trzeba wiedzieć, że globalna produkcja TDI jest bardzo skoncentrowana – czołowa piątka wytwórców posiada w swoich rękach 75% zainstalowanych mocy produkcyjnych, więc trudno jest uelastyczniać podaż. Najwięksi europejscy producenci to BASF i Covestro. Kwestie surowcowe przekładały się na ceny. Notowania kluczowych surowców są zaś konsekwencją sytuacji podaży i popytu oraz sytuacji wywołanej wojną na Ukrainie. W efekcie tego cały łańcuch produktowy dla pianek poliuretanowych mierzy się od wielu miesięcy ze wzrostami cen surowców i wspomnianymi już zaburzeniami w ich dostępności. Na porządku dziennym stały się takie rzeczy, jak zakłócenia, redukcje i wstrzymania dostaw, rekordowe notowania cen ropy, gazu i energii oraz pogłębiające się zakłócenia łańcucha logistycznego międzykontynentalnego i w Europie, a także panika na rynku przekładająca się na zakupy i produkcję prowadzoną na zapas.

W ocenie branżowej organizacji Europur, w 2022 r. sektor miał do czynienia z „kulturową rewolucją cenową” we wszystkich segmentach stosujących pianki. To zaś doprowadziło do końca długoterminowej stabilności cen w umowach na dostawę omawianego produktu. Zmuszeni okolicznościami uczestnicy łańcucha dostaw musieli dostosować się do zmienności cen i przewidzieć potrzebę wprowadzenia mechanizmów korygujących ich poziom i to często z miesiąca na miesiąc. Oczywiście nie było to łatwe dla odbiorców pianek, którzy zwracali uwagę, że nie zawsze mogą się dostosować do nowych warunków. Niemniej kontekst międzynarodowy nie pozostawiał tutaj możliwości wyboru i ceny pianki poliuretanowej notowały w minionym roku solidne zwyżki.

W stronę zrównoważonego rozwoju

To, co jest aktualnie silnym trendem branżowym, to dążenie do zrównoważonego rozwoju. Silnym wsparciem dla tego kierunku działań producentów jest na pewno coraz powszechniejsze sięganie po tzw. odnawialne poliole. Przez dekady większość polioli używanych do produkcji pianek poliuretanowych pochodziła z surowców ropopochodnych, ale rosnące obawy dotyczące wpływu na środowisko i sytuacja na rynku ropy naftowej dały impuls do szukania odnawialnych i biologicznych zamienników.

W rezultacie oczekuje się w trwającej dekadzie dynamicznego wzrostu użycia tzw. zielonych polioli. Wynika to z rosnącej preferencji stosowania materiałów, które mają mniejszy wpływ na emisję dwutlenku węgla i nadają się do recyklingu lub pochodzą z zasobów niezanieczyszczających środowiska. Odnawialne poliole są więc oczywistą alternatywą dla polioli ropopochodnych, tym bardziej, że takie koncerny, jak Dow Chemical, Covestro, BASF czy Shell Chemicals już teraz komercjalizują biopoliole. Ponadto szeroko zakrojone badania koncentrują się na opracowywaniu biopolioli ze źródeł odnawialnych, takich jak pozostałości biomasy, oleje roślinne lub przemysłowe produkty uboczne. Wiadomo również z przeglądu literatury, że takie procesy, jak oksypropylowanie lub upłynnianie kwasem surowców biomasy są już teraz coraz szerzej stosowanymi do produkcji polioli odnawialnych dla przemysłu poliuretanowego. Wyniki wykazały, że zastąpienie przynajmniej częściowo typowego poliolu na bazie ropy naftowej tego typu materiałem pozwoliło wytworzyć pianki o porównywalnej kinetyce pienienia, gęstości, morfologii komórkowej i przewodności cieplnej.

Zresztą duża uniwersalność, co do zastosowań pianek poliuretanowych wynika z szerokiego zakresu właściwości, które można osiągnąć dzięki niewielkim tylko modyfikacjom stosowanej formulacji. W tym sensie powszechne jest dostosowywanie rodzaju i zawartości poliolu, izocyjanianu, katalizatora, środka powierzchniowo czynnego, środka porotwórczego i dodatków w celu kontrolowania właściwości powstałych pianek. Różnice we właściwościach pianek elastycznych i sztywnych są związane właśnie z różnicami w charakterystyce stosowanych polioli i izocyjanianów.

Do wytworzenia wysokiej jakości wyrobów z pianki poliuretanowej konieczny jest szereg dodatków, w zależności od zastosowania, do jakiego pianka będzie używana.

Sztywne pianki poliuretanowe o zamkniętych komórkach to materiały o najniższym współczynniku przewodzenia ciepła, które są produkowane na skalę przemysłową. Z tego powodu stosuje się je właśnie jako izolację termiczną budynków. Ponadto charakteryzują się one dużą wytrzymałością mechaniczną przy małej gęstości pozornej (zwykle 30-70 kg/m3 ), co sprawia, że nadają się do stosowania jako rdzenie płyt warstwowych.

Z uwagi na fakt, że pianka poliuretanowa jest jednym z najbardziej wszechstronnych materiałów izolacyjnych, to jej wykorzystanie mocno wspiera zrównoważony rozwój. Za sprawą tych materiałów zmniejszone zużycie energii pozwoli zredukować wydatki na infrastrukturę. Bez wątpienia więc w kolejnych latach rosnąca świadomość w zakresie oszczędzania energii przyniesie rynkowi pianek poliuretanowych spore korzyści. Obecnie pianki poliuretanowe stosowane są do izolacji termicznej, akustycznej oraz poprawy szczelności, dzięki czemu znacznie wspierają efektywność energetyczną budynków. Strata energii przez ściany, dachy i okna to największe pojedyncze straty energii w większości budynków. Tego typu straty energii oznaczają dodatkowe koszty operacyjne, nie mówiąc już o zwiększonym śladzie węglowym, więc pianki mają za zadanie skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku.

CAŁA TREŚĆ DOSTĘPNA W "Chemia i Biznes" nr 1/2023

"Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.

CAŁA TREŚĆ DOSTĘPNA W "Chemia i Biznes" nr 1/2023

"Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.

poliuretanypianki poliuretanowezrównoważony rozwójizolacjebudownictwo