System kaucyjny w praktyce: co trzeba wiedzieć?

• Strona główna
• Artykuły
• System kaucyjny w praktyce: co trzeba wiedzieć?

2023-10-03

Ustawa o systemie kaucyjnym zacznie obowiązywać od początku 2025 r. Ma objąć trzy rodzaje opakowań: jednorazowe pojemniki z tworzyw sztucznych do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra. Kilkanaście miesięcy, które pozostały do uruchomienia systemu to czas, w którym należy poznać wszystkie jego założenia i to od strony praktycznej.

- Szacujemy, że w Polsce będzie niemal 37 tysięcy punktów zbiórki - manualnej i automatycznej - licząc razem z punktami dobrowolnymi. Wśród nich znajdą się zarówno duże sklepy, jak i te najmniejsze, które, jak wynika z badań rynkowych, chętnie dołączają do systemu ze względu na wiążące się z tym korzyści. Możliwość zwrócenia opakowań do recyklingu przyciąga konsumentów, którzy decydują się na zrobienie tam zakupów – komentuje Konrad Robak, country manager z firmy TOMRA Collection Polska.

Jak dodaje, w europejskich systemach kaucyjnych zdecydowaną większość stanowią sklepy ze zbiórką manualną, jednak to ta automatyczna ma największy udział w ogólnej liczbie zebranych opakowań do recyklingu. Jest to średnio 95% ze zbiórki automatycznej i 5% ze zbiórki manualnej. Liczba opakowań, jakie recyklomat może przyjąć w ciągu dnia i na godzinę, różni się w zależności od typu maszyny i wielkości wewnętrznego pojemnika.

- Warto jednak podkreślić, że  najmniejsze recyklomaty TOMRA - M1 przyjmują około 1 tys. opakowań na godzinę. Natomiast te najczęściej wybierane - recyklomaty R1, w sklepach wielkopowierzchniowych są w stanie przyjąć nawet 3 tys. opakowań na godzinę. Co istotne, są one zaprojektowane do przyjmowania nawet 100 opakowań jednocześnie. Przeliczając to na cały dzień i zakładając, że placówka jest otwarta średnio przez 10-14 godzin, to recyklomat może przyjąć od 14 tys. do 42 tys. opakowań dziennie. Taka wydajność systemu jest szczególnie korzystna w miejscach o dużych natężeniach ruchu, takich jak centra handlowe, dworce czy inne miejsca publiczne, gdzie generowana jest duża liczba opakowań jednorazowych – przekonuje ekspert TOMRA Collection Polska.

Po recyklomatach kolejną kluczowa sprawą w kontekście systemu jest sama kaucja.

Kaucja jest kwotą płaconą przez konsumenta w momencie zakupu napoju objętego systemem, a następnie jest mu zwracana w momencie oddania pustego opakowania. Tym samym kaucja jest neutralna dla konsumenta tak długo jak oddaje kupione opakowania. Co do zasady, jest ona wydawana w formie voucheru, który może być zrealizowany w różny sposób - konsument może wymienić go na gotówkę wskazaną na kuponie, co pozwala na bezpośredni zwrot kaucji za dane opakowanie. W niektórych krajach sprawdzają się również loterie i przekazanie kaucji na cele charytatywne. Alternatywnie, kupon można wykorzystać do zakupów w tym samym sklepie, w którym znajduje się recyklomat. A to zachęca konsumenta do powrotu do sklepu i ponownych zakupów.

Voucher, wydany przez recyklomat, jest ważny bezterminowo, ale musi być czytelny. Natomiast w przypadku zbiórki manualnej, nie otrzymujemy vouchera. Musimy zdecydować w kasie, czy chcemy odliczyć kwotę kaucji od naszego rachunku za zakupy, czy też chcemy otrzymać kaucję w gotówce. Warto również wspomnieć o tym, że nowy system kaucyjny w Polsce ma być bezparagonowy, dzięki czemu nie będzie konieczności posiadania paragonu za zakupione wcześniej opakowania.

Jeszcze jedną istotną sprawą, o której trzeba będzie pamiętać jest fakt, iż objęte systemem kaucyjnym posiadać będą odpowiednie oznakowanie – logo i specjalny kod kreskowy oraz muszą być zgłoszone do systemu recyklingu przez producenta. Te, które będą zbierane ręcznie, będą potem ponownie liczone przez operatora - jest to jedno z zabezpieczeń systemu przed oszustwami. Natomiast przy zbiórce automatycznej to recyklomat będzie odpowiedzialny za przeskanowanie produktu, sprasowanie i umieszczenie w wyznaczonym koszu. Recyklomaty minimalizują dodatkowo ryzyko oszustw, takich jak przykładowo wielokrotne skanowanie jednego produktu.

Pytanie o to, czy recyklomaty będą działać w niedziele lub po godzinach pracy sklepu, jest istotne w kontekście dostępności maszyn dla konsumentów. W przypadku urządzenia umieszczonego wewnątrz placówki, jego działanie będzie związane z godzinami funkcjonowania tego sklepu. Oznacza to, że recyklomaty będą dostępne dla konsumentów wyłącznie, gdy sklep jest otwarty, czyli w wielu przypadkach maszyny nie będą działać w niedziele i święta. W przypadku recyklomatu umieszczonego przed czy koło sklepu, decyzja będzie należała do sklepu. Jednak  należy pamiętać, że w sytuacji, gdy sklep jest zamknięty konsument nie będzie miał możliwości natychmiastowego zrealizowania kuponu z kwotą zwracanej kaucji, a recyklomat w przypadku zapełnienia nie zostanie od razu opróżniony.

Tomrasystem kaucyjnyprzemysł opakowaniowyodpady