2022-05-29 / Autor: Anna Ratz-Łyko, safety assessor, Cosmetics Safety Consulting
W okresie jesienno-zimowym wzrasta popularność produktów kosmetycznych o właściwościach rozjaśniających/redukujących przebarwienia skóry. Zmiany barwnikowe, powstające pod wpływem czynników endogennych i ezogennych, stanowią istotny problem estetyczny. Do redukcji hiperpigmentacji stosuje się preparaty zawierające substancje depigmentacyjne, natomiast w codziennej pielęgnacji zaleca się stosowanie produktów zapewniających ochronę przed działaniem promieniowania UV. W artykule opisano mechanizm powstawania przebarwień oraz podano przykłady najpopularniejszych surowców stosowanych w produktach kosmetycznych w celu redukcji przebarwień.
Podstawy procesu melanogenezy
Hiperpigmentacje, zwane przebarwieniami skóry, to zmiany barwnikowe wynikające ze wzmożonego procesu syntezy melanin oraz ich nierównomiernego rozmieszczenia w skórze, będące wynikiem zarówno biochemicznych zaburzeń biosyntezy melanin, jak również zmiany aktywności melanocytów oraz nieprawidłowości w procesie formowania, dojrzewania i transportu melanosomów. Do powstawania przebarwień przyczyniają się zarówno czynniki endogenne (genetyczne, hormonalne), jak i egzogenne (ekspozycja na promieniowanie UV, stosowanie niektórych leków, ziół, kosmetyków zawierających substancje fotouczulające). Do najczęstszych zaburzeń barwnikowych, określanych jako hiperpigmentacje, należą: ostuda (melasma, chloasma), piegi (ephelides), plamy soczewicowate (lentigines) i plamy soczewicowate starcze (Lentigo senilis), przebarwienia pozapalne PIH (postinflammatory hiperpigmentation), przebarwienia posłoneczne, a także przebarwienia związane z reakcjami fototoksycznymi i fotoalergicznymi. Ze względu na lokalizację przebarwień możemy wyróżnić typ naskórkowy, skórny lub naskórkowo-skórny.
Za koloryt skóry odpowiada melanina produkowana w melanosomach, czyli w ziarnistościach melanocytów, zlokalizowanych w warstwie podstawnej naskórka. Następnie melanina transportowana jest za pomocą wypustek dendrytycznych z melanocytów do sąsiadujących keratynocytów. W procesie melanogenezy kluczową rolę odgrywa tyrozynaza (EC 1.14.18.1), będąca metaloenzymem zależnym od jonów miedzi. Enzym ten katalizuje konwersję aminokwasu L-tyrozyny do L-3,4-dihydroksyfenyloalaniny (L-DOPA), a następnie do DOPAchinonu, który jest substratem do produkcji eumelaniny i feomelaniny. W dalszych przemianach DOPAchinonu uczestniczą enzymy, których aktywność związana jest z obecnością jonów cynku: TRP1 (tyrosinase related protein 1) białko związane z tyrozynazą 1 i TRP2 (tyrosinase related protein 2) tautomeraza DOPAchromu.
Melanogeneza jest złożonym, wieloetapowym procesem zależnym od wielu czynników egzogennych (promieniowanie UV, metale, pH środowiska) i endogennych (enzymy, hormony, liczne białka sygnałowe oraz czynniki transkrypcyjne). Jednym z głównych czynników zewnętrznych wpływających na proces melanogenezy jest promieniowanie ultrafioletowe i stany zapalne skóry, które zmniejszają liczbę grup sulfhydrylowych (-SH), będących inhibitorami melanogenezy.

"Chemia i Biznes. Rynek Kosmetyczny i Chemii Gospodarczej" to kwartalnik biznesowo-informacyjny z zakresu przemysłu kosmetycznego i środków czystości.
WięcejSklep
Książka: Surfaktanty i ich zastosowanie w produktach kosmetycznych
95.00 zł
Książka: Atlas Mikrobiologii Kosmetyków
94.00 zł
Książka: Zagęstniki (modyfikatory reologii) w produktach kosmetycznych
78.00 zł
“Chemia i Biznes” nr 6/2025
30.00 zł
"Kosmetyki i Detergenty" nr 4/2025
30.00 zł
Emulsje i inne formy fizykochemiczne produktów kosmetycznych. Wprowadzenie do recepturowania
108.00 zł
WięcejNajnowsze
WięcejNajpopularniejsze
WięcejPolecane
WięcejW obiektywie
Chemika Expo o wodorze
Tematem wiodącym tegorocznej konferencji Chemika Expo, organizowanej w Szczecinie przez Klaster...
HPCI idealne dla profesjonalistów
Targi HPCI Central and Eastern Europe to najważniejsze w regionie Europy Środkowo-Wschodniej wydarzenie...
Merytoryczne konferencje podczas Sepawy
Kongres SEPAWA 2025 w Berlinie skupił się na innowacjach w sektorze detergentów,...
Wiodące targi transportu i logistyki w Europie Środkowo-Wschodniej
TransLogistica Poland 2025, dwunasta edycja międzynarodowych targów transportu i logistyki, odbyła się...