PwC: czego potrzebuje polski system recyklingu?

• Strona główna
• Artykuły
• PwC: czego potrzebuje polski system recyklingu?

2022-07-05

Autorzy PwC przypominają, iż wraz z rozwojem ekonomicznym naszego kraju obserwujemy rosnący popyt na zasoby surowcowe, których dostępność w kraju i na świecie jest ograniczona. Bez odpowiedniego ich zagospodarowania nie będzie można osiągnąć celów zrównoważonego rozwoju, zapewnić postępu gospodarczego i zwiększonego bezpieczeństwa materiałowego. Aby przeciwdziałać marnotrawstwu surowców pierwotnych, należy zatem dążyć do minimalizowania ich udziału w rynku, jednocześnie zmierzając do maksymalizacji wykorzystania surowców wtórnych. Osiągnięciu tych celów ma służyć przede wszystkim wydłużenie cyklu życia produktów poprzez wdrażanie rozwiązań z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym (gospodarki cyrkulacyjnej) oraz odpowiedniemu recyklingowi surowców pierwotnych. Działania takie pozwolą nie tylko zmniejszyć import przez Polskę surowców pierwotnych, ale również wzmocnią jej konkurencyjność, pobudzą innowacyjność i zachęcą do kreowania nowych miejsc pracy.

W ocenie autorów dokumentu, wprowadzenie odpowiednich rozwiązań z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym oraz zrównoważonego rozwoju zwiększy również szansę na osiągnięcie innych celów środowiskowych oraz klimatycznych, przede wszystkim dzięki zmniejszeniu konsumpcji energii, a co za tym idzie – zmniejszeniu emisji gazów cieplarnianych (w tym CO2). Szacuje się, że wytworzenie 1 kg tworzyw sztucznych z surowca wtórnego wiąże się z emisją CO2 o ponad 2 kg mniejszą, niż wytworzenie tworzyw sztucznych z surowca pierwotnego.

Materiał potwierdza, iż w realizacji koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym, ważnym aspektem jest fakt, iż tworzywa sztuczne mogą być ponownie wykorzystane tylko ograniczoną liczbę razy, zanim ulegną zbyt dużej degradacji uniemożliwiającej ponowne przetwórstwo.

- Obecnie większość poprodukcyjnych odpadów z tworzyw sztucznych jest recyklingowana, ze względu na dobrą i jednolitą jakość surowca. Problem natomiast stanowią odpady pokonsumenckie pochodzące z gospodarstw domowych – ze względu na ich duże zanieczyszczenie i zróżnicowany skład tylko niewielka część z nich jest ponownie wykorzystywana. W zależności od źródła pochodzenia odpadów polimerowych, proces recyklingu i produkt końcowy różnią się. Ilość funkcjonujących rodzajów odpadów z tworzyw sztucznych znacznie utrudnia przetwarzanie niesegregowanych odpadów na dużą skalę. Instalacje są w stanie przetwarzać tylko dany rodzaj polimerów. Odpady komunalne mają złożony, niemożliwy do określenia z góry charakter – ze względu na skład, złożoną morfologię i silne uwarunkowanie wzorcami konsumpcji funkcjonującymi w społeczeństwie. W rzeczywistości recykling to nie tylko kwestia odzyskiwania surowców wtórnych, ale cały mechanizm, który można określić jako wyodrębniony system gospodarczy. Program zbiórki odpadów jest tylko początkiem drogi do zamkniętego obiegu odpadów. Podstawową zasadą recyklingu, jak w każdej branży na wolnym rynku, jest dążenie do optymalizacji kosztowej, a więc do maksymalnego wykorzystania dostępnych odpadów przy jak najmniejszym nakładzie energetycznym, surowcowym, czasowym i pracowniczym. Pomimo powszechnego zastosowania tej zasady, z definicji wymuszonego otwartą konkurencyjnością, ze względu na dużą ilość kosztów dodatkowych, z jakimi wiąże się ten proces w Polsce, dochodowość zakładów recyklingu niektórych typów polimerów jest niska, wręcz ujemna. Przekłada się to w konsekwencji na wycofywanie się recyklerów z przetwarzania polimerów, których przetwarzanie jest niedochodowe. Długofalowa nierentowność prowadzonych zakładów recyklingu skutkuje z kolei ich zamknięciem, co jeszcze bardziej pogłębia problemy gospodarki odpadami w Polsce. Zmienić to może jedynie solidne wsparcie finansowe poprzez ROP – czytamy w raporcie PwC.

Autorzy dokumentu przekonują, iż obecnie koszty zbierania i przetwarzania surowców wtórnych przewyższają ich wartość jako towarów. Jeśli rynek nie zacznie nabywać surowców z recyklingu, aspekt efektywnego przetwarzania odpadów tworzyw sztucznych pozostanie zupełnie zaniedbany.

PwC postuluje, że warunkiem właściwego recyklingu materiałowego jest uzyskanie recyklatów o dobrych, powtarzalnych i zdefiniowanych właściwościach. Odpady trafiające do recyklerów, nie są dobrej jakości. Pomimo że są sortowane w sortowniach, to przed poddaniem odpadów recyklingowi wymagane jest ponowne sortowanie już w zakładzie recyklingu. W rezultacie szacuje się, że ok. 30% odpadów trafiających do zakładów recyklingu nie nadaje się do przetwarzania. Takie odpady muszą zostać zutylizowane w inny sposób – dąży się do tego, aby z odpadów takich powstawało paliwo alternatywne RDF, niemniej w dalszym ciągu część z nich trafia na składowisko odpadów.

Według Krajowego Planu Gospodarki odpadami 2022, wyznaczony został podział wraz z procentowym ujęciem poszczególnych rodzajów zagospodarowania odpadów. Do roku 2030: recyklingowi powinno być poddawane 65% odpadów komunalnych, składowanie odpadów komunalnych powinno zostać zredukowane do 10%. W odniesieniu do termicznego przetwarzania odpadów, obowiązujący już cel przewiduje, że od 2020 r. i w latach późniejszych, udział masy termicznie przekształcanych odpadów komunalnych oraz odpadów pochodzących z przetworzenia odpadów komunalnych w stosunku do wytworzonych odpadów komunalnych nie może przekraczać 30%.

- Z tego względu tak istotne jest, aby zadbać o jakość odpadów trafiających do zakładów recyklingu. Tak duży odsetek odpadów odrzuconych w procesie dosortowania w zakładach recyklingu negatywnie wpływa na możliwość osiągnięcia powyższych celów. Kluczowe jest więc zapewnienie dobrej jakości odpadów, które będą przesortowane. Niezbędnymi krokami do podjęcia w tym zakresie jest wdrożenie ekomodulacji oraz ekoprojektowania opakowań. Ekomodulacja powinna wyeliminować z rynku trudne do recyklingu opakowania, których odzysk i recykling jest obecnie trudny bądź niemożliwy. Wysokie stawki za opakowania wymuszą na producentach eliminowanie zbędnych opakowań, a co za tym idzie ograniczenie ich ilości ogółem. Ponadto, konstrukcja opłat powinna nakładać niższe opłaty za opakowania wielokrotnego użytku, co pozwoli zwiększyć ich udział w rynku – brzmi konkluzja raportu autorstwa PwC.

PwCodpadyrecykling