Polskie gminy mają problem z gospodarką odpadami

• Strona główna
• Artykuły
• Polskie gminy mają problem z gospodarką odpadami

2014-07-02

Fundacja rozesłała do polskich gmin szczegółową ankietę w sierpniu 2013 r., w oparciu o którą przygotowała końcowe sprawozdanie. Pytała, czy jednostki samorządu terytorialnego posiadają gminny plan zagospodarowania odpadów i czy uwzględnia on selektywną zbiórkę odpadów oraz czy można się z nim zapoznać? Poprosiła również o podanie osiągniętego wskaźnika poziomu recyklingu i przygotowania do ponownego użycia czterech frakcji odpadów komunalnych (papieru, metalu, szkła i tworzyw sztucznych) w 2012 r. Zachęciła do oszacowania tego wskaźnika osiągniętego wedle stanu na 31 lipca ubiegłego roku oraz o podanie prognozy osiągnięcia tego na koniec bieżącego roku. Ponadto spytała, w jaki sposób gmina zamierza osiągnąć kolejne poziomy recyklingu i z jakimi konkretnymi recyklerami odpadów tworzyw sztucznych współpracuje?

Łącznie ankieta została wysłana do 2479 jednostek samorządu terytorialnego i do grudnia 2013 r. odpowiedziało na nią 1067 jednostek (43%), co odpowiada populacji ponad 20 mln mieszkańców naszego kraju. W skali kraju uzyskano odpowiedzi z prawie 64% gmin wiejskich, 12,4% miast oraz 24% gmin miejsko-wiejskich. Pokazuje to, że mniejsze gminy wykazały dużo większe zaangażowanie w merytoryczną odpowiedź na ankietę.

546 jednostek samorządu terytorialnego udzieliło odpowiedzi, niekiedy bardzo szczegółowych. 487 gmin zamieszkałych przez prawie 11 mln mieszkańców (28% całkowitej populacji naszego kraju lub 53% odpowiedzi udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego) nie wniosło niestety żadnej informacji merytorycznej. Gminy te odpowiedziały, że nie posiadają planów zagospodarowania odpadów lub nie udzieliły odpowiedzi.

Warto zauważyć, że 10 największych jednostek samorządu terytorialnego, które nie wniosły informacji merytorycznych (liczące powyżej 100 tys. mieszkańców), to ośrodki zamieszkałe przez prawie 4,5 mln ludzi (Warszawa, Łódź, Wrocław, Bydgoszcz, Katowice, Olsztyn, Bytom, Ruda Śląska, Tychy).

Czego konkretnie dowiadujemy się zatem z badania PlasticsEurope Polska?

394 jednostek samorządu terytorialnego (37%) posiada gminny plan zagospodarowania, który w dużej większości (94%) obejmuje selektywną zbiórkę odpadów. Choć posiadanie takiego planu nie jest już konieczne, to jednak gminy wskazywały, że jest on przydatny przy zarządzaniu gospodarką odpadami na poziomie lokalnym. Plany te są dostępne publicznie (dokumenty lub na stronie internetowej).

Tylko 15% jednostek samorządu terytorialnego (156 gmin) osiągnęło na koniec 2012 r. wymagany 10% poziom recyklingu czterech frakcji materiałowych (papieru, tworzyw sztucznych, szkła i metalu). 177 jednostek, czyli 17% szacowało w momencie udzielania odpowiedzi, że na koniec 2013 r. osiągnie wymagany 12% poziom recyklingu. Ponadto 287 jednostek samorządu terytorialnego (27%) prognozuje, że w 2014 r. możliwe jest osiągnięcie wymaganego wskaźnika recyklingu (14%).

W jaki sposób gmina zamierzają jednak osiągnąć kolejne poziomy recyklingu?

Najwięcej z nich, bo aż 388 jednostek samorządu terytorialnego (36%) skoncentruje się na akcjach edukacyjno - informacyjnych promujących selektywną zbiórkę oraz na wprowadzaniu i egzekwowaniu tej zbiórki (271 JST, czyli 25%).

Dla 89 jednostek samorządu terytorialnego (8%) istotne jest zainstalowanie i promowanie punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych na własnym terenie. Natomiast 197 JST (18%) wskazując, że obowiązki osiągania poziomów scedowało na podmioty, które wygrały przetargi na odbiór i zagospodarowanie odpadów i tym samym nie czuje odpowiedzialności gminy za osiągnięcie wymaganych poziomów. 112 gmin (10%) za skuteczny sposób uznaje utrzymanie niższych stawek za odbiór i zagospodarowanie odpadów.

Z badania dowiadujemy się ponadto, że 422 jednostek samorządu terytorialnego (40%) deklaruje współpracę z recyklerami. Jednakże aż 397 za recyklerów uznało samorządowe lub prywatne zakłady zagospodarowania odpadów, recyklerów innych frakcji materiałowych, regionalne instalacje przetwarzania odpadów komunalnych, sortownie, firmy zbierające odpady oraz składowiska. Tylko 25 jednostek samorządu terytorialnego (0,02%) bezpośrednio współpracuje z recyklerami odpadów tworzyw sztucznych. 302 JST (28%) albo nie współpracują z recyklerami (57%) albo nie udzieliły żadnej odpowiedzi (43%).

PlasticsEurope Polska przedstawił szereg wniosków i rekomendacji dla gmin.

Przede wszystkim w ocenie organizacji, dla większości gmin przejęcie odpowiedzialności za zagospodarowanie odpadów komunalnych było i nadal jest zadaniem trudnym do wykonania. Mimo obowiązywania od prawie dwóch lat ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach w wielu z nich nie ma zrozumienia dla wagi prawidłowego zagospodarowania odpadów. Zadanie to nie jest priorytetem z wielu względów, m.in. finansowo – kadrowych.

PlasticsEurope Polska zauważa ponadto, że delegowanie na inne firmy obowiązków zorganizowania lokalnego systemu zagospodarowania odpadów i osiągania wymaganych poziomów recyklingu nie jest skutecznym rozwiązaniem. Prawie wszystkie gminy mają bardzo słabą wiedzę o działających na ich terenach recyklerach odpadów tworzyw sztucznych.

Fundacja PlasticsEurope Polska rekomenduje zatem gminom w ramach ich zadań ustawowych refleksję na rolą punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych w gminnym systemie odpadowym; weryfikację stawek opłat w taki sposób, aby realne zagospodarowywać odpady; intensywne prowadzenie szerokiej kampanii informacyjno-edukacyjnej wyjaśniającej konieczność zagospodarowania wszystkich odpadów i płynących stąd korzyści i to zarówno dla środowiska, jak i dla mieszkańców.

tworzywa sztucznerecyklingprawoodpadyPlasticsEurope Polska