Podnoszenie efektywności energetycznej przemysłu jest pilnie wymagane

• Strona główna
• Artykuły
• Podnoszenie efektywności energetycznej przemysłu jest pilnie wymagane

2017-02-13  / Autor: Renata Auchimik, Polska Izba Przemysłu Chemicznego

Uwarunkowania polityczno-formalne

Poprawa efektywności energetycznej traktowana jest w sposób priorytetowy w „Polityce Energetycznej Polski do 2030 roku”, gdyż postęp w tej dziedzinie jest kluczowy dla realizacji wszystkich pozostałych celów. Działania na rzecz poprawy efektywności energetycznej ograniczają konsumpcję paliw i energii. Szacuje się, że zwiększenie oszczędności energii o każdy 1% prowadzi do zmniejszenia importu gazu o 2,6%.

Skuteczne wdrożenie działań proefektywnościowych dodatkowo ogranicza też negatywny wpływ energetyki na środowisko oraz pośrednio przyczynia się do rozwoju innowacyjności dzięki wdrażaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych i procesowych. Suma tych efektów prowadzi do poprawy konkurencyjności i bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Już w 2007 r. Rada Europejska przyjęła ambitne cele na 2020 r. w zakresie energii i zmiany klimatu. To ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20%, zwiększenie udziału energii odnawialnej w całkowitym zużyciu energii do 20% oraz osiągnięcie poprawy efektywności energetycznej na poziomie 20%. Realizacja celu dotyczącego efektywności energetycznej zakłada zmniejszenie zużycia energii pierwotnej o 20% do 2020 r. w stosunku do scenariusza odniesienia business as usual.

W Dyrektywie EED o efektywności energetycznej (2012/27/UE) po raz pierwszy wyraźnie zdefiniowano i ilościowo określono unijny cel. Według prognoz z 2007 r. zużycie energii pierwotnej w Unii Europejskiej w 2020 r. będzie wynosiło 1842 Mtoe. Po przystąpieniu Chorwacji do Unii, cel obniżenia o 20% został dostosowany i wskazuje na zużycie energii nie większe niż 1483 Mtoe energii pierwotnej lub nie większe niż 1086 Mtoe energii końcowej. Stanowi to punkt wyjścia do osiągnięcia dalszej poprawy efektywności energetycznej o co najmniej 27% w 2030 r., z możliwością podniesienia celu do 30%.

Dyrektywa EED zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia krajowych orientacyjnych wartości docelowych poprawy efektywności energetycznej, które mogą być oparte na różnych wskaźnikach (zużycie energii pierwotnej lub końcowej, oszczędności energii pierwotnej lub końcowej, bądź też energochłonność). Polska zaproponowała wartość docelową oszczędności energii pierwotnej na poziomie 96,4 Mtoe w 2020 r., wobec przewidywanego zużycia w scenariuszu odniesienia na poziomie 110 Mtoe.

Przepisy Dyrektywy EED i przepisy prawa polskiego obejmują praktycznie wszystkie obszary aktywności gospodarczej oraz społecznej państwa. Choć największy potencjał w zakresie oszczędności energii przedstawiają budownictwo oraz transport, to realizacja celów dotyczy również każdego etapu łańcucha energetycznego i ma prowadzić do poprawy sprawności wytwarzania energii elektrycznej i ciepła. Środki efektywności energetycznej w przemyśle koncentrują się głównie na wymogach dotyczących urządzeń przemysłowych, dążeniu do wprowadzania audytów energetycznych i systemów zarządzania energią oraz lepszego informowania małych i średnich przedsiębiorstw.

Mechanizm wsparcia działań proefektywnościowych

Nowa ustawa z 20 maja 2016 r. o efektywności energetycznej implementuje do polskiego prawodawstwa dyrektywę EED 2012/27/UE i określa zasady realizacji obowiązku uzyskania oszczędności energii.

Przedsiębiorstwa, które sprzedają prąd, ciepło lub gaz odbiorcom końcowym, by spełnić wymogi ustawy o efektywności energetycznej, muszą pozyskać i przedstawić do umorzenia prezesowi URE określoną liczbę świadectw efektywności energetycznej, tzw. białych certyfikatów. Jeśli ich nie posiadają, wówczas muszą wnieść specjalną opłatę zastępczą. Ustawa wprowadza również nowy rozdział, w którym określone są zasady przeprowadzania audytu energetycznego przedsiębiorstwa.

Od 1 października 2016 r. zmieniły się zasady realizacji obowiązku przez podmioty zobowiązane. W konsekwencji przepisów art. 53 i art. 60 nowej ustawy, 2016 r. ulega podziałowi na dwa okresy, w których:

• poziom obowiązku za okres od 1 stycznia do 31 września 2016 r. ustalany jest w sposób określony w art. 12 ustawy z 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej – w odniesieniu do przychodów ze sprzedaży energii elektrycznej, ciepła, gazu ziemnego pomniejszonych o wskazane w ustawie koszty. Termin realizacji wg starych zasad mija 31 marca 2017 r.

• poziom obowiązku za okres od 1 października do 31 grudnia 2016 r., który określa nowa ustawa, ustalany jest w odniesieniu do ilości energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego, wyrażonej w tonach oleju ekwiwalentnego, sprzedanych w danym roku odbiorcom końcowym.

Termin realizacji obowiązku wg nowych zasad mija 31 czerwca 2017 r.

Kolejną istotną zmianą jest odchodzenie od opłaty zastępczej, która zwalnia z obowiązku podejmowania działań na rzecz zwiększania efektywności energetycznej określonej w art. 10 ust. 1 ustawy. W 2016 r. opłata może obejmować jeszcze 30% zakresu nałożonego obowiązku, natomiast w 2017 r. – 20%, a w 2018 r. jedynie 10%. Opłaty zastępcze uiszczane są na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), który przeznacza środki na realizację przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej u odbiorców końcowych. Stopniowe zmniejszanie opłaty zastępczej ma stymulować poprawę efektywności energetycznej, gdyż oznacza zwiększenie obowiązku w zakresie realizacji przedsięwzięć proefektywnościowych. Jednocześnie od wejścia w życie ustawy obowiązek ten określony jest jako uzyskiwanie w każdym roku oszczędności energii finalnej w wysokości 1,5%.

Załącznik do obwieszczenia Ministra Gospodarki z 21 grudnia 2012 r. zawiera wykaz przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej. Kategoriami przedsięwzięć, służących poprawie efektywności energetycznej, za które można uzyskać białe certyfikaty są:

• zwiększenie oszczędności energii przez odbiorców końcowych – osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej (min. 80% wartości wszystkich certyfikatów),

• zwiększenie oszczędności energii przez urządzenia potrzeb własnych (zespół pomocniczych obiektów lub instalacji, służących procesowi wytwarzania energii elektrycznej lub ciepła),

• zmniejszenie strat energii elektrycznej, ciepła lub gazu ziemnego w przesyle lub dystrybucji.

Obecnie toczą się prace nad nowym wykazem.

Zniesienie obowiązku przeprowadzenia przetargu w nowej ustawie, w wyniku którego prezes URE dokonuje wyboru przedsięwzięć służących poprawie efektywności energetycznej jest wynikiem negatywnych doświadczeń. W porównaniu do wyników pierwszych trzech przetargów stosunek zwycięskich ofert w czwartym przetargu do ogólnej wartości białych certyfikatów przewidzianych do wydania jest stosunkowo wysoki, ale wciąż potwierdza nieefektywność wdrożonego kilka lat temu systemu. Powodów tego stanu rzeczy jest kilka, a główne to złożoność systemu pod względem wymagań wobec uczestników przetargów i słaba efektywność instytucjonalna.

W pierwszym przetargu na zwycięskie oferty przepadło około 3,8%, w drugim ok. 4,2%, w trzecim niespełna 6,9%, a w czwartym blisko 26% liczonej w toe łącznej wartości puli przewidzianej do wydania. Zwiększona liczba prowadzonych ostatnio inwestycji wiąże się z nową ustawą o efektywności energetycznej, która pod tym względem jest mniej korzystna niż poprzednia. Stąd pośpiech części inwestorów, którzy chcą zdążyć przeprowadzić projekty jeszcze na starych zasadach.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 6/2016 "CHEMII I BIZNESU". ZAPRASZAMY

prawoPolska Izba Przemysłu Chemicznegoenergetyka