Pielęgnacja twarzy i recepturowanie kosmetyków dopasowanych do karnacji skóry

• Strona główna
• Artykuły
• Pielęgnacja twarzy i recepturowanie kosmetyków dopasowanych do karnacji skóry

2025-04-01  / Autor: Elżbieta Rusinek-Prystupa

Wyróżnia się sześć fototypów reprezentujących różne typy karnacji.

Fototyp I, zwany „celtyckim”, charakteryzuje osoby o bladej i bardzo delikatnej skórze, które w szybkim czasie ulegają poparzeniom słonecznym. Zarówno tradycyjne opalanie na plaży, jak i w solarium jest niewskazane.

Fototyp II to typ „północnoeuropejski”, reprezentowany przez osoby o jasnej skórze. Osoby należące do tego fototypu opalają się słabo i powoli. Niewielka dawka słońca wywołuje zaczerwienienie skóry, a większa nawet poparzenie.

Fototyp III to typ „środkowoeuropejski”, który charakteryzuje mieszkańców o lekko śniadej karnacji, opalających się równomiernie i szybko, o skórze ulegającej zbrązowieniu. Wykazuje dużą odporność na poparzenia, co nie oznacza jednak, że ten typ nie ulega poparzeniu.

Fototyp IV to typ „południowoeuropejski”, zwany środziemnomorskim, o jasnobrązowej lub oliwkowej cerze. Opala się szybko, a odporność na poparzenia jest bardzo wysoka.

Fototyp V charakteryzuje mieszkańców krajów azjatyckich oraz Afryki Północnej (przedstawiciele rasy żółtej oraz Arabowie). Ich skóra jest w naturalny sposób chroniona przed słońcem.

Fototyp VI jest charakterystyczny dla ciemnoskórych mieszkańców krajów afrykańskich oraz rdzennych Australijczyków.

Recepturowanie kosmetyków dopasowanych do karnacji skóry

Opracowywanie receptur kosmetyków to proces tworzenia unikalnych formuł, które spełniają określone cele i potrzeby kosmetyczne. Pierwszym etapem opracowania receptury jest analiza potrzeb i celów produktu.

Niezbędnym produktem kosmetycznym dla osób o bladej i jasnej karnacji (fototyp I i II) jest kosmetyk o wysokim SPF 30+. Podczas pielęgnacji skóry narażonej na podrażnienia, zaczerwienienia i poparzenia oczekujemy od produktu pielęgnacyjnego efektów kosmetycznych takich, jak silne nawilżenie czy ochrona przed szkodliwym działaniem słońca.

Bardzo ważna jest analiza grupy docelowej, aby zrozumieć potrzeby klientów. W grupie tej znajdują się osoby posiadające niewielką ilość melanin w skórze, najczęściej o odcieniu różowym, której często towarzyszą naczynka i żyłki oraz cerze, która uchodzi za wrażliwą. I tutaj docieramy do grupy docelowej zmagającej się z cerą płytko unaczynioną oraz wrażliwą na czynniki środowiskowe i kontaktowe. Grupa osób o lekko śniadej lub oliwkowej karnacji (fototyp III i IV) ze względu na większą zawartość barwnika w skórze umiarkowanie lub rzadko ulega poparzeniom. Tutaj rekomenduje się w produkcie kosmetycznym filtr SPF 30. To typ karnacji opalający się dobrze lub przeciętnie. Bierzmy również pod uwagę proces starzenia się skóry, a więc redukcję zmarszczek mimicznych oraz głębokich. Proces starzenia się skóry przebiega na dwóch poziomach. W naskórku promienie UVB powodują powstawanie małych plam słonecznych, natomiast w skórze właściwej promienie UVA powodują powstawanie głębokich zmarszczek. Powyżej przedstawione cztery fototypy skórne odnoszą się do rasy białej, pozostałe dwa dotyczą rasy żółtej i czarnej.

Fototyp V i VI to osoby, które są mniej narażone na uszkodzenia i pojawianie się znamion, ale powinny również chronić skórę przed słońcem i stosować kremy z filtrem SPF 15+. Skóra Azjatek (fototyp V) znacznie szybciej traci wilgoć, dlatego niezwykle ważne jest nawilżanie. Skóra Afrykanek i Afroamerykanek (fototyp VI) kojarzy się z gładkością i dobrym nawilżeniem.

Nie oznacza to, że taka skóra nie wymaga zabiegów, aby wyglądała właśnie w ten sposób. Skóra czarnoskórych ludzi narażona jest na nadprodukcję melanin oraz sebum, co powoduje, że trudno utrzymać nieskazitelny makijaż. Potrzeba naprawdę regularnej i świadomej pielęgnacji, jeśli chce się zwalczyć ten problem.

Drugim etapem jest wybór składników aktywnych, które dostarczają zamierzonych efektów, jak i składników pomocniczych, które wspomagają stabilność, teksturę i właściwości kosmetyku. Formuła produktu do oczyszczania twarzy to m.in. mleczka, żele, pianki, czy też emulsje.

Przy cerze wrażliwej warstwa rogowa skóry jest bardziej podatna na penetrację substancji chemicznych. Dlatego też dobrym rozwiązaniem jest stosowanie płynu micelarnego, który nie podrażnia skóry przy dokładnym zmyciu produktu i dodatkowo ją nawilża. Podobne działanie mamy w przypadku użycia emulsji kremowej, gdzie olej stanowi fazę zewnętrzną, a woda – wewnętrzną. Wiążę się to z efektywniejszym hamowaniem utraty wody z naskórka.

Przy cerze alabastrowej, bardzo jasnej i wrażliwej należy brać pod uwagę składniki aktywne, które będą zarówno wiązać wodę w naskórku, ale również tworzyć warstwę okluzyjną na powierzchni naskórka, zabezpieczając przed parowaniem wody. Jako humektant często wprowadzana jest gliceryna, która skutecznie zwiększa zdolność zewnętrznej warstwy naskórka do przyciągania i wiązania wody. Z jednym zastrzeżeniem, gdzie w okresie lata gliceryna czerpie wodę nie z otoczenia tylko ze skóry. Dlatego nie zaleca się stosować produktów na jej bazie, gdy temperatura przekracza 20ºC. Istotnym składnikiem jest hialuronian sodu, który wykazuje wzmacniający efekt nawilżający przez zwiększenie elastyczności i jędrności skóry. Szeroki zakres rozmiaru cząsteczki pozwala działać zarówno na powierzchni skóry, jak i w jej głębi.

Do najpopularniejszych surowców o właściwościach okluzyjnych stosowanych w produktach kosmetycznych należą oleje i masła roślinne. Na szczególną uwagę zasługuje olej jojoba, który jest składem zbliżony do naturalnego sebum, co powoduje, że jest kompatybilny ze skórą. Prócz bardzo dobrych właściwości nawilżających oleje zawierają składniki odżywcze takie jak witaminę E, kwasy linolowy oraz α-linolenowy. Ich brak w produkcie kosmetycznym zwiększa przeznaskórkową utratę wody. Masła roślinne, np. shea, kakaowe, z avocado poprawiają rozprowadzanie kosmetyku na skórze, pozostawiają warstwę ochronną oraz mają możliwości konsystencjotwórcze. Jako naturalny regulator pH dodawany jest kwas cytrynowy, który zapewnia skórze lekko kwaśne pH, co korzystnie wpływa na znajdującą się na jej powierzchni naturalną mikroflorę bakteryjną.

Przy cerze wykazującej nadwrażliwość na czynniki zewnętrzne oraz składniki znajdujące się w produktach kosmetycznych warto wprowadzić ekstrakty roślinne o działaniu kojącym, łagodzącym i przeciwzapalnym, np. z mirtu zwyczajnego, szałwii muszkatołowej, alg koralowca, chrząstnicy kędzierzawej. Bardzo często skóra wrażliwa występuje w powiązaniu z cerą płytko unaczynioną. Dlatego ważne jest dopasowanie składników aktywnych w produkcie, aby spełniały potrzeby tak wymagającej skóry.

Bezpiecznym połączeniem będzie wprowadzenie na przykład witaminy C z rutyną oraz kwasu hialuronowego. Podczas tworzenia formuły kremu nawilżającego opóźniającego oznaki starzenia się oprócz kwasu hialuronowego można wprowadzić substancję przeciwzapalną i odbudowującą włókna kolagenowe, np. resweratrol, o działaniu rozjaśniającym, np. witaminę B3, peptydy sygnałowe, np. oligopeptydy o działaniu przeciwzmarszczkowym oraz filtry. Problem przebarwień i utraty jednolitej tonacji skóry pojawia się często u ludzi czarnoskórych z uwagi na nadprodukcję barwnika, najczęściej pod wpływem ekspozycji na promieniowanie słoneczne. Aby do tego nie dopuścić należy stosować kremy z filtrem oraz produkty kosmetyczne z witaminą C i kwasem ferulowym.

Dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie serum ze stabilną formą kwasu askorbinowego (np. tetraizopalmitynianem askorbylu) oraz boostera na bazie kwasu ferulowego oraz niacynamidu. Dzięki synergicznemu połączeniu kwas ferulowy nie tylko zwiększa skuteczność witaminy C w walce z oznakami starzenia się, ale także poprawia ochronę przed promieniowaniem UV, zmniejsza widoczność przebarwień i wspiera regenerację skóry. Bardzo dobre efekty pielęgnacyjne uzyskujemy również, stosując booster z witaminą C oraz resweratrolem. Użyte w produktach pielęgnacyjnych składniki aktywne mają za zadanie nawilżyć, ukoić, regenerować uszkodzoną skórę, odbudować warstwę ochronną naskórka, wzmocnić i uszczelnić naczynia krwionośne oraz zabezpieczyć przed promieniowaniem UV, zwłaszcza na bazie filtrów mineralnych, które dobrze są tolerowane przez skórę^[1,2].

Po wyborze składników należy ustalić optymalne proporcje, które zapewnią efektywność i bezpieczeństwo produktu. Miejscowe stosowanie preparatów z 0,1% hialuronianem o niskiej masie cząsteczkowej w okolicy oka doprowadziło do znacznej poprawy nawilżenia i elastyczności skóry.  Dopuszczalne stężenie kwasu hialuronowego lub jego pochodnych nie powinno przekraczać 2%.

W przypadku preparatów złuszczających warto sięgnąć po peelingi na bazie kwasu glikolowego, który rozluźnia spójność wiązań między korneocytami, doprowadzając do ich złuszczenia. Jest on bezpieczny do stosowania, o niskiej masie cząsteczkowej, łatwo przenika do głębszych warstw naskórka, stymuluje podziały w żywych warstwach naskórka oraz pobudza fibroblasty do produkcji włókien kolagenowo-elastynowych, co wpływa na spłycenie zmarszczek oraz rewitalizację skóry. Stosowany w kosmetyce w stężeniu od 5% do 15% wykazuje działanie nawilżające i regenerujące. Przy stężeniu dwukrotnie wyższym będzie działał jak powierzchniowy peeling, który pomaga normalizować i regulować pracę gruczołów łojowych. Stosowany w produktach kosmetycznych kwas hialuronowy wraz z ceramidami stanowi duży krok w stronę poprawy kondycji skóry przesuszonej, wrażliwej i skłonnej do podrażnień.

Jeżeli skóra szybko traci nawilżenie warto wprowadzić ekstrakt z ziela werbeny lekarskiej, który wspomaga naturalną produkcję NMF, czyli mieszaninę związków nawilżających warstwę rogową naskórka. Ekstrakt z werbeny nie tylko zapewnia odpowiedni poziom nawilżenia, ale chroni skórę przed przesuszeniem.

Aby zwiększyć bezpieczeństwo wysoce aktywnych składników, np. witaminy C i E, często produkt jest zapakowany w hermetyczną butelkę. Środowisko bez dostępu powietrza pomaga zachować maksymalną skuteczność od początku do końca jego aplikacji. Stosowanie witaminy C na skórę wydaje się mieć istotne znaczenie na co dzień u osób po 35 roku życia.

Bezpieczne stężenie witaminy C w produktach kosmetycznych waha się od 1% do maksymalnie 20%. W kremach nawilżających oraz emulsjach do opalania stężenie będzie na poziomie 1-3%, w serum 10% i więcej. Badania wykazują, iż 3% kwas askorbinowy po tygodniu stosowania powoduje znaczącą redukcję skutków procesów utleniania indukowanych przez promieniowanie UVA, a w ciągu 12 tygodni redukuje zmarszczki oraz działa rozjaśniająco. Kosmetyki nowej generacji zawierają często dwie lub trzy formy kwasu askorbinowego.

Elżbieta Rusinek-Prystupa

Absolwentka Wydziału Chemii na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, autorka publikacji i artykułów branżowych z dziedziny kosmetologii, doradca ds. pielęgnacji i wizażu selektywnej marki Mary Kay Cosmetics.

przemysł kosmetycznyskórabadania i rozwój