Patenty na chemię

• Strona główna
• Artykuły
• Patenty na chemię

2021-06-30  / Autor: Dominik Wójcicki

Ochrona praw jest potrzebna

Podczas jednej z konferencji zorganizowanych przez nasze wydawnictwo EPS Media, Adam Trawczyński, prelegent reprezentujący kancelarię JWP Rzecznicy Patentowi, postawił zebranym gościom następujące pytanie: walczycie o pozycję na rynku, chcecie odróżnić się od konkurencji i wypracować zysk, by dalej się rozwijać. Dlatego udoskonalacie produkty i usługi, dbacie o ich odpowiednią promocję, budujecie sieci sprzedaży, może inwestujecie w nowe technologie lub prace badawczo-rozwojowe, zatrudniacie specjalistów od marketingu i księgowości. Ale czy wśród waszych doradców znajduje się rzecznik patentowy? Czy w swojej działalności dbacie o ochronę praw własności intelektualnej i przemysłowej?

W dalszej argumentacji przekonywał, że tworzenie nowych rozwiązań, produktów i usług oraz działania marketingowe wymagają znacznych nakładów. Pozbawione ochrony przedmioty własności intelektualnej mogą zostać wykorzystane przez konkurencję, pozostawiając ich twórców i właścicieli bez należytego wynagrodzenia. Warto zatem zadbać o ochronę własności intelektualnej i uwzględnić ją w strategii biznesowej firmy, aby chronić swój dorobek i korzystać z niego do budowania pozycji na rynku. Pomimo kosztów związanych z uzyskaniem i utrzymaniem praw wyłącznych długofalowe korzyści z nich wynikające są warte podejmowanego wysiłku. Ponadto w perspektywie całej gospodarki właściwa ochrona własności intelektualnej stymuluje rozwój wszystkich sektorów oraz zachęca twórców i wynalazców do podejmowania nowych działań. Pozwala im zarabiać, w ten sposób przyczyniając się do rozwoju innowacji.

Patenty u najlepszych

Świadomość ochrony własności przemysłowej musi w polskich przedsiębiorstwach chemicznych sukcesywnie rosnąć, gdyż jest to jeden z czynników, które pośrednio wpływają na ich pozycję konkurencyjną w międzynarodowym otoczeniu.

W przemyśle chemicznym, gdzie liczy się innowacja i panuje silna rywalizacja, a nakłady na badania i rozwój są ogromne, zaś korzyści płynące z posiadania monopolu na pewne rozwiązania jeszcze większe, firmy zmuszone są inwestować w ochronę patentową.

– Nasze patenty, znaki towarowe, wiedza naukowa i techniczna naszych pracowników, a także doświadczenie nabyte w związku z prowadzoną działalnością stanowią ważny czynnik obecności rynkowej w długim terminie – przekonują przedstawiciele Grupy Azoty.

– Pracownicy z różnych działów naszej organizacji – chemii, technologii procesowej, biologii, produkcji lub nauk rolniczych – stale opracowują coś nowego. Aby przekształcić te pomysły w produkty, nasi prawnicy patentowi każdego roku rejestrują w Europejskim Urzędzie Patentowym w Monachium ponad 1000 patentów dla Grupy BASF. Przy takiej liczbie rejestracji jesteśmy na czele na arenie międzynarodowej, porównując wszystkie klasyczne firmy chemiczne i farmaceutyczne w okresie pięciu lat – dopowiadają przedstawiciele koncernu BASF.

– Evonik posiada rozbudowaną strategię patentową w celu ochrony nowych produktów i procesów. Jakość naszego portfela patentów stale rośnie. Rocznie składanych jest około 200-300 nowych wniosków patentowych. Nasz „oparty na patentach” wskaźnik sięga 52% skonsolidowanej sprzedaży rocznie. Sprzedaż produktów definiuje się jako „napędzaną patentami”, jeśli na całym świecie obowiązuje co najmniej jeden odpowiedni patent. Produkty i aplikacje wprowadzone w ciągu ostatnich 10 lat stanowiły 10% skonsolidowanej sprzedaży – to z kolei stanowisko innego chemicznego potentata, czyli niemieckiego Evonika.

Nie dziwi zatem, że powszechne staje się dodawanie do usług prawnych realizowanych na rzecz przedsiębiorstw także tych działań, które bezpośrednio odnoszą się do doradztwa patentowego. W Grupie Azoty w samym tylko 2019 r. wydatki na usługi prawne wyniosły 1,65 mln zł i dotyczyły w szczególności sporządzania opinii prawnych oraz doradztwa prawnego w zakresie ochrony własności intelektualnej.

Podane przykłady największej chemicznej firmy w Polsce i największej chemicznej firmy na świecie nie oznaczają jednak, że działalność patentowa powinna być domeną jedynie największych graczy. Niewielkie start-upy o ograniczonych środkach finansowych także muszą pamiętać, że własność intelektualna jest jednym z ich kluczowych zasobów, a może nawet tym najważniejszym.

– Przez uzyskanie patentu na wynalazek nabywa się prawo wyłącznego korzystania z przedmiotu ochrony w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej. Korzyści z uzyskania prawa wyłącznego są wielorakie. Po pierwsze jest to uzyskanie monopolu na korzystanie z rozwiązania innowacyjnego: we własnym zakresie, poprzez zbycie prawa lub udzielenie licencji. Ponadto zgłoszenie innowacji do ochrony może powstrzymać konkurentów przed eksploatowaniem zastrzeganego, chociaż jeszcze nie chronionego obszaru. Pojawia się też możliwość wykorzystania efektu synergicznego poprzez ochronę na różnych polach (np. patenty na podzespoły) lub skojarzenie różnych rodzajów ochrony. Prawa własności intelektualnej mają charakter ekonomiczny i posiadają one wymierną wartość, stanowiąc majątek przedsiębiorstwa. Ich obecność po stronie aktywów podnosi wartość firmy. Właściciel praw wyłącznych może czerpać zysk z ich obrotu, np. poprzez ich sprzedaż czy licencjonowanie. Mogą one także stanowić aport oraz być wykorzystywane jako zastaw lub zabezpieczenie kredytu – tłumaczy Dagmara Jarzyńska, ekspert Departamentu Badań Patentowych w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Liczba patentów w chemii spada

Patenty udzielane się na cztery kategorie wynalazków: produkty, urządzenia, sposoby, nowe zastosowania produktów.

W 2019 r. (danych za 2020 r. jeszcze nie ma) do Urzędu Patentowego RP wpłynęło w trybie krajowym i międzynarodowym 4910 zgłoszeń wynalazków i wzorów użytkowych, w tym 4849 zgłoszeń w trybie krajowym oraz 61 zgłoszeń w ramach procedury międzynarodowej (tzw. faza krajowa PCT). Zgłoszeń wynalazków wpłynęło łącznie 3999, z czego 3946 zgłoszeń w trybie krajowym i 53 zgłoszenia w trybie międzynarodowym.

Najwięcej patentów udzielonych zostało na rozwiązania należące do takich dziedzin techniki, jak inżynieria lądowa, inne maszyny specjalistyczne oraz chemia wysokogatunkowych związków organicznych. Niestety, patrząc na okres 2015-2019 i szeroko pojętą chemię, widać spadającą liczbę wynalazków zgłoszonych do opatentowania. Krajowe zgłoszenia wynalazków dokonane w trybie krajowym i międzynarodowym, według dziedzin techniki, za okres 2015-2019, przedstawiają się następująco:

• Chemia materiałów podstawowych: 2015 r. – 242 zgłoszenia; 2016 r. – 223; 2017 r. – 202; 2018 r. – 145; 2019 r. – 135.
• Chemia spożywcza: 2015 r. – 132; 2016 r. – 126; 2017 r. – 112; 2018 r. – 101; 2019 r. – 80.
• Chemia wysokogatunkowych związków organicznych: 2015 r. – 229; 2016 r. – 280; 2017 r. – 237; 2018 r. – 270; 2019 r. – 188.
• Chemia związków wielkocząsteczkowych, polimery: 2015 r. – 104; 2016 r. – 74; 2018 r. – 103; 2019 r. – 84; 2019 r. – 73.

W rankingu podmiotów zgłaszających według liczby patentów udzielonych w 2019 r. prym wiodły: Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie – 121 zgłoszeń; Politechnika Lubelska – 118; Politechnika Łódzka – 101; Politechnika Wrocławska – 85; Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie – 83; Politechnika Warszawska – 66.

Patenty uzyskane przez ZUT, których autorami są pracownicy naukowi Uniwersytetu, dotyczyły m.in. sposobów wytwarzania i modyfikowania różnych materiałów (np. taśm, katalizatorów, folii), konstrukcji mechanicznych, w tym mieszadeł do procesów chemicznych, głowic do formowania betonu oraz metod badania materiałów chemicznych.

Jeśli chodzi o podmioty typowo chemiczne, to z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Ciężkiej Syntezy Organicznej „Blachownia” napłynęło 13 zgłoszeń; z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Chemii Przemysłowej – 12, a z Sieci Badawczej Łukasiewicz – Instytutu Inżynierii Materiałów Polimerowych i Barwników – 10.

Firmą z największą liczbą patentów była natomiast International Tobacco Machinery Poland – 20 zgłoszeń.

Natomiast wśród globalnych firm chemicznych w pierwszej dziesiątce rankingu podmiotów według liczby walidacji w Polsce patentów europejskich uzyskanych w 2019  roku, znajdujemy aż cztery przedsiębiorstwa chemiczne: na drugim miejscu LG Chem – 207 patentów walidowanych w Polsce; na trzecim miejscu BASF – 108 patentów; na ósmym miejscu Henkel – 75 patentów; na dziesiątym miejscu Evonik – 58 patentów.

przemysł chemicznyBASFEvonikGrupa AzotypatentyJWP Rzecznicy Patentowi