Pakiet Circular Economy: są szanse, ale i liczne wyzwania

• Strona główna
• Artykuły
• Pakiet Circular Economy: są szanse, ale i liczne wyzwania

2016-06-27  / Autor: Kazimierz Borkowski, PlasticsEurope Polska

Komisja Europejska opublikowała w grudniu 2015 r. zmieniony pakiet w sprawie gospodarki o obiegu zamkniętym (Circular Economy). Pakiet ten składa się z propozycji zmian legislacyjnych w dyrektywach i rozporządzeniach odnoszących się do gospodarki odpadami oraz Planu Działań (Action Plan), w którym pojęcie gospodarki o obiegu zamkniętym zostało rozszerzone na całą gospodarkę, przy jednoczesnym włączeniu Circular Economy w strategię reindustrializacji Europy i podkreśleniu dużego znaczenia badań rozwojowych i innowacji, jako niezbędnych działań dla udanego przejścia do gospodarki o obiegu zamkniętym.

Branża tworzyw sztucznych, w tym stowarzyszenie producentów tworzyw sztucznych PlasticsEurope, bierze aktywny udział w tej dyskusji, analizując szczegółowo zapisy propozycji legislacyjnych i planu działań zakreślonego w pakiecie. PlasticsEurope przyjmuje z uznaniem uwzględnienie holistycznego podejścia do koncepcji gospodarki o obiegu zamkniętym w Planie Działań KE. Takie całościowe ujęcie tematu, w połączeniu z decyzją Komisji o wzięciu pod uwagę całego cyklu życia produktu, a nie tylko fazy odpadowej, pomoże gospodarce europejskiej rozwijać się w sposób trwały i zasobooszczędny.

Uwzględnienie całego cyklu życia produktów

Zawarte w pakiecie liczne odniesienia uwzględniające cały cykl życia produktów wskazują na wagę, jaką Komisja Europejska przykłada do oszczędności zasobów i stosowania produktów (np. opakowań), które się do tych oszczędności przyczyniają. Za niezbędne uważamy uwzględnienie oszczędności wynikających z fazy użytkowania produktów. Z kolei w fazie odpadowej ważne jest zapewnienie możliwości pełnego wykorzystania wartości odpadów poprzez recykling, ale i poprzez odzysk energii w przypadku, gdy recykling jest nieuzasadniony ze względów ekologicznych i ekonomicznych.

Redukcja ilości odpadów wytwarzanych i składowanych

Komisja proponuje różne mechanizmy i narzędzia mające się przyczynić do redukowania ilości zarówno wytwarzanych odpadów, jak i odpadów kierowanych na składowiska.

Redukcja wytwarzania odpadów to bardzo złożony problem wymagający uwzględnienia różnych czynników oraz zapewnienia dobrej koordynacji i współdziałania wielu narzędzi i działań. Wśród nich należy zwrócić uwagę na konieczność szybkiego ograniczenia ilości wytwarzanych odpadów spożywczych, przede wszystkim żywności.

Popieramy w całym zakresie postulat szybkiego opracowania reguł i efektywnych narzędzi, w tym legislacyjnych, służących zmniejszeniu skali marnotrawienia żywności. Produkcja żywności w większości przypadków jest bardzo zasobochłonna, zatem wszystkie działania zmierzające do zmniejszenia ilości powstających odpadów spożywczych automatycznie przyczynią się do ograniczenia zużycia dostępnych zasobów, w tym tak istotnych zasobów dla środowiska, jak woda i energia. Tworzywa sztuczne, zwłaszcza używane do produkcji opakowań do żywności, odgrywają tu bardzo ważną rolę, zapewniając zdecydowanie dłuższą niż inne materiały ochronę i świeżość pakowanej żywności i napojów, przez co wpływają wydatnie na zmniejszenie skali marnotrawienia żywności.

W odniesieniu do składowania odpadów Komisja Europejska proponuje stopniowe zmniejszanie roli składowania, jako sposobu zagospodarowywania odpadów tak, aby w 2030 r. na składowiska trafiało maksymalnie 10% odpadów komunalnych. Tę inicjatywę Komisji zdecydowanie popieramy, chociaż uważamy, że przyspieszenie tego procesu dałoby większe korzyści dla pełnego wykorzystania wartości odpadów, jako cennych surowców. Branża tworzyw sztucznych od wielu już lat wzywa do wprowadzenia od 2025 r. zakazu składowania odpadów, które nadają się do recyklingu lub odzysku.

Gospodarowanie odpadami – recykling i odzysk energii to dwie uzupełniające się opcje

Fakt, iż dużą część pakietu Circular Economy stanowią postulaty w zakresie poprawy gospodarowania odpadami wydaje się oczywiste. W Europie powstaje rocznie ponad 2,6 mld ton wszystkich odpadów, z czego ponad połowa – 1,5 mld ton – nie jest zawracana do obiegu gospodarczego. Widać więc, że istnieje duży niewykorzystany potencjał zasobów zawarty w odpadach. Z kolei odpady komunalne to tylko niecałe 10% wszystkich generowanych odpadów – w 2012 r. wytworzono w Europie ok. 213 mln ton odpadów komunalnych, ale charakteryzują się one dużą wartością zawartych w nich cennych materiałów (np. metale, tworzywa sztuczne czy tzw. surowce krytyczne). Z tego powodu bardzo ważne są wszystkie działania, które pozwolą jak najwięcej tych wartościowych zasobów włączyć ponownie do obiegu gospodarczego.

W propozycji pakietu Circular Economy słusznie podkreśla się, że szersze włączenie zasobów do gospodarki oznacza nie tylko zwiększanie recyklingu, ale również, a może i przede wszystkim, przedłużanie okresu użytkowania wyrobów i podzespołów (poprzez naprawy, remonty czy inne działania). Skuteczność zapewnić tu mogą zmiany wprowadzane na etapie projektowania i produkcji, aby operacje demontażu, wymiany części bądź unowocześniania produktu (upgrade do nowszej wersji) były łatwiejsze.

Koncentrując się na samym tylko recyklingu i odzysku, chcemy wyraźnie podkreślić, iż uznając recykling za najbardziej optymalną formę odzysku surowców, nie można nie dostrzegać faktu, że nie zawsze recykling, jako taki, jest możliwy, a w wielu przypadkach bywa wręcz nieuzasadniony, zarówno ekonomicznie, jak i ekologicznie. Rozwiązaniem jest wtedy odzysk energetyczny. Odpady komunalne mają na tyle wysoką wartość kaloryczną, że można je spalać w procesie autotermicznym (niewymagającym dostarczania dodatkowego paliwa) i w takich sytuacjach tę wartość energetyczną odpadów koniecznie należy odzyskać. Z uwagi na wysoką wartość kaloryczną tworzyw sztucznych (nawet do 40 MJ/kg) proces odzysku energii jest szczególnie wskazany dla tych odpadów zmieszanych, w których udział tworzyw sztucznych jest znaczny, a których nie można odzyskać w recyklingu.

Podsumowując, uważamy, że włączenie na pełnych prawach odzysku energii z odpadów do koncepcji Circular Economy (tzn. bez ograniczeń w postaci np. opodatkowania odzysku energii) może w znaczący sposób przyczynić się do sukcesu operacji przejścia gospodarki europejskiej na model gospodarki zamkniętej. Jednocześnie energia z odpadów może w ten sposób stanie się stałym i pewnym składnikiem Energy mix europejskiej Unii Energetycznej, przyczyniając się do stabilizowania systemu energetycznego Europy.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 3/2016 "CHEMII I BIZNESU". ZAPRASZAMY

tworzywa sztucznerecyklingprawoodpadyPlasticsEurope