Chemia i Biznes

W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej "Polityce prywatności Cookies"

Rozumiem i zgadzam się

Konfiguracja makiety

Opodatkowanie tworzyw to wyzwanie dla branży i zagrożenie dla celów GOZ

2021-03-04  / Autor: Edyta Wielgus - Barry, PlasticsEurope Polska

Ambitne cele zwiększenia recyklingu odpadów i zamknięcia obiegu tworzyw sztucznych w Europie dla branży tworzyw sztucznych oznaczają konieczność zmierzenia się z licznymi wyzwaniami. Konieczny rozwój infrastruktury i zwiększenie mocy recyklingu wymaga dużych inwestycji. Dodatkowo obecna sytuacja ekonomiczna i wprowadzanie różnego rodzaju ograniczeń i opłat na poziomie UE oraz lokalnie w różnych państwach członkowskich mogą spowolnić i utrudnić realizację celów Gospodarki Obiegu Zamkniętego.

Tworzywa sztuczne od dłuższego czasu znajdują się w centrum uwagi ustawodawcy unijnego. Ogłoszona w 2018 r. Strategia dla Tworzyw w Gospodarce Obiegu Zamkniętego zapoczątkowała wprowadzanie kolejnych aktów prawnych, które mają na celu zwiększenie stopnia powtórnego wykorzystania i recyklingu odpadów tworzyw, ze szczególnym naciskiem na odpady opakowaniowe, przy jednoczesnej redukcji wykorzystania wyrobów jednorazowych. Jednocześnie coraz częściej dyskutowane jest opodatkowanie tworzyw sztucznych. Propozycje poszły w dwóch kierunkach: od początku 2021 r. obciążenia fiskalnego (Plastics Levy) płaconego przez kraje członkowskie UE, jako wkład do wspólnego unijnego budżetu w ramach tzw. zasobów własnych (own resources) oraz lokalnych inicjatyw wprowadzenia podatków od wyrobów z tworzyw obciążających przedsiębiorców i/lub konsumentów.

Jako uzasadnienie podawana jest konieczność ochrony środowiska, a w ostatnim czasie również kryzys branży recyklingu spowodowany przez panującą pandemię.

Poziomy recyklingu odpadów opakowaniowych – poprzeczka ustawiona wysoko

W ciągu ostatnich lat Polska zrobiła duży postęp w odzysku odpadów tworzyw sztucznych – od roku 2006 całkowita ilość odpadów tworzyw przekazanych do recyklingu wzrosła dwukrotnie. Według najnowszych dostępnych danych, w 2018  r. do recyklingu trafiło 525 tys. ton, to jest 27,4% z zebranych 1,9 mln ton pokonsumenckich odpadów tworzyw. Ilość odpadów tworzyw składowanych na wysypiskach zmniejszyła się, jednak wciąż wiele odpadów trafia na wysypiska – w 2018 r. było to 812 tys. ton (42,3%).

Wśród zebranych odpadów pokonsumenckich zawierających tworzywa sztuczne największy udział mają zużyte opakowania tworzywowe, które stanowią ponad połowę wytwarzanych odpadów – 56%, natomiast udziały każdego z pozostałych strumieni – odpady z budownictwa, odpady z sektora motoryzacji, sprzętu domowego, AGD/RTV – nie przekraczają 10%.

Dla odpadów opakowaniowych uzyskuje się również największy stopień recyklingu (i całego odzysku): ok. 38% recyklingu, ok. 33% odzysku energetycznego. Jednak niemal 30% zużytych opakowań z tworzyw wciąż jest składowanych. Dla porównania w Europie w 2018 r. do recyklingu trafiło 42% odpadów opakowaniowych z tworzyw (7,5 mln ton). Wraz z odzyskiem energii na poziomie 39,5% stanowi to ponad 80% zebranych odpadów opakowań tworzywowych. Oznacza to, że w 2018 r. niemal 20% zużytych opakowań z tworzyw sztucznych (3,3 mln ton) trafiło w Europie na wysypiska.

Analizując osiągane obecnie poziomy recyklingu dla odpadów opakowań z tworzyw sztucznych, nie sposób nie zauważyć, że osiągnięcie założonego w dyrektywach unijnych poziomu recyklingu odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych (55% do roku 2030) wymagać będzie zdecydowanych działań.  Konieczne jest zwiększenie wydajności procesów recyklingu i jednocześnie poprawa jakości recyklatów, co zwiększy popyt na te materiały oraz zakres ich zastosowań. W tym celu niezbędne jest m.in. ulepszenie systemów zbiórki i technik sortowania odpadów tworzyw, w połączeniu z innowacjami w całym cyklu życia tworzyw, w tym wdrożenia ekoprojektowania i nowych technologii recyklingu, m.in. badań i rozwoju recyklingu chemicznego i procesów rozpuszczalnikowych.

W przypadku Polski niezbędne jest w pierwszej kolejności pełne wdrożenie powszechnego jednolitego systemu zbiórki, wprowadzenie szczelnego systemu kontroli transportu i przetwarzania odpadów komunalnych oraz zreformowanie systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP).

Należy również pamiętać, że poprzeczka dotycząca poziomu recyklingu odpadów opakowań z tworzyw została jeszcze bardziej podniesiona wraz z wprowadzeniem Dyrektywy ws. Opakowań i Odpadów Opakowaniowych, która zmienia metodologię liczenia wskaźników recyklingu odpadów opakowaniowych. Nowy poziom recyklingu będzie liczony na podstawie masy odpadów na wejściu do procesu wytłaczania (regranulacji), co spowoduje zmniejszenie efektywnych poziomów recyklingu o kilka – kilkanaście punktów procentowych. Dodatkowo dostępność środków finansowych na inwestycje w infrastrukturę recyklingu, które są niezbędne do osiągnięcia celów gospodarki obiegu zamkniętego, może zmniejszyć wprowadzenie nowej opłaty dla państw członkowskich UE – Plastics Levy.

Plastics Levy – od 2021 r. dodatkowe źródło finansowania wydatków w budżecie UE

Zapowiedź wprowadzenia dla krajów członkowskich opłaty zależnej od ilości tworzywowych odpadów opakowaniowych niepoddanych recyklingowi pojawiła się już w przedstawionej przez Komisję Europejską w 2018 r. propozycji wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027. Wskazane w niej zostały trzy nowe źródła zasobów własnych UE, służących do realizacji programów unijnych: skonsolidowane dochody z opodatkowania podmiotów gospodarczych, 20% dochodów pochodzących z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji oraz Plastics Levy – nowa opłata wnoszona przez państwa członkowskie w wysokości 0,80 euro za każdy kilogram niepoddanych recyklingowi odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.

W uzasadnieniu Komisja wskazała, że wprowadzenie tej opłaty będzie zachętą dla krajów członkowskich do redukcji niezagospodarowanych ilości odpadów opakowaniowych poprzez zwiększanie recyklingu i zmniejszanie zużycia tworzyw w opakowaniach. Opłata weszła w życie z początkiem tego roku.

W 2020 r. pandemia COVID-19 i negatywne skutki ekonomiczne lockdownu spowodowały konieczność rozbudowania nowych źródeł finansowania, aby zapewnić środki na odbudowę gospodarki europejskiej. W połowie lipca br. odbyło się posiedzenie Rady Europejskiej, na którym przywódcom państw członkowskich udało się osiągnąć porozumienie w sprawie nowego unijnego budżetu oraz wieloletnich ram finansowych na lata 2021-2027. Opłata Plastics Levy została w nich wprowadzona jako pierwsze z nowych źródeł przychodów (zasobów własnych) od 1 stycznia 2021 r.

W nowym budżecie została utrzymana stawka referencyjna 0,80 euro/kg niepoddanych recyklingowi odpadów opakowań plastikowych. Spodziewane wpływy do budżetu unijnego szacowane na podstawie najnowszych dostępnych danych Eurostatu wynosić będą 6-8 mld euro rocznie. Największy wkład będą miały Niemcy i Francja – zapłacą do wspólnego koszyka po ok. 1  mld euro.

Polska musi się przygotować na opłatę 400-500 mln euro, co oznaczać będzie znaczny wzrost składki, w porównaniu do bieżących opłat na rzecz Unii.

Inicjatywy lokalne opodatkowania tworzyw

Równolegle z propozycjami Komisji Europejskiej dotyczącymi Plastics Levy w wielu krajach europejskich pojawiły się lokalne inicjatywy opodatkowania pierwotnych (virgin) tworzyw sztucznych. Są one w głównej mierze odpowiedzią na dążenie do ograniczenia stosowania wyrobów jednorazowych i zwiększenia wykorzystania tworzyw z recyklingu zawarte w Strategii dla Tworzyw i Dyrektywie SUP, a ostatnio także na kryzys branży recyklingu spowodowany pandemią.

We Włoszech w ustawie budżetowej na rok 2020 zapisano wprowadzenie podatku w wysokości 0,45 euro/kg od tworzyw zawartych w produktach jednorazowego użytku, m.in. w opakowaniach. Jednak ze względu na trwającą pandemię regulacja została przesunięta na lipiec 2021 r. Podobnie w Wielkiej Brytanii z uwagi na kryzys COVID-19 wprowadzenie podatku dla opakowań z tworzyw sztucznych zawierających mniej niż 30% recyklatów przesunięto na kwiecień 2022.

W Hiszpanii przy okazji wdrażania dyrektywy SUP rząd ogłosił projekt wprowadzenia od 1 lipca 2021 roku podatku od jednorazowych opakowań z tworzyw sztucznych, w którym stawka podstawowa (ok. 0,45 euro/ kg) będzie obniżona w przypadku udziału w opakowaniu tworzyw z recyklingu.

W kilku krajach europejskich: Holandii, Francji i Belgii, branża recyklingu i organizacje samorządowe wystąpiły z propozycją wprowadzenia podatku od tworzyw pierwotnych w celu powstrzymania obserwowanego spadku popytu na recyklaty i poprawę kondycji branży.

Dyskusje na temat wprowadzenia dodatkowych opłat od tworzyw toczą się również w Polsce. Wiosną 2020 r. Stowarzyszenie Polski Recykling, wyrażając głębokie zaniepokojenie dramatyczną sytuacją polskiej branży recyklingowej, w liście do rządu i komisji sejmowej zaproponowało wprowadzenie podatku od wyrobów z tworzyw, które nie zawierają co najmniej 30% recyklatów (z wyłączeniem opakowań do żywności i produktów farmaceutycznych).

Jednak producenci i przetwórcy tworzyw zwracają uwagę na fakt, że propozycje wprowadzenia tego rodzaju rozwiązań – zwłaszcza bez konsultacji z partnerami branżowymi – mogą osłabić całą branżę tworzyw sztucznych i wprowadzić niepotrzebne bariery dla wyrobów z tworzyw sztucznych.

Z danych dotyczących zagospodarowania odpadów w Polsce wynika, że sumarycznie w roku 2018 recyklaty stanowiły ok. 15% surowców wykorzystanych do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych. Największym odbiorcą był przemysł wytwarzający wyroby dla budownictwa, gdzie zużyto ok. 303 tys. ton regranulatów. Średni udział recyklatów w gotowych wyrobach dla budownictwa wynosił 27,6%.

Przemysł opakowań z tworzyw sztucznych, pomimo faktu, że jest największym odbiorcą tworzyw, wykorzystał tylko 125 tys. ton regranulatów, zaś średni udział regranulatów w wyrobach wynosił 10%. Tak mały udział recyklatów w opakowaniach wynika z wielu przepisów krajowych i unijnych, które wprowadzają istotne ograniczenia w zastosowaniu recyklatów w wyrobach mających kontakt z żywnością. Problemem jest również mała dostępność na rynku tworzyw z recyklingu dobrej jakości. Należy w tym miejscu przypomnieć, że ambicją Unii Europejskiej jest stworzenie do 2025 r. na rynku UE warunków umożliwiających wykorzystanie do produkcji wyrobów co najmniej 10 mln ton tworzyw pochodzących z recyklingu – obecnie w skali całej Europy do produkcji wyrobów trafia ok. 4 mln ton recyklatów.


PlasticsEurope Polskatworzywa sztuczneodpadyrecyklingprawo

Podoba Ci się ten artykuł? Udostępnij!

Oddaj swój głos  

Ten artykuł nie został jeszcze oceniony.

Dodaj komentarz

Redakcja Portalu Chemia i Biznes zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób, zawierających słowa wulgarne lub nie odnoszących się merytorycznie do tematu. Twój komentarz wyświetli się zaraz po tym, jak zostanie zatwierdzony przez moderatora. Dziękujemy i zapraszamy do dyskusji!


WięcejNajnowsze

Więcej aktualności



WięcejNajpopularniejsze

Więcej aktualności (192)



WięcejPolecane

Więcej aktualności (97)



WięcejSonda

Czy polski przemysł chemiczny potrzebuje dalszych inwestycji zagranicznych?

Zobacz wyniki

WięcejW obiektywie