Odpady tworzyw generują problemy

• Strona główna
• Artykuły
• Odpady tworzyw generują problemy

2024-09-04

Opakowania stanowią niezbędną funkcję ochronną i transportową dla większości towarów. Jednak gdy stają się odpadem, wówczas generują problem środowiskowy. W opinii unijnych decydentów, którzy piszą prawo, stale rosnące wykorzystywanie opakowań, w połączeniu ze wciąż zbyt niskimi wskaźnikami ponownego użycia i recyklingu, utrudniają rozwój niskoemisyjnej gospodarki o obiegu zamkniętym.

W Polsce 97% wprowadzanych do obrotu opakowań objętych jest odpowiedzialnością organizacji odzysku opakowań oraz organizacji samorządu gospodarczego. Instytut Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy podaje, iż wymagany 56% poziom recyklingu ogółem dla odpadów opakowaniowych został przez organizacje odzysku osiągnięty. Wykazały one ponadto większe niż wymagany 23,5% poziom recyklingu dla odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych.

Dominującym typem opakowań są w naszym kraju te wykonane z papieru i tektury (ich udział to 34% ogółu) i wyprzedzają opakowania z tworzyw sztucznych, których udział sięga 17%. Jednak to właśnie opakowania z tworzyw sztucznych uważane są za najtrudniejsze dla przeprowadzenia recyklingu i tym samym stanowią największe wyzwanie środowiskowe. Opakowania i odpady opakowaniowe powstają zarówno w gospodarstwach domowych, ale w jeszcze większym stopniu w zakładach produkcyjnych, jednostkach handlowych, miejscach użyteczności publicznej, różnych gałęziach przemysłu.

Odpady opakowaniowe są wytwarzane na wszystkich etapach łańcucha dostaw, ale przede wszystkim przez konsumentów jako użytkowników końcowych. Gospodarowanie odpadami opakowaniowymi oparte jest z kolei na odpowiedzialności przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty w opakowaniach za osiągnięcie wymaganych poziomów recyklingu oraz zapewnienie przez gminy warunków do funkcjonowania systemu selektywnego zbierania odpadów w celu ich recyklingu. System będzie się jednak sukcesywnie zmieniał w związku z planowanymi zmianami w rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP) dla opakowań, przy czym najwcześniejszy realny termin wprowadzenia ROP to druga połowa 2025 roku, jak poinformowało w kwietniu br. Ministerstwo Klimatu i Środowiska, dodając, iż opłaty wynikające z ROP powinny motywować do ekoprojektowania i uzyskiwania wyższych poziomów recyklingu. Warto w tym kontekście zaznaczyć, iż dotychczasowy system ROP dla opakowań w Polsce uważany jest za niewystarczająco skuteczny i niezapewniający odpowiednich dopłat ponoszonych przez przedsiębiorców, którzy wprowadzają na rynek produkty w opakowaniach do systemu gospodarki odpadami.

Aktualnie w Polsce prowadzony jest wyłącznie recykling materiałowy odpadów opakowaniowych tworzyw sztucznych. Ilość wprowadzonych na rodzimy rynek opakowań wynosi 6,9 mln ton (dane GUS).

Porównując poziomy odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych osiągnięte w ostatnich kilku latach, GUS zauważa, że wymagany poziom odzysku (61%) i recyklingu (56%) został osiągnięty już w 2015 r. i utrzymany do dzisiaj. Z ostatnich danych GUS wynika, że krajowe poziomy odzysku i recyklingu wyniosły odpowiednio 60,9% i 56,7%, a dla frakcji odpadów opakowaniowych tworzyw sztucznych było to w 2021 r. 38% względem wymaganych 23,5%.

W zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi zidentyfikować można liczne problemy. W pierwszej kolejności jest to brak wystarczających mocy przerobowych instalacji dla wielu rodzajów odpadów tworzyw sztucznych. Tu na pewno potrzebna jest budowa nowych zakładów recyklingu dla odpadów opakowaniowych tworzyw sztucznych. Na dzisiaj brakujące moce przerobowe szacowane są na około 0,8-1 mln Mg, czyli w ciągu najbliższej dekady należy wybudować 20-25 instalacji o przepustowości 40 tys. Mg/rok przeznaczonych dla różnych frakcji, w tym w szczególności około 10 instalacji do recyklingu folii polietylenowej tylko ze strumienia odpadów komunalnych. Koszt tych inwestycji wyliczono w dokumentach rządowych na ponad 4 mld zł.

Po drugie, dane dotyczące składu odpadów tworzyw sztucznych pochodzące z różnych źródeł są trudne do porównania – inna klasyfikacja odpadów z tworzyw sztucznych i materiałów wielomateriałowych jest stosowana przez sortownie odpadów i recyklerów, a inna przez instytucje wykonujące badania morfologii odpadów.

Zwraca się również uwagę na niewystarczający poziom partycypacji w kosztach selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych wprowadzających produkty w opakowaniach do obrotu oraz ich dalszego przetwarzania, w tym recyklingu. Jeszcze inne problemy utrudniające recykling tworzyw sztucznych to jakość i cena produktu pochodzącego z recyklingu w porównaniu z ich pierwotnym odpowiednikiem. Przetwórcy tworzyw potrzebują dużych ilości tworzyw pochodzących z recyklingu i wyprodukowanych według ściśle kontrolowanych specyfikacji i po konkurencyjnej cenie. Jednak tworzywa sztuczne dają się łatwo dostosować do potrzeb funkcjonalnych lub estetycznych każdego producenta, w związku z czym rozmaitość surowców komplikuje proces recyklingu, co zwiększa jego koszt i wpływa na jakość produktu końcowego. W rezultacie popyt na tworzywa sztuczne pochodzące z recyklingu wprawdzie rośnie, ale stanowi mniej więcej 6% zapotrzebowania na tworzywa sztuczne w Europie.

Osobne problemy to stosowanie opakowań z materiałów trudnych w recyklingu lub materiałów generujących wysokie koszty recyklingu, a także niedostateczne powiązanie systemu rozszerzonej odpowiedzialności producenta dla opakowań oraz systemu gospodarki odpadami komunalnymi.

Tymczasem z poziomu unijnego prawodawstwa wprowadzono wymagania ilościowe, aby do końca 2025 r. osiągnąć recykling co najmniej 65% wagowo wszystkich odpadów opakowaniowych oraz do końca 2030 r. recykling co najmniej 70% wagowo wszystkich odpadów opakowaniowych. Dla odpadów opakowaniowych tworzyw sztucznych te cele wynoszą 50% do 2025 r. i 55% do końca 2030 r.

CAŁA TREŚĆ DOSTĘPNA W "Chemia i Biznes" nr 3/2024

"Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.

przemysł opakowaniowyodpadyrecyklingtworzywa sztuczne