Nie traćmy ani granulki

• Strona główna
• Artykuły
• Nie traćmy ani granulki

2021-08-25  / Autor: Edyta Wielgus - Barry, PlasticsEurope Polska

Rosnące zaśmiecenie środowiska morskiego to problem globalny, przykuwający uwagę nie tylko ekologów i mediów, ale i ustawodawców, NGOs, świata nauki oraz organizacji przemysłowych na całym świecie. Już 20 lat temu niektóre opracowania naukowe podawały, że rocznie do oceanów może trafiać nawet do 12 mln ton odpadów tworzyw[1]. Odpady te pozostają w środowisku wodnym przez długi czas – w postaci widocznych plastikowych śmieci „makro”, które łączą się w większe skupiska, tworząc pływające wyspy, czy też mikroplastików – drobnych cząstek tworzyw powstałych w wyniku degradacji lub mechanicznej defragmentacji większych odpadów plastikowych. Częścią problemu jest obecność w środowisku granulatu tworzyw. Mikrocząstki tworzyw, zarówno pochodzące z rozpadu plastikowych odpadów, jak i polimerowe granulki, stanowią zagrożenie dla morskiej fauny – połykane przez zwierzęta blokują ich przewody pokarmowe, i mogą prowadzić do śmierci. Problem odpadów w środowisku morskim jest w centrum uwagi różnych organizacji globalnych, m.in. UNEA. Podejmują one liczne inicjatywy, w tym nowe regulacje prawne, ograniczające użycie tworzyw sztucznych, które mają przyczynić się do zmniejszenia zaśmiecenia środowiska wodnego.

Zjawisko przedostawania się granulatu do środowiska dotyczy całej branży – nie tylko producentów i przetwórców, ale również wszystkich innych uczestników łańcucha wartości branży mających do czynienia z granulatem, w szczególności zajmujących się transportem i przeładunkiem. Potencjalnych miejsc strat granulatu i przedostawania się go do środowiska jest w tym łańcuchu wiele, począwszy od wycieków przez kanalizację na terenie linii produkcyjnych, poprzez „ucieczkę” granulatu w transporcie i dystrybucji, np. podczas załadunku i wyładunku, aż po straty związane z przetwórstwem tworzyw, również recyklatów. Dla przemysłu tworzyw sztucznych, jakiekolwiek śmieci w środowisku, również wodnym, są nieakceptowalne, dlatego programy zapobiegania stratom granulatu tworzyw sztucznych i przedostawania się go do środowiska, w tym program Operation Clean Sweep®, stanowią jeden z priorytetów.

Program Operation Clean Sweep®

Celem programu Operation Clean Sweep® jest wsparcie firm we wdrażaniu dobrych praktyk w zakresie utrzymania porządku i w dążeniu do osiągnięcia zerowego wycieku granulatu w każdym procesie związanym z produkcją i przetwórstwem tworzyw sztucznych. Program obejmuje cały łańcuch wartości branży tworzyw: producentów tworzyw w formach podstawowych oraz mieszanek, przetwórców tworzyw (w tym recyklerów), stowarzyszenia branżowe, firmy logistyczne i transportowe, a także pozostałych uczestników łańcucha wartości branży tworzyw. W Europie realizacja programu Operation Clean Sweep® jest nadzorowana przez stowarzyszenie producentów tworzyw sztucznych PlasticsEurope, które zobowiązało wszystkie swoje organizacje członkowskie do przystąpienia do programu (podpisanie deklaracji OCS od 2019 r. jest warunkiem członkostwa w PlasticsEurope), stając się w ten sposób pierwszym na świecie stowarzyszeniem branżowym, które uznało za kluczowe wdrożenie działań mających na celu zahamowanie wycieków granulatu. Postęp w realizacji programu OCS i jego rozwój dokumentowany jest przez PlasticsEurope w postaci corocznych raportów, zawierających m.in. przegląd zastosowanych środków i praktycznych rozwiązań dla zapobiegania strat granulek w firmach realizujących program.

Zobowiązania w ramach OCS

Decyzja przystąpienia do programu Operation Clean Sweep® wiąże się z podpisaniem deklaracji (do pobrania na www.opcleansweep.eu), w której sygnatariusz zobowiązuje się do wdrożenia programu zgodnie z sześciopunktowym planem działań. Plan ten uwzględnia wprowadzenie zmian i usprawnień na terenie zakładów w celu zapobiegania wyciekom granulek, stworzenie i wprowadzenie w życie wewnętrznych procedur dla ograniczenia strat granulatu, organizowanie szkoleń podnoszących świadomość i odpowiedzialność pracowników (obejmujących m.in. działania dotyczące kontroli, zapobiegania i sprzątania wycieków, a także sposoby zagospodarowania zebranych granulek), okresową ocenę postępów (audyt wewnętrzny), zapewnienie zgodności procedur z wszystkimi lokalnymi normami i regulacjami dotyczącymi ochrony środowiska i BHP oraz zachęcenie partnerów biznesowych do wprowadzenia podobnych procedur.

Firmy realizujące program mają do dyspozycji liczne materiały, w tym podręcznik "Operation Clean Sweep – nie traćmy ani granulki", zawierający m.in. opis podstawowych działań dla kadry zarządzającej, praktyczne wskazówki dotyczące organizacji miejsca pracy czy procedury ograniczenia wycieku granulek; wymianę najlepszych praktyk; listy kontrolne dla zarządzania projektem i dla stanowisk pracy; plakaty promujące OCS oraz krótki film objaśniający konieczność wdrażania programu OCS. Dla firm transportowych przygotowane zostały infografiki i plakaty z instrukcjami załadunku i rozładunku dla kierowców ciężarówek (Rysunek 1). Materiały w kilku wersjach językowych, również w języku polskim, są dostępne na stronie www.opcleansweep.eu

Kolejny etap rozwoju programu

Obecnie program przechodzi do kolejnej fazy – audytu zewnętrznego. W tym celu stowarzyszenie PlasticsEurope we współpracy z europejskim stowarzyszeniem przetwórców tworzyw EuPC oraz innymi uczestnikami łańcucha wartości tworzyw pracuje nad stworzeniem procedury certyfikacyjnej w zakresie zarządzania granulatem zapewniającej przejrzystość, spójność i zewnętrzną wiarygodność.

W ramach tej procedury opracowywane są Zasadnicze Wymagania OCS obejmujące procedury zarządzania granulatem, etapy oceny, system zarządzania, wymogi szkoleniowe i odpowiadające im kluczowe wskaźniki wydajności. Firmy, które podczas audytu przeprowadzonego przez zewnętrznych wyspecjalizowanych audytorów kontroli jakości i bezpieczeństwa wykażą zgodność z Zasadniczymi Wymaganiami otrzymają certyfikat OCS. Zakończenie procesu audytu zewnętrznego i wydania certyfikatów OCS jest przewidziane do końca 2024 r.

Przyszłość OCS

Potrzeba wzięcia odpowiedzialności i włączenia się przez przemysł w działania w kierunku wprowadzania zasady „zero śmiecenia” sprawiają, że program Operation Clean Sweep® intensywnie rozwija się, stając się swoistym „must be” europejskiej branży tworzyw. Od rozpoczęcia programu w Europie w 2014  r. liczba jego uczestników systematycznie rośnie. W 2020 r. sygnatariuszami OCS było ponad 1200 organizacji, w tym 108 producentów tworzyw, 41 stowarzyszeń branżowych oraz 1052 firmy przetwórcze, transportowe i inne. Celem długoterminowym jest objęcie programem całego łańcucha wartości tworzyw. Również w Polsce powoli wzrasta świadomość konieczności włączenia się w dobrowolne programy zapobiegania przedostawania się granulatu tworzyw do środowiska. Dotyczy to przede wszystkim firm produkujących polimery na terenie naszego kraju oraz firm logistycznych i transportowych. Jednak obecna liczba polskich sygnatariuszy OCS to zaledwie 40 firm i organizacji, dlatego tak ważne jest promowanie programu branży tworzyw sztucznych w Polsce.

Edyta Wielgus - Barry, PlasticsEurope Polska

tworzywa sztucznePlasticsEurope Polskaodpady