W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej "Polityce prywatności Cookies"

Rozumiem i zgadzam się

Na pograniczu dwóch stref kulturowych i gospodarczych – rynek kosmetyków i chemii gospodarczej w Bułgarii

2024-03-20

Bułgaria to niewielki kraj położony na południowo-wschodnich peryferiach Unii Europejskiej, pomiędzy dwoma dużymi i konkurencyjnymi kosztowo ośrodkami produkcyjnymi, czyli Rumunią i Turcją. Skala tamtejszego rynku jest ograniczona, a pod względem wartości importu chemikaliów konsumpcyjnych plasuje się on dopiero na początku trzeciej dziesiątki UE. Z drugiej strony, od pewnego czasu wykazuje on wysoką dynamikę rozwojową, a szczególnie szybko zwiększają na nim swoją obecność polscy producenci. Przestrzeń do dalszego rozwoju ich działalności jest jednak duża – ich pozycja wśród głównych dostawców zewnętrznych jest bowiem wciąż dość słaba. W zaopatrywaniu rynku w te wyroby przewodzą lokalni partnerzy: Rumunia, Turcja oraz Grecja, a także kilka krajów Europy Zachodniej (Francja, Niemcy oraz Włochy).

Ograniczona wielkość rynku, ale też solidne tempo wzrostu

Bułgaria postrzegana jest przez eksporterów z Unii Europejskiej raczej jako drugorzędny rynek zbytu. Niewielka populacja przy niekorzystnej demografii (niecałe siedem milionów ludności, trzeci najmocniejszy procentowy spadek jej liczby w UE po 2015 roku) oraz niski poziom zamożności (zdecydowanie najniższe PKB na mieszkańca spośród wszystkich państw członkowskich) sprawiają, że wolumeny sprzedaży różnych produktów są tu mało imponujące. Podobnie jest w przypadku chemikaliów konsumpcyjnych – łączna wartość importu tych wyrobów jest – jak na warunki UE – raczej niewielka (około 500 milionów euro). W 2022 roku wynik ten dawał Bułgarii dopiero 21. miejsce w całej Unii Europejskiej (za nią uplasowały się wyłącznie najmniejsze kraje – tzw. „Bałtyki”, Słowenia oraz Malta i Cypr). O dość niskiej atrakcyjności tego rynku dla eksporterów z zamożniejszych państw członkowskich decyduje również jego lokalizacja – dość peryferyjna, w dodatku pomiędzy dwoma dużymi, a przede wszystkim konkurencyjnymi kosztowo dostawcami, jakimi są Rumunia oraz Turcja.

Dużo lepiej rynek ten prezentuje się, jeśli chodzi o dynamikę wzrostu popytu na importowane wyroby kosmetyczne i chemii gospodarczej w ostatnich latach. Pomiędzy 2015 a 2022 rokiem wartość importu chemikaliów konsumpcyjnych do Bułgarii wzrosła łącznie o niemal 80%, co plasowało ją pod tym względem w pierwszej dziesiątce UE. Trzeba jednak podkreślić, że ponad połowa tego wzrostu przypadła na naznaczone bardzo wysoką inflacją ostatnie dwa lata tego okresu. Szybciej w analizowanych latach rósł bułgarski import kosmetyków. Wyroby te odpowiadały w 2022 roku za około 65% całkowitej wartości sprowadzonych do tego kraju chemikaliów konsumpcyjnych, a jej poziom był wówczas o ponad 80% wyższy niż w połowie minionej dekady. W tym samym czasie import chemii gospodarczej zwiększył swoją wartość o około 2/3.

Za największą część (27%) bułgarskiego importu kosmetyków odpowiada szeroka i zróżnicowana kategoria produktów do pielęgnacji skóry oraz do makijażu. Jest to również grupa kosmetyków, których import do Bułgarii wykazywał w ostatnim czasie jedną z wyższych dynamik wzrostu (w latach 2018-2022 w średniorocznym tempie około 6%). Najszybciej, bo w tempie aż blisko 9% rocznie, popyt na zagraniczne produkty rósł jednak w tym okresie w obszarze kosmetyków zapachowych (głównie perfum), które tworzą drugi największy segment importowy (udział na poziomie 20%). Kolejną kategorią produktów zagranicznych o rosnącej popularności wśród bułgarskich konsumentów są kosmetyki do pielęgnacji włosów. Ich import wykazywał w analizowanym czasie około 7% średnioroczną dynamikę rozwojową. Relatywnie mały udział (około 18%) w łącznej wartości bułgarskiego importu kosmetyków charakteryzuje mające bardziej masowy charakter wyroby toaletowe (w tym m.in. kosmetyki do higieny jamy ustnej oraz do golenia). W tym przypadku tempo wzrostu popytu na wyroby zagraniczne było też w ostatnich latach bardzo niskie. Wynika to z faktu, iż w te stosunkowo proste wyroby rynek zaopatrywany jest w dużym stopniu przez lokalnych producentów.

Lokalny przemysł niewielki, ale dość unikalny i z tradycjami

Bułgaria na poziomie całej branży chemikaliów konsumpcyjnych jest importerem netto, przy czym w całości jest to efekt rosnącego ujemnego salda handlu zagranicznego w obszarze kosmetyków (w 2022 roku wyniosło ono ponad 100 mln euro). Z kolei w przypadku chemii gospodarczej wymiana handlowa tego kraju z zagranicą jest zbilansowana (od kilku lat niewielka nadwyżka). Lokalna baza produkcyjna chemikaliów konsumpcyjnych jest dość słabo rozwinięta. Według danych Eurostatu, w 2021 roku łączna wartość bułgarskiej produkcji tych wyrobów nieznacznie przekraczała poziom 400 mln euro. Pod tym względem kraj ten plasuje się jednak w unijnej hierarchii i tak wyżej niż we wcześniej przytoczonym zestawieniu największych importerów (przewyższa kraje bałtyckie razem wzięte, Słowację, a nawet Węgry), choć udział w łącznej unijnej produkcji jest marginalny (mniej niż 0,5%). Według tego samego źródła w 2022 roku produkcją kosmetyków i chemii gospodarczej zajmowało się tu ponad 300 firm, zatrudniających łącznie blisko sześć tysięcy pracowników. Tamtejsza produkcja jest dość silnie skoncentrowana. Kilkanaście średnich i dużych podmiotów (częściowo filie zagranicznych koncernów) odpowiada za blisko 80% jej łącznej wartości. Są to główne siły napędowe bułgarskiego eksportu chemikaliów konsumpcyjnych. Jego struktura geograficzna jest dość urozmaicona i inna w przypadku chemii gospodarczej oraz kosmetyków. W pierwszym przypadku ponad 20% eksportu trafiło w 2022 roku do sąsiedniej Rumunii, a dalsze blisko 10% do pogrążonej w wojnie Ukrainy. Spore udziały w bułgarskim eksporcie detergentów mają również pobliskie Grecja i Turcja (każda po 5%). Poza tym tradycyjnie silne (choć słabnące) więzi gospodarcze i kulturowe Bułgaria posiada z Rosją, do której w 2022 roku skierowała również około 5% eksportu chemii gospodarczej. Spośród rynków zachodnioeuropejskich najwięcej z Bułgarii trafia ich z kolei do Włoch i Wielkiej Brytanii (odpowiednio 9% i 7%). W przypadku kosmetyków cztery z sześciu najważniejszych destynacji eksportowych to kraje Europy Zachodniej: Niemcy (12% udział w 2022 roku), Holandia, Francja i Włochy (wszystkie po około 6%). Z pobliskich rynków najważniejszą rolę odgrywa zaś Grecja (9%), a zaskakująco mały udział w sprzedaży zagranicznej ma rynek rumuński (jedynie 6%). Udziały rynku ukraińskiego i rosyjskiego wyniosły zaś po około 4%.