Kwasowe środki czyszczące

• Strona główna
• Artykuły
• Kwasowe środki czyszczące

2015-01-13

Podstawowym warunkiem zakwalifikowania środka czyszczącego jako kwasowego jest pH produktu w formie gotowej do pracy mieszczące się w zakresie kwasowym, znacznie poniżej 7, będące konsekwencją obecności w składzie przynajmniej jednego, a często większej liczby kwasów. Mogą to być zarówno kwasy nieorganiczne, jak i organiczne. Kwasowym środkiem czyszczącym mogą być także substancje, które dopiero w trakcie użytkowania uwalniają kwas. Przykładem może być wodorosiarczan sodowy, substancja w formie proszku stosowana do czyszczenia toalet.

W wyniku obecności w recepturze preparatów kwasów oraz wody uzyskujemy względnie niskie pH roztworu czy kąpieli myjącej. Ten czynnik określa do czego możemy zastosować kwasowy środek czyszczący. W środowisku kwaśnym dobrze rozpuszcza się większość zanieczyszczeń mineralnych, takich jak kamień wodny, osady wapienne, kamień moczowy, kamień mleczny czy piwny, pozostałości zapraw murarskich, wiele rodzajów rdzy. Z tego też powodu kwasowe środki czyszczące są stosowane głównie do usuwania zanieczyszczeń mineralnych, albo brudu składającego się w przewadze z zanieczyszczeń mineralnych. Dzięki właściwościom biobójczym i utleniającym niektórych kwasów można je stosować także do dezynfekcji powierzchni. Przykładem może być kwas nadoctowy, uwalniający wolny rodnik tlenowy podczas użycia, działający biobójczo w wyniku reakcji powstającego wolnego rodnika tlenowego z substancjami tworzącymi strukturę mikroorganizmów, co ostatecznie prowadzi do ich zniszczenia. Warto też zauważyć, że już sam fakt obniżenia pH środowiska wodnego do poziomu poniżej 3 wpływa zabójczo na większość mikroorganizmów albo hamuje ich namnażanie.

Niektóre współcześnie wytwarzane kwasowe środki czyszczące zawierają w swoim składzie tylko kwas lub mieszaninę kwasów i wodę. Takie preparaty są najczęściej stosowane do mycia w przemyśle. Służą głównie do usuwania osadów z kamienia kotłowego, mlecznego, piwnego oraz do usuwania rdzy. Znane są też bardzo dobrze odkamieniacze do czajników, składające się najczęściej tylko z jednego lub dwóch kwasów w formie stałych kryształów. Zazwyczaj jednak kwasowy środek czyszczący zawiera więcej składników. Są to przede wszystkim środki powierzchniowo czynne, które dodaje się w celu ułatwienia usuwania zanieczyszczeń organicznych wchodzących, obok zanieczyszczeń mineralnych, w skład brudu, a trudno rozpuszczalnych w wodzie, i zwiększenia zdolności penetracji środka czyszczącego w strukturę brudu. W wielu przypadkach czynnikiem umożliwiającym zastosowanie kwasowych środków czyszczących jest właśnie obecność środków powierzchniowo czynnych.

Dzieje się tak np. w sytuacji, gdy preparaty mają być nanoszone w postaci trwałej piany na pionowe ściany wyłożone kafelkami, w celu ich wyczyszczenia i nabłyszczenia. Inne, często spotykane substancje zawarte w kwasowych środkach czyszczących, to:

• zagęstniki zwiększające lepkość, dodawane w celu lepszego przywierania płynu do niektórych powierzchni i nie spływania z nich, jak np. toalety albo pisuary. Najczęściej są to wybrane kationowe środki powierzchniowo czynne, gumy ksantanowe lub innego typu polimery;
• barwniki oraz substancje zapachowe nadające płynom odpowiedni kolor oraz przyjemny zapach wywołujący żądane wrażenia estetyczne, a niekiedy maskujący nieprzyjemny zapach innych składników środka czyszczącego;
• substancje wspomagające proces czyszczenia, np. alkohol izopropylowy;
• dodatkowe substancje biobójcze dodawane do produktów dezynfekujących, np. czwartorzędowe sole amoniowe;
• konserwanty dodawane do kwasowych środków czyszczących, których pH jest wyższe niż 3, w celu ich zabezpieczenia przed niekontrolowanym namnożeniem się bakterii lub pleśni.

Kwasowe środki czyszczące, zwłaszcza przeznaczone dla gospodarstw domowych, występują najczęściej w formie produktów gotowych do użycia. Jeśli jednak spojrzymy na profesjonalne zastosowanie tego typu preparatów, znajdziemy produkty w formie skoncentrowanej, przeznaczone do rozcieńczenia. Podczas posługiwania się wyrobami skoncentrowanymi warto zwrócić uwagę na stosowanie ich zgodnie z instrukcją oraz przeznaczeniem, a także na zachowanie środków ostrożności, ponieważ skoncentrowane kwasowe środki czyszczące są najczęściej produktami niebezpiecznymi. O ile te sprawy są oczywiste, o tyle dyskusyjny bywa moment, w którym należy przyrządzać roztwory robocze. Czy lepiej jest przyrządzić roztwór roboczy każdorazowo przed rozpoczęciem pracy, w ilości potrzebnej do wykonania zadania, czy też może lepiej jest zaoszczędzić czas i przygotować raz większą ilość roztworu roboczego przez osobę nadzorującą? Jakkolwiek w praktyce funkcjonują oba warianty, najlepiej jest przygotować roztwór roboczy tuż przed zastosowaniem i w ilości potrzebnej do wykonania zadania. Jest to ważne, ponieważ:

• niektóre kwasowe preparaty (zwłaszcza dezynfekujące, zawierające nadtlenek wodoru albo kwas nadoctowy) zaczynają działać dopiero po rozcieńczeniu, a ich czas działania jest krótki. Po upływie najwyżej kilku godzin tracą swoje właściwości, więc efekt zastosowania ich roztworów roboczych po np. kilku dniach może być niezadowalający;
• przechowywanie większej ilości roztworów roboczych wiąże się z koniecznością posiadania dodatkowych opakowań, które należałoby właściwie opisać. Zajmuje się niepotrzebnie przestrzeń i łatwo o pomyłkę, bo zwiększa się liczba różnych pojemników;
• w wyniku długotrwałego przechowywania roztworów roboczych następuje utrata niektórych własności, na przykład zapachu;
• w przypadku reklamacji albo konieczności wycofania czy zmiany produktu, nie ma możliwości ponownego przywrócenia roztworu roboczego do postaci koncentratu.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 4/2014 KWARTALNIKA "CHEMIA I BIZNES. RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ". ZAPRASZAMY.

detergentychemia gospodarcza chemia instytucjonalnakwasowe środki czyszczące