Jaki system Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta?

• Strona główna
• Artykuły
• Jaki system Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta?

2024-09-18

Według think tanku WEI, kraje europejskie od początku XXI wieku odnotowują gwałtowny wzrost ilości odpadów opakowaniowych. W odpowiedzi na wyzwania klimatyczne Wspólnota Europejska rozpoczęła prace nad stosowną regulacją, czego rezultatem było przyjęcie Dyrektywy o opakowaniach i odpadach opakowaniowych w 1994 r. (która potem była kilkakrotnie zmieniana). Pierwsza krajowa regulacja dotycząca odpadów opakowaniowych pojawiła się w Niemczech w 1991 r., a jej bezpośrednim efektem było powołanie pierwszej organizacji odzysku opakowań. Obecnie Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta jest wymogiem ogólnoeuropejskim. Wprowadza obowiązki dotyczące odpowiedzialności producenta za cały cykl życia produktu, w tym zarządzanie odpadami.

Warsaw Enterprise Institute zaprezentował rekomendacje na temat wprowadzenia systemu ROP w Polsce. Oto one. 

- Niezbędnymi elementami efektywnego systemu są jego nadzór i kontrola, ale także współpraca regulatora z prywatnymi podmiotami i samorządami w celu zwiększenia efektywności zbiórki. 

- Zapobieganie nieprawidłowościom przez regulatora i organy nadzoru powinno iść w parze z zapewnieniem zdrowej, rynkowej konkurencji wśród przedsiębiorców. Nie oznacza to scentralizowania wszystkich środków finansowych i tych funkcji w jednym, administracyjnym ręku. 
- Rolą regulatora jest tworzenie prostych i stabilnych rozwiązań prawnych, które umożliwią prywatnym firmom sprawne wdrożenie systemu. Tylko wówczas Polska będzie w stanie osiągnąć wysoki poziom zbiórki odpadów, zgodny z wymogami Unii Europejskiej i przede wszystkim zadbać o środowisko naturalne. 

- Najbardziej efektywny system ROP w Unii Europejskiej posiada Belgia, która dzięki efektywnej współpracy pomiędzy producentami a organizacjami odzysku osiąga wysokie wskaźniki zbiórki odpadów na poziomie 79,3%. Jedyną dostrzegalną wadą belgijskiego systemu jest brak przejrzystości w procesie przetargowym dla producentów elektroniki, co może zniechęcać do właściwego przetwarzania WEEE.

-  Kolejnym wartym docenienia systemem jest francuski ROP, który oprócz wysokiego poziomu zbiórki (poziom recyklingu opakowań to 68,3%) wyróżniają też wysoka świadomość ekologiczna społeczeństwa i rozbudowana infrastruktura recyklingowa na terenie całego kraju. 

- Wysoce rozwinięta sieć punktów zbiórki występuje w Hiszpanii, jednak jest nierówno rozsiana na terenie całego kraju. W wyniku tego część mieszkańców terenów wiejskich w Hiszpanii nie ma dostatecznego dostępu do infrastruktury recyklingowej. Przedsiębiorcy w Hiszpanii uskarżają się również na rosnące koszty zbiórki. Obecnie średni koszt dla producentów za tonę opakowań wynosi 244 euro, co może być barierą dla generujących niższe dochody firm. 

- Niemiecki system ROP to najstarszy system Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta w Europie, stąd nie uniknął on licznych wad podczas procesu powstawania. Pomimo dobrych zdolności recyklingowych, Niemcy eksportują znaczną część swoich odpadów opakowaniowych do przetworzenia za granicą (około 34% zebranego plastiku opakowaniowego), co może być mniej korzystne z perspektywy kontroli nad procesami recyklingu. Często wskazywanym powodem malejącej wydajności niemieckiego systemu gospodarki odpadami jest jego nadmierne rozproszenie. 

- Najmniej efektywny jest system wprowadzony na Węgrzech, gdzie problem stanowi centralizacja i wysokie koszty, jakie ponoszą przedsiębiorcy partycypujący w systemie. Wysoka opłata fiskalna zniechęca uczestników systemu do prowadzenia zbiórki, której poziom na Węgrzech wynosi zaledwie 46%.

ROPodpadyprawoWarsaw Enterprise Institute