Jak wyposażyć nowoczesne laboratorium?

• Strona główna
• Artykuły
• Jak wyposażyć nowoczesne laboratorium?

2019-03-21  / Autor: Danuta Katryńska, dyrektor w firmie Danlab

Czego wymaga i na co należy zwrócić uwagę podczas zakupu sprzętu laboratoryjnego? O czym nie wolno zapomnieć, urządzając pracownię laboratoryjną i co zrobić, by była ona bezpieczna?

Przede wszystkim bezpieczeństwo

Żadne, nawet najbardziej nowoczesne meble laboratoryjne nie wystarczą, jeśli w laboratorium zlekceważone zostaną zasady bezpieczeństwa. Co więcej, w ten sposób narazić można siebie i pracowników laboratorium na ryzyko zagrożenia zdrowia i życia.

Właśnie dlatego tak ważne jest, by wyposażyć pracownię w odpowiednie sprzęty oraz stworzyć komfortowe i – przede wszystkim – bezpieczne miejsce pracy. Wpływ na bezpieczeństwo ma m.in. odpowiedni dobór mebli i ich właściwe rozmieszczenie. O tym, czym się kierować, wybierając laboratoryjne meble i urządzenia, podpowiadamy poniżej.

Meble laboratoryjne

W laboratorium ważne jest nie tylko to, jakie meble wybierzemy, ale także to, jak je rozmieścimy i jaka będzie ich liczba. Przede wszystkim musi ona być adekwatna do powierzchni, na której znajduje się pracownia oraz do liczby zatrudnionych w laboratorium osób. Należy również zadbać o to, aby meble były rozmieszczone w taki sposób, by zapewnić pracownikom komfortową pracę. Meble w nowoczesnych laboratoriach muszą być odporne na działanie rozmaitego typu substancji chemicznych. Powinny również być łatwe w utrzymaniu czystości oraz w dezynfekcji – w laboratorium muszą panować sterylne warunki.

Jednym z najważniejszych elementów meblowych na jakie należy zwrócić uwagę jest wybór odpowiedniego blatu laboratoryjnego. Można wybierać spośród wielu materiałów blatów różniących się właściwościami fizycznymi, odpornością i oczywiście ceną, a rozbieżność pomiędzy ceną najtańszego i najdroższego z nich może być nawet dwudziestokrotna.

Najprostsze blaty wykonane z postformingu nadają się do pracowni, w których nie używa się żrących materiałów, a wymagania, co do częstotliwości sterylizacji nie są za bardzo wygórowane. Patrząc z punktu widzenia ceny, kolejnymi w szeregu są blaty wykonane z polipropylenu oraz blaty szklane. Jest to bardzo dobra alternatywa w miejscach, gdzie wymogi, co do częstotliwości mycia i dezynfekcji są dość wyśrubowane oraz używa się żrących substancji. Takie blaty są bardzo popularne na zachodzie Europy, natomiast w Polsce dopiero zaczynają się pojawiać w laboratoriach.

Dla bardziej zamożnych odbiorców lub dla wyjątkowo wymagających zastosowań można wykorzystać blaty ceramiczne. Blaty ceramiczne to wydatek rzędu kilku tysięcy złotych za metr kwadratowy, dlatego też często łączy się blaty ceramiczne z innymi rodzajami blatów w miejscach mniej wymagających, optymalizując w ten sposób cenę zabudowy meblowej.

Obowiązkowo w laboratorium musi znaleźć się miejsce na przechowywanie żrących i łatwopalnych substancji, które nie mogą zostać umieszczone w zwykłej szafce laboratoryjnej. Pracownię należy wyposażyć w specjalne, ognioodporne szafy. Szafy do przechowywania substancji palnych i niebezpiecznych mogą posiadać różną odporność ogniową, począwszy od 15 minut odporności, aż do ponad półtoragodzinnej odporności w przypadku wybuchu pożaru w laboratorium. Niestety nie są to tanie rozwiązania, gdyż dobra ognioodporna szafa może kosztować nawet kilkanaście tysięcy złotych. Dlatego też, tak ważne jest, aby taki zakup był zoptymalizowany i odpowiednio przemyślany.

Bardzo ważne jest także, aby laboratorium zabezpieczyć przed osobami niepożądanymi, które nie powinny mieć dostępu do przechowywanych w nim materiałów. W bardziej rozbudowanych laboratoriach bardzo często stosuje się karty dostępu, kody i inne zabezpieczenia. W laboratoriach mniej wymagających niekiedy wystarczy, aby niektóre z szafek były zamykane na klucz.

Dygestoria

W laboratoriach przeprowadzanych jest szereg doświadczeń, syntez oraz stosowane są różnego rodzaju substancje chemiczne, które mogą emitować gazy i niebezpieczne dla zdrowia personelu opary. Z tego względu ważne jest, aby w laboratorium znalazło się również dygestorium. Dygestoria powinny spełniać normy unijne. Oczywiście spotkać na rynku obecnie jeszcze można stare pracownie, gdzie dygestoria pozostawiają wiele do życzenia, natomiast szalenie istotne jest, aby zachowany był odpowiedni przepływ powietrza, który gwarantuje bezpieczeństwo dla użytkownika.

Dygestorium, czyli inaczej wyciąg laboratoryjny, jest to przeszklona komora o kształcie sporych rozmiarów szafy, której podstawowym zadaniem jest zapobieganie wydostawania się do atmosfery laboratorium szkodliwych substancji. Jednocześnie dygestoria chronią przed ewentualnymi eksplozjami i pożarami.

Dygestoria podpięte są do zewnętrznej instalacji wentylacyjnej. Mogą posiadać wentylator umieszczony nad komorą albo wentylator zewnętrzny umieszczony na dachu, który może obsłużyć kilka wyciągów będących w określonej przestrzeni. Należy pamiętać, aby odpowiednio dobrać moc takiego wentylatora, gdyż każde przewężenie, każde załamanie rur wentylacyjnych drastycznie wpływa na zmniejszenie wydolności wentylacji.

Pamiętając również o tym, z jakimi substancjami pracujemy, należy założyć, że mogą to być różne żrące opary (nawet jeżeli w danym momencie z takimi nie pracujemy, to jednak należałoby założyć, że za kilka/kilkanaście miesięcy lub lat możemy poszerzyć spektrum naszej pracy). Dbamy zatem o to, aby kanały wentylacyjne były wykonane z materiałów odpornych, takich jak polipropylen lub stal nierdzewna.

Obecnie nowo powstające laboratoria korzystają z usług specjalistycznych firm projektowych, które dbają o to, aby powstające pracownie były dostosowane do obecnych i przyszłych norm. Według obowiązujących norm europejskich dygestoria muszą być wyposażone w czujnik kontroli przepływu powietrza oraz w blokadę podnoszenia okna z możliwością jej kontrolowanego zwolnienia. To pozwala włożyć do dygestorium ręce i swobodnie nimi manipulować, a jednocześnie chronić w czasie pracy twarz, która narażona mogłaby być na działanie szkodliwych substancji.

Należy również zadbać o odpowiednie wyposażenie dygestorium. Powinno znaleźć się w nim niezbędne do pracy oświetlenie, instalacja wodna, gazowa i kanalizacja. Dygestoria starego typu posiadają podwójną tylną ścianę, natomiast nowoczesne wyciągi posiadają inne technologiczne rozwiązania, które z jednej strony zapewniają wysokie bezpieczeństwo poprzez opatentowane systemy (np. system modułu odciągowego), a z drugiej strony pozwalają na lepsze wykorzystanie komory roboczej, gdyż brak podwójnej tylnej ściany zwiększa powierzchnię blatu. Także zastosowanie modułów odciągowych pozwala na szybki demontaż poszczególnych elementów celem ich samodzielnego wymycia i sterylizacji, co bardzo często jest niewykonalne przy tradycyjnych wyciągach z podwójną ścianą.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 1/2019 DWUMIESIĘCZNIKA "CHEMIA I BIZNES". ZAPRASZAMY.

laboratoriumDanlab