Identyfikacja podmiotu podlegającego rejestracji REACH

• Strona główna
• Artykuły
• Identyfikacja podmiotu podlegającego rejestracji REACH

2023-04-28  / Autor: Aneta Ostrowska konsultant, Centrum Ekotoksykologiczne Sp. z o.o.

Określenie swojej roli oraz zdefiniowanie obowiązku rejestracyjnego substancji chemicznych wbrew pozorom nie jest takie proste. Bardzo często łańcuch dostaw w przedsiębiorstwie jest szeroko rozbudowany. Obejmuje wielu kontrahentów i partnerów zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza nią, a także różne formy współpracy pomiędzy podmiotami. Do tego dochodzi sieć powiązań pomiędzy firmami, która uwzględnia wiele spółek i oddziałów tej samej firmy, obecność pośredników i wyłącznych przedstawicieli, a także szczególne zapisy umów i warunków współpracy.

Wraz z rozwojem przemysłu zmalały bariery w handlu oraz wzrosło znaczenie współpracy międzynarodowej. Obecnie przedsiębiorcy nawiązują wiele kontaktów z podmiotami mającymi siedzibę nie tylko w Unii Europejskiej, ale również poza nią. W związku z tym jeden podmiot może pełnić wiele różnych funkcji w łańcuchu dostaw, z którymi wiążą się inne obowiązki legislacyjne. Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) definiuje role uczestników w łańcuchu dostaw i przypisuje im odpowiednie funkcje. Jednym z kluczowych wymogów do spełnienia w przypadku obrotu substancjami i mieszaninami chemicznymi jest obowiązek rejestracji substancji na terenie Wspólnoty w ramach REACH.

Rejestracja

Rozporządzenie REACH nakłada obowiązek rejestracji substancji chemicznej w Unii Europejskiej, jeżeli jej ilość produkowana, importowana lub stosowana w przedsiębiorstwie przekracza jedną tonę rocznie. Obowiązek rejestracji dotyczy nie tylko samych substancji, ale także substancji zawartych w mieszaninach oraz substancji uwalniających się z wyrobów. W głównej mierze obowiązek rejestracyjny dotyczy:

• unijnych producentów substancji lub mieszanin w ilościach co najmniej 1 tony rocznie,
• importerów substancji lub mieszanin w ilościach co najmniej 1 tony rocznie,
• producentów lub importerów wyrobów z zamierzonym uwalnianiem substancji w normalnych warunkach stosowania, w ilości powyżej 1 tony rocznie.

Producenci mający siedzibę w UE są zobowiązani do przedłożenia rejestracji REACH dla wytwarzanej przez siebie substancji. Nawet jeżeli przedsiębiorstwo produkuje substancję chemiczną, której nie wprowadza do obrotu ani na rynku krajowym, ani europejskim, a substancja zaraz po procesie produkcji jest bezpośrednio eksportowana poza terytorium UE to obowiązek rejestracyjny również ma zastosowanie. Treść rozporządzenia i obowiązki w nim wyszczególnione mają zastosowanie do wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej oraz do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. W związku z tym obrót chemikaliami z Islandii, Lichtensteinu czy Norwegii nie będzie uznawany za import, a podmiot ściągający surowce lub mieszaniny z Europejskiego Obszaru Gospodarczego będzie ich dalszym użytkownikiem.

Przykład 1: Podmiot w Polsce produkuje 7 ton etanolu, który dostarcza dwóm odbiorcom: zarówno w UE, jak i poza nią. W związku z tym podmiot w Polsce jest producentem substancji i ma obowiązek rejestracji 7 ton etanolu. Nawet jeżeli substancja nie jest wprowadzana na rynek UE, ale jest przedmiotem eksportu po wyprodukowaniu to podlega sumowaniu tonażu w rejestracji REACH. Kupujący z UE jest dalszym użytkownikiem substancji, którą nabywa z obszaru UE, w związku z tym nie ma obowiązku rejestracji substancji.

Spółki z kilkoma oddziałami

W przypadku firm międzynarodowych oraz firm z wieloma oddziałami należy rozważyć osobowość prawną danego podmiotu. Jeżeli oddziały przedsiębiorstwa nie posiadają odrębnej od siedziby głównej osobowości prawnej, to centrala firmy przyjmuje na siebie obowiązki wynikające z przepisów REACH. W drugim przypadku firma może otwierać spółki – córki, które mimo wzajemnych zależności i powiązań posiadają odrębną osobowość prawną. Wtedy każdą spółkę należy traktować jako różnych producentów i importerów, z których każda posiada własny obowiązek rejestracyjny dla odpowiednich ilości importowanych lub produkowanych.

Przykład 2: Firma w Polsce posiada cztery zakłady w różnych lokalizacjach, które nie posiadają odrębnej osobowości prawnej. Do celów rejestracyjnych należy zsumować ilość tej samej substancji chemicznej produkowanej/importowanej w czterech różnych miejscach i dokonać jednej rejestracji w ramach REACH.

Pozycja w łańcuchu dostaw

Rozporządzenie REACH wyróżnia kilka pozycji oraz szczegółowo opisuje obowiązki i wymagania związane z rejestracją i zarządzaniem chemikaliami. Jeden podmiot prawny może pełnić różne funkcje w zależności od jego działań, nawet w odniesieniu do tej samej substancji. Stąd też bardzo ważne jest prawidłowe określenie przez przedsiębiorstwa ich funkcji w łańcuchu dostaw w przypadku każdej substancji, z jaką mają do czynienia. Będzie to czynnik rozstrzygający podczas określania obowiązków w zakresie rejestracji substancji chemicznej. Ostateczne obowiązki nakładane na przedsiębiorcę poprzez rozporządzenie REACH i decydujące o obowiązku rejestracji substancji chemicznej na terenie Unii Europejskiej, zależą od kilku czynników, w tym od: pozycji firmy w łańcuchu dostaw, siedziby firmy, drogi nabycia towaru, dokumentów potwierdzających zakup towaru, podmiotu widniejącego na fakturach zakupowych, podmiotu dokonującego odprawy celnej.

Nierzadko przyporządkowanie przedsiębiorstwu odpowiedniej roli wymaga dogłębnej analizy całego łańcucha dostaw, identyfikacji wyłącznych przedstawicieli, dokumentów przewozowych czy analizy w obrębie poszczególnych oddziałów tej samej spółki. Należy zauważyć, że na producencie spoza UE lub dostawcy substancji lub mieszaniny na teren Unii Europejskiej nie ciążą żadne obowiązki na podstawie REACH. Również na przedsiębiorstwie przewozowym, które realizuje transport substancji lub mieszanin, zwykle nie ciążą obowiązki związane z rejestracją substancji.

Przykład 3: Podmiot z Polski kupuje substancję od podmiotu z Niemiec, ale towar przyjeżdża bezpośrednio z Chin. Pomimo, iż substancja dostaje dostarczona spoza UE, to podmiot w Polsce jest dalszym użytkownikiem i nie ciążą na nim obowiązki rejestracyjne związane z importem. Dzieje się tak, jeżeli zlecenie zamówienia zostało wykonane u „producenta” unijnego i na fakturach zakupowych widnieje firma z Niemiec.

W takim przypadku przedsiębiorca niemiecki ma wybór, co do dostawcy surowca i świadomie korzysta z dostawcy spoza UE, w związku z tym mimo, iż fizycznie towar nie trafia na jego magazyn, to przejmuje na siebie obowiązki importera związane z rejestracją REACH. Jeżeli agencja sprzedaży z siedzibą w Niemczech byłaby jedynie pośrednikiem, który pomaga dopiąć formalności pomiędzy podmiotem chińskim i polskim oraz nie posiadałaby na własność towaru na żadnym etapie transakcji, to nie ma obowiązków rejestracyjnych w ramach rozporządzenia REACH.

Produkcja na zlecenie

Z przyczyn ekonomicznych lub barier produkcyjnych firma może postanowić o zleceniu swojej działalności produkcyjnej innej firmie. W przypadku produkcji na zlecenie firma, która powierza materiały i zleca wyprodukowanie substancji podwykonawcy nie będzie włączała się w definicję producenta określonego w rozporządzeniu REACH. To podwykonawca, jako podmiot prawny fizycznie wytwarzający substancję, będzie podlegał obowiązkom rejestracyjnym, mimo iż wytwarza produkt w imieniu strony trzeciej, a właścicielem surowców, własności intelektualnej i produktu końcowego jest klient. Jeśli obaj uczestnicy znajdują się na terytorium Wspólnoty, klient może skorzystać z możliwości, jaką daje artykuł 4 rozporządzenia REACH i występować jako przedstawiciel będący stroną trzecią (TPR). Rola TPR ogranicza się jednak do zapewnienia anonimowości i poufności części danych, jednak to przetwórca we własnym imieniu musi dokonać rejestracji. Jeśli firma zlecająca usługi produkcji z materiałów powierzonych postanowi przenieść produkcję z materiałów powierzonych do innej firmy, nie może to być traktowane po prostu jako zmiana osobowości prawnej i w takim przypadku wymagana będzie nowa rejestracja połączona z wniesieniem odpowiedniej opłaty.

Jeżeli produkcja kontraktowa obejmuje jedynie „wypożyczenie” maszyn produkcyjnych, a więc osoba podejmująca proces produkcyjny jest inną osobą niż osoba prawna będąca właścicielem zakładu produkcyjnego, to jeden z tych podmiotów musi zarejestrować substancję. Wtedy obowiązki każdego podmiotu powinny zostać wskazane w zawieranym kontrakcie. Zaleca się, aby takie porozumienia wyraźnie przedstawiały obowiązki wynikające z rejestracji substancji, ale również zawierały postanowienia dotyczące własności danych, przyszłych aktualizacji, odpowiedzialności za zestawianie i dostarczanie kart charakterystyki (SDS), jak również inne stosowne obowiązki wynikające z rozporządzenia REACH.

CAŁA TREŚĆ DOSTĘPNA W "Chemia i Biznes" nr 1/2023

"Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.

REACHCentrum Ekotoksykologiczneprawoprzemysł chemiczny