Ekologiczna alternatywa dla tworzyw sztucznych?

• Strona główna
• Artykuły
• Ekologiczna alternatywa dla tworzyw sztucznych?

2020-02-13  / Autor: ARTYKUŁ PROMOCYJNY

W Europie głównym odbiorcą tworzyw sztucznych jest przemysł opakowaniowy. Według danych PlasticsEurope zapotrzebowanie tego sektora w skali 30 krajów naszego kontynentu sięga 39% z 51,2 mln ton^[1], a w Polsce jest to 35% popytu szacowanego na 3,5 mln ton^[2]. Unia Europejska w 2018 roku ogłosiła tzw. Strategię Plastikową, która kładzie podwaliny pod budowę nowego, bardziej zrównoważonego systemu gospodarowania tworzywami sztucznymi. Wdrożenie Strategii oznacza konieczność nowego podejścia do projektowania opakowań nie tylko w branży spożywczej, ale także chemicznej, kosmetycznej i innych.

Dążąc do zmniejszenia negatywnego wpływu tworzyw sztucznych na środowisko, Unia Europejska wprowadziła koncepcję Gospodarki o Obiegu Zamkniętym (GOZ) i opublikowała tzw. Strategię Plastikową. Dokument wskazuje na istotne znaczenie tworzyw sztucznych w ramach gospodarki, a także strukturę^[3] i skalę zatrudnienia w tym sektorze^[4] oraz udział rynków unijnych w światowej produkcji tworzyw sztucznych^[5]. Podstawowym wyzwaniem dla tego jednego z ważniejszych sektorów przemysłu jest zwiększenie nadal bardzo niskiego poziomu ponownego użycia i recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych.

Dyrektywa SUP a branża chemiczno-kosmetyczna

W czerwcu 2019 r. Parlament Europejski przyjął Dyrektywę Single Use Plastics (SUP), która jest jednym z elementów Strategii Plastikowej. Zakłada ona wprowadzenie zakazu używania niektórych jednorazowych wyrobów z tworzyw sztucznych, takich jak np. sztućce i talerze, patyczki higieniczne, patyczki do balonów, słomki plastikowe czy też styropianowe pojemniki do żywności „na wynos”. Z kolei inne produkty, w których opakowaniach zastosowano tworzywa sztuczne, takie jak wyroby tytoniowe, czy nawilżane chusteczki higieniczne, będą musiały być odpowiednio oznakowane. Butelki napojowe z tworzyw sztucznych mają być wytwarzane z wykorzystaniem materiałów pochodzących z recyklingu (do 2025 r. ma to być 25% recyklatu w butelkach napojowych PET, a do 2030 r. – 30% recyklatu w butelkach na napoje, bez względu na rodzaj tworzywa sztucznego). Dodatkowo od 2024 r. wszystkie butelki napojowe z tworzyw mają mieć nakrętki, które będą do nich trwale przytwierdzone. Ponadto Komisja Europejska planuje, że w 2029 roku powinniśmy osiągnąć poziom 90% selektywnej zbiórki odpadów z tworzyw sztucznych. Pojawiły się również nowe zalecenia dla producentów wprowadzających na rynek opakowania z tworzyw sztucznych, m.in. obowiązek odpowiedniego oznakowania informującego o metodach gospodarki odpadami oraz obecności tworzyw sztucznych w opakowaniu i o ich wpływie na środowisko, a także wymóg pokrywania przez producentów kosztów oczyszczania środowiska z zanieczyszczeń z tworzyw sztucznych w ramach systemu Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP).

– Unijna Strategia Plastikowa na rzecz tworzyw sztucznych w gospodarce o obiegu zamkniętym (GOZ) wiązać się będzie z wieloma zmianami w każdym sektorze naszej gospodarki, także w branży chemicznej i kosmetycznej. Strategia Plastikowa zakłada między innymi ograniczenie powstawania odpadów dzięki współdziałaniu wszystkich uczestników łańcucha wartości, a także zwiększenie poziomu recyklingu tworzyw sztucznych. Zamknięcie obiegu tworzyw sztucznych będzie wymagać projektowania i produkowania opakowań, których recykling będzie w pełni możliwy i łatwo osiągalny – mówi Mariusz Musiał, dyrektor zarządzający firmy ALPLA w Polsce, jednego z kluczowych producentów opakowań z tworzyw sztucznych. – Firmy są świadome, że polski system odzyskiwania odpadów wymaga usprawnień i nie zawsze dysponuje wydajną infrastrukturą do recyklingu opakowań. Zdają sobie sprawę, że unijne wytyczne będą oznaczały dla nich konieczność przeprojektowania opakowań i produktów z tworzyw sztucznych w taki sposób, aby wyeliminować lub ograniczyć wykorzystanie w nich elementów niemożliwych do recyklingu – dodaje.

Wpływ tworzyw sztucznych na środowisko naturalne

Obecnie w sektorze kosmetycznym i chemicznym najczęściej wykorzystywane są polipropyleny – PP, polietyleny o niskiej gęstości: PE-LD oraz PE-LLD oraz polietyleny o dużej gęstości – HDPE, a całość dopełniają polistyreny i poliuretany. Ankieta zrealizowana na potrzeby raportu Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego i Deloitte Advisory wskazuje, iż najważniejszymi tworzywami sztucznymi wykorzystywanymi przez polskich producentów kosmetyków są polietylen i jego odmiany (w tym używane w produkcji opakowań wielomateriałowych), polipropylen i politereftalan etylenu.^[6] Czy ze względu na dobro środowiska materiały te warto zastąpić innymi?

W 2010 roku na zlecenie PlasticEurope przeprowadzone zostały badania LCA (Life Cycle Assessment).^[7] Opracowanie pokazywało faktyczny wpływ tworzyw sztucznych na środowisko w całym cyklu ich życia w takich obszarach, jak energia, zasoby naturalne, woda, czy emisje. Osiem lat później ALPLA – jeden z największych producentów opakowań z tworzyw sztucznych – zleciła niezależnemu instytutowi badawczemu c7-consult[8] rozszerzenie wcześniejszych badań. Celem było poznanie wpływu na środowisko rozwiązań opakowaniowych wytwarzanych w zakładach ALPLA (w tym także opakowań na detergenty) i porównanie ich z innymi rodzajami opakowań stosowanych w określonych segmentach.

Opakowania z recyklatu jako ekologiczna alternatywa

Analizy cyklu życia jednostkowego opakowania przeprowadzano w 10 krajach, w tym również  w Polsce). Uwzględniały tak istotne parametry, jak emisja CO2, zużycie wody oraz energii, emisje pyłów zawieszonych, zużycie powierzchni czy eutrofizacja wód i lądów. Badania zostały przeprowadzone dla 59 kombinacji składu materiałów opakowań produktów spożywczych oraz detergentów. Wyniki badań wykazały, że opakowania z tworzyw sztucznych, które mają tak niekorzystny wizerunek w oczach społeczeństwa, mają relatywnie niski wpływ na środowisko w porównaniu z opakowaniami z innych materiałów (np. jednorazowymi opakowaniami szklanymi). Użycie materiału z recyklingu przy produkcji opakowań z tworzyw sztucznych dodatkowo zmniejsza ich wpływ na środowisko. Z przeprowadzanych analiz wynika, że w procesie podejmowania decyzji o wyborze najkorzystniejszego dla środowiska rodzaju materiału, kluczowe jest uwzględnienie całego cyklu życia opakowania.

To istotna przesłanka w kontekście projektowania nowoczesnych, przyjaznych środowisku opakowań, których główną funkcją w branży chemicznej i kosmetycznej jest zabezpieczenie zawartości opakowania i zapewnienie bezpieczeństwa użytkowania. Nie można jednak pominąć aspektu estetycznego, a także faktu, że współczesny konsument ma coraz wyższą świadomość ekologiczną i coraz częściej sięga po produkty o możliwie jak najmniejszym oddziaływaniu na środowisko. Branżę, biorąc pod uwagę wszystkie te kwestie, czeka zatem poważne wyzwanie, polegające na przekonaniu konsumentów o korzyściach związanych z zastosowania tworzyw sztucznych, oczywiście pod warunkiem ich dalszego odzyskiwania do ponownego wykorzystania.

Opakowanie przyszłości to wyzwanie

Producenci z branży kosmetycznej i chemicznej podejmują już inicjatywy, które docelowo mają przyczynić się do spełnienia wymagań określonych przez Komisję Europejską. Branża, opracowując system zarządzania tworzywami sztucznymi w oparciu o zasady GOZ, już przygotowuje się do realizacji celów wynikających ze Strategii Plastikowej i pracuje nad projektami nowych opakowań.  

Niemniej konieczność modyfikacji opakowań niesie ze sobą kolejne wyzwania. Prace naukowców Uniwersytetu Gdańskiego^[9] wskazują, iż wśród pokolenia X i Y zmiana opakowania znanego już produktu może wywołać silne emocje, takie jak np. irytację (u 81% osób z pokolenia Y oraz aż 99% respondentów z pokolenia X) lub prowadzić do utraty zaufania (odpowiednio 63% i 76%). Widać zatem, że wszelkie modyfikacje dotyczące opakowań powinny być starannie przemyślane, przygotowane i odpowiednio zakomunikowane konsumentom.

– Nadchodzące zmiany stanowią sprawdzian dla wielu producentów, także w kontekście projektowania opakowań. Firma ALPLA ma wieloletnie doświadczenie w opracowywaniu koncepcji wzornictwa, przygotowaniu modeli i symulacji, a także w konstruowaniu narzędzi, które w efektywny sposób pozwalają zoptymalizować koszty, a jednocześnie dostarczaniu producentom optymalnych rozwiązań, spełniających wytyczne unijne. Posiadamy też wieloletnie doświadczenie w produkcji recyklatów – deklaruje Mariusz Musiał.

Konferencja Design for Recycling

ALPLA jest jedną z firm, które dysponują technologiami do produkcji recyklatu oraz projektowania i produkcji opakowań z udziałem materiału z recyklingu. Podczas  konferencji Design for Recycling, organizowanej w dniach 25 i 26 marca br. w Airport Hotel Warszawa, eksperci firmy ALPLA zaprezentują zagadnienia dotyczące projektowania opakowań pod kątem recyklingu, ale także zmian, które wiążą się z wejściem w życie wytycznych unijnych. Uczestnicy branżowego forum będą rozmawiać także o aspekcie komunikacji ekologicznej z konsumentem i o wpływaniu na jego postawy.

Do udziału w konferencji organizator zaprasza reprezentantów sektorów przemysłu chemicznego, kosmetycznego i spożywczego, a także innych branż, które muszą zmierzyć się z wdrożeniem unijnej koncepcji GOZ oraz nowej dyrektywy unijnej SUP.

UWAGA: Konferencja została przełożona na okres powakacyjny. Wkrótce zostanie podana jej nowa data

Literatura:

1. Raport PlasticsEurope: Tworzywa sztuczne – Fakty 2019

2. Raport roczny 2018, Fundacja PlasticsEurope Polska

3. W europejskim przemyśle tworzyw działa blisko 60 tys. przedsiębiorstw, w większości małych i średnich (raport PlasticsEurope: Tworzywa sztuczne – Fakty 2019)

4. Zgodnie z danymi PlasticsEurope, przemysł tworzyw sztucznych w Europie zatrudnia 1,6 mln osób (raport: Tworzywa sztuczne – Fakty 2019), natomiast Strategia KE obejmuje dane z 2015 roku i wskazuje na 1,5 mln osób.

5. Raport PlasticsEurope, obejmujący wyniki z 28 krajów Unii Europejskiej oraz Norwegii i Szwajcarii, podaje poziom produkcji z 2018 r. wynoszący 61,8 mln ton versus 64,4 mln ton wytworzonych w roku wcześniejszym.

6. Za: Strategia Plastikowa i kosmetyki. Raport Polskiego Związku Przemysłu Kosmetycznego, Deloitte Advisory spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, sp.k., Warszawa, wrzesień 2019, str. 19

7. https://www.plasticseurope.org/pl/resources/publications/255-wplyw-tworzyw-sztucznych-na-zuzycie-energii-oraz-emisje-gazow-cieplarnianych-w-europie

8. c-7 consult niezależny instytut badawczy analizujący wpływ procesów produkcji, dostaw, sprzedaży i przetwarzania produktów w kontekście oddziaływania na środowisko. Wyniki analizy dostępne: https://www.c7-consult.at/activities/

9. A. Dziadkiewicz, Znaczenie designu opakowania w procesie podejmowania decyzji zakupowych przez konsumentów, w: Rola edukacji w rozwoju przedsiębiorczości, Przedsiębiorczość - Edukacja, 15(2), 2019, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

tworzywa sztuczneprzemysł opakowaniowyPlasticsEuropeALPLASUP