Efektywność energetyczna potrzebą zakładów chemicznych

• Strona główna
• Artykuły
• Efektywność energetyczna potrzebą zakładów chemicznych

2024-03-27  / Autor: Karolina Lipiec, Dominik Wójcicki

Wojna uczyniła z efektywności energetycznej priorytet

Wybuch wojny na Ukrainie wywołał ogromne spustoszenie na rynku energii w Europie. Niedobory energii spowodowane utratą dostaw rosyjskiej ropy i gazu doprowadziły do wysokiej inflacji i postawiły znak zapytania, jeśli chodzi o bezpieczeństwo energetyczne naszego kontynentu. Aby zaradzić zaistniałym problemom na plan pierwszy wysunęły się postulaty poprawy efektywności energetycznej, jako recepty na zmniejszenie zarówno kosztów, jak i poziomu emisji. W przemyśle energochłonnym, a takim jest m.in. branża chemiczna, od dawna już trwa dyskusja, w jaki sposób przedsiębiorstwa mogą przyczynić się do oszczędzania energii w ramach własnej działalności i jak odpowiedzieć na presję w tym zakresie idącą ze strony unijnej legislacji. Zgodnie z danymi IEA (Międzynarodowa Agencja Energetyczna), to przemysł jest największym na świecie konsumentem energii elektrycznej, gazu ziemnego i węgla, odpowiadając za 42% globalnego zapotrzebowania. Na liście najbardziej energochłonnych branż sektor chemiczny zajmuje natomiast miejsce drugie, co jeszcze bardziej obliguje tę branżę do działalności na przywoływanym polu.

Branża chemiczna od zawsze zużywa duże ilości wyczerpywalnych źródeł energii do przetwarzania surowców, których podaż jest także ograniczona. Przemysł podjął więc pięć głównych inicjatyw mających na celu poprawę swojej efektywności energetycznej. Chodzi tutaj o usprawnienie istniejących procesów wytwórczych; komercjalizację nowych procesów; recykling odpadów; inwestowanie w surowce odnawialne oraz tworzenie produktów umożliwiających oszczędzanie energii. Innowacje we wszystkich tych obszarach są absolutną koniecznością dla długoterminowego zrównoważonego rozwoju.

Jednocześnie też, co do zasady, europejski przemysł chemiczny akceptuje obecną politykę klimatyczno-energetyczną Unii Europejskiej, w tym unijne ambicje odnoszące się do reformy i harmonizacji rynków energii w Europie oraz wprowadzenia pionierskiej gospodarki niskoemisyjnej, która miałaby stać się wyróżnikiem Starego Kontynentu. W ocenie Cefic, to jest Europejskiej Rady Przemysłu Chemicznego, będącej głosem europejskiej chemii, branża ta odgrywa kluczową rolę w realizacji unijnego pakietu klimatyczno-energetycznego, czy to poprzez przyjęcie jego środków i wdrożenie ich w praktyce w tysiącach zakładów produkcyjnych, czy też poprzez dostarczanie zaawansowanych technologicznie rozwiązań dla stworzenia odnawialnych i wydajnych materiałów dla innych gałęzi przemysłu.

Cefic wzywa jednak, w imieniu całej branży chemicznej w Europie, do zapewnienia przemysłowi dostaw konkurencyjnej, niezawodnej i zrównoważonej energii; do kreowania innowacji w sektorach, które opracowują produkty i technologie pozwalające uniknąć emisji gazów cieplarnianych w łańcuchach wartości; do wspierania innowacji w celu zmniejszenia kosztów wszystkich źródeł odnawialnych oraz do unikania kosztownych, niepotrzebnych i nakładających się przepisów.

Rola OZE

W myśl polityki przedstawianej przez europejską chemię, efektywność energetyczna jest wprawdzie absolutną koniecznością, ale nie może się odbywać kosztem wzrostu gospodarczego. Jakkolwiek jednak przemysł chemiczny w UE w dalszym ciągu będzie dążył do zwiększenia swojej efektywności energetycznej w ramach prowadzonej produkcji, ponieważ samo w sobie zwiększa to jego konkurencyjność. Branża podkreśla ponadto, iż limity zużycia energii nie są odpowiednio wysokie dla jej potrzeb: oszczędności energii powinny wynikać z poprawy efektywności energetycznej, a nie ze zmniejszenia produkcji przemysłowej. Innym postulatem sektora chemicznego jest, aby zużycie energii w przemyśle, które jest również regulowane przez system ETS, zostało wyłączone z wszelkich obowiązków w zakresie oszczędności energii, a uczestnictwo w programach oszczędzania energii pozostawało w pełni dobrowolne. Państwa członkowskie powinny mieć też elastyczność w zakresie sposobu realizacji celów, to jest wszystkie środki w zakresie efektywności energetycznej powinny kwalifikować się do osiągnięcia celów nadrzędnych.

Branża chemiczna potwierdza przy tym, iż energia odnawialna jest tym czynnikiem, który przebudowuje krajobraz energetyczny w Europie. Dzieje się tak, gdyż odnawialne źródła energii ułatwią przejście na niskoemisyjny system energetyczny. Innowacyjne rozwiązania opracowane przez przemysł chemiczny sprzyjają ponadto szybszej i tańszej penetracji rynku europejskiego przez odnawialne źródła energii. Nie zmienia to jednak faktu, że wsparcie dla energii odnawialnej musi być opłacalne z biznesowego punktu widzenia, nastawione na innowacje i musi przyczyniać się do rzeczywistej redukcji emisji gazów cieplarnianych. Wszelkie systemy wsparcia dla energii odnawialnych muszą być przy tym z czasem ograniczone, aby umożliwić powstanie w pełni zliberalizowanego rynku energii.

Duże osiągnięcia branży chemicznej

Na pewno wartym wspomnienia jest fakt, iż przemysł chemiczny, pomimo dalszej pracy, do której jest przymuszany prawem europejskim, już teraz może poszczycić się imponującymi osiągnięciami w zakresie poprawy efektywności energetycznej. Od 1990 r. jego produkcja wzrosła o 78%, a zużycie energii spadło o 22%. Takie ulepszenia miały miejsce poprzez intensyfikację i integrację procesów, wprowadzenie systemów zarządzania energią, nowatorskie procesy oszczędzania energii oraz pojawienie się licznych instalacji skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej (CHP).

Przedsiębiorstwa chemiczne coraz częściej wykorzystują bowiem elektrociepłownie (CHP) do wytwarzania zarówno energii elektrycznej, jak i pary. Takie elektrociepłownie są niezwykle skutecznym sposobem dostarczania energii, a przy całkowitej efektywności paliwowej wynoszącej prawie 90% są liderami wśród metod konwersji energii nadającej się do stosowania na skalę przemysłową. Jako przykład niech posłuży koncern BASF, którego zakłady są zaopatrywane na całym świecie przez ponad 25 elektrowni z turbinami gazowymi w trybie kogeneracji. Koncern dzięki zastosowaniu technologii CHP jest w stanie zaspokoić około 70% swojego zapotrzebowania na energię elektryczną i zaoszczędzić około 14 milionów MWh paliw kopalnych w porównaniu z konwencjonalnym wytwarzaniem energii elektrycznej i pary. Odpowiada to wartości 2,8 miliona ton gazów cieplarnianych, emisji których udało się zapobiec.

Nie ulega zatem wątpliwości, że dla przemysłu chemicznego priorytetem na przyszłość pozostanie minimalizacja negatywnego wpływu na środowisko, spowodowanego zużyciem paliw i energii elektrycznej. Oszczędność zasobów energetycznych prowadząca do zmniejszenia obciążenia ekosystemu jest i będzie jednym z kluczowych celów polityki środowiskowej.

Obecnie w większości przedsiębiorstw z branży chemicznej programy oszczędzania energii opierają się na zasadach zarządzania energią. Zastosowanie najlepszych dostępnych technologii oraz osiągnięć zarządzania energią pozwala przedsiębiorstwom zbudować efektywny system energetyczny w produkcji przy najniższych kosztach projektowania i eksploatacji. Na plan pierwszy wysuwają się tutaj dwa powiązane ze sobą obszary tematyczne: energetyczny składnik kosztów produkcji oraz transformacja struktury zasobów energii. Firmy chemiczne mogą oszczędzać energię, stosując zasady i metody zarządzania energią. Jednak zastosowanie narzędzi systemu zarządzania energią wydaje się być skuteczniejsze, jeśli będą one działać w połączeniu z systemem zarządzania środowiskowego, zgodnym z zasadami „zielonej chemii”

energetykaprzemysł chemicznyOZE