Czyszczenie probiotyczne – na czym polega?

• Strona główna
• Artykuły
• Czyszczenie probiotyczne – na czym polega?

2024-06-28  / Autor: Marzena Horobiowska, Global Chief of R&D, Green Sustainable Packaging Ltd

Składniki brudu możemy podzielić według kilku kategorii:

• rozpuszczalne w wodzie,
• nierozpuszczalne w wodzie

lub:

• organiczne, m.in. białka, węglowodany, tłuszcze, pył celulozowy, oleje, smary,
• nieorganiczne, czyli pochodzenia mineralnego, m.in. pyły, proszki krzemionkowe (piasek), gleba, pyły przemysłowe, np. cement, różnego rodzaju sole, np. chlorek sodu.

Zabrudzenia te, pojedynczo lub w postaci mieszaniny, gromadzą się na powierzchniach lub w ich wnętrzu, a powstała struktura zależy od warunków fizycznych i chemicznych oraz czasu ich powstawania. Procesy fizyczne to np. odparowywanie wody, temperatura otoczenia, czas gromadzenia się brudu. Natomiast procesy chemiczne to denaturacja protein, polimeryzacja tłuszczów lub ich rozkład, utwardzenie, czyli karmelizacja cukrów. Na proces ich usuwania największy wpływ mają oddziaływania międzycząsteczkowe pomiędzy brudem a powierzchnią, na jakiej się znajdują. Mamy tu na myśli oddziaływania hydrofilowe i hydrofobowe. Musimy też pamiętać, że usuwając brud z danej powierzchni, nie możemy jej w żaden sposób uszkodzić. Dlatego właśnie trochę inny powinien być skład produktu do usuwania brudu z blatów kuchennych (płyta), inny - z okien, a inny - z powierzchni ceramicznych czy drewna.

Wprowadzane od 2004 roku rozporządzenia unijne mają zapewniać formułowanie produktów coraz bardziej przyjaznych środowisku. Przykładowo zakazały stosowania oksyetylenowanych nonylofenoli czy też fosforanów.

Producenci idą o krok dalej, poszukując coraz bardziej ekologicznych rozwiązań bez kompromisu, jeśli chodzi o skuteczność czyszczenia.

Najpierw miało miejsce zastosowanie bardziej ekologicznych chelatorów, czyli fosfonianów, zeolitów, GLDA, MGDA. Równocześnie tą ścieżką podążały coraz bardziej biodegradowalne surfaktanty jako dodatki, a z czasem główne surfaktanty, np. alkilopoliglukozydy. Ponieważ producenci musieli cały czas uzyskiwać marżowość swoich produktów, te były coraz bardziej optymalizowane. Przełomem było wprowadzenie na rynek kapsułek w folii wodnorozpuszczalnej. Rozpoczęło to etap koncentrowania produktów na nowo. Kapsułki od razu pozwalają na wprowadzenie produktów „no waste”. Przede wszystkim gwarantują oszczędność wody, która w przypadku produktów w butelkach, już na etapie produkcji, stanowi ok. 70-90% produktu finalnego. Kapsułki nie tylko eliminują ten problem, ale również zmniejszają znacznie ślad węglowy, bo przez ich transport do centrów dystrybucyjnych i sklepów, wożony jest skoncentrowany produkt o mniejszej kubaturze, podczas gdy wcześniej dużą jego objętość zajmowała przewożona woda, która jest głównym składnikiem produktu w butelkach. Kapsułki jednak też ewoluują. Na początku były w nich stosowane surowce najczęściej używane, tzw. commonly use, które same w sobie albo wcale nie mają w swoim składzie wody, albo jedynie niewielką jej ilość. Obecnie następuje wzbogacanie tych produktów o dodatkowe możliwości.

Jedną z nich może być tzw. czyszczenie probiotyczne, czyli przedłużenie efektu czyszczenia za pomocą specjalnie wyselekcjonowanych i nieszkodliwych dla człowieka szczepów bakterii, które powszechnie występują w otoczeniu.

Kilka firm oferuje tego typu rozwiązania, jako płynną lub proszkową zawiesinę do stosowania w technologiach czyszczących. Zostały wyselekcjonowane specjalne szczepy, które mogą zostać zastosowane w następujących obszarach: czyszczenie, usuwanie tłuszczu, oczyszczanie wody, rolnictwo. Firmy oferują gotowe do rozcieńczenia produkty lub szczepy bakterii z grupy Bacillus, służących do wielorakiego zastosowania w przypadku formułowania własnych technologii. Tego typu produkty są produktami nieobciążającymi środowiska, wielokrotnego użytku oraz niekorozyjnymi, które opierają się na działaniu biologicznym, a nie chemicznym. Zaproponowane aplikacje to wszystkie typy powierzchni twardych, szczególnie w łazienkach, płytki, WC, zlewy, pisuary, blaty, ale również czyszczenie dywanów, czyszczenie podłóg, neutralizacja nieprzyjemnych zapachów. Oprócz wyżej wymienionych zastosowań możliwe jest również zastosowanie w produktach do czyszczenia zmywarek, pralek oraz zlewów.

Czym są produkty, które umożliwiają czyszczenie probiotyczne?

Są to produkty zawierające mieszaninę specjalnie wyselekcjonowanych szczepów bakterii z rodzaju Bacillus, które zostały wybrane ze względu na ich szczególną zdolność do rozkładu związków organicznych, takich jak tłuszcze, białka, skrobia, cukry, czy też hamowania tworzenia się soli moczanowych, co sprzyja zastosowaniu w pomieszczeniach toaletowych.

Do właściwości szczepów bakterii z rodzaju Bacillus należy wytwarzanie trwałych endospor, czyli form przetrwalnikowych. Proces ich tworzenia jest skomplikowany i zawiaduje nimi kilkadziesiąt genów. Takie formy przetrwalnikowe są tworami bardzo odpornymi na suszę. Posiadają zdolność przetrwania przez długi czas w warunkach abiotycznych oraz odporność na działanie promieni ultrafioletowych.

Wytwarzanie endospor zachodzi tylko w obecności składników pokarmowych, co pozwala przetrwać niektórym osobnikom warunki abiotyczne i odtworzyć formy wegetatywne w momencie przywrócenia korzystnych warunków środowiskowych. To właśnie czyni bakterie z rodzaju Bacillus szczególnymi, ponieważ pozwala im przetrwać trudne warunki, a następnie – po pojawieniu się źródła pokarmu – ponownie rozmnożyć się i podjąć „pracę czyszczenia powierzchni”.

Inną zaletą tych szczepów jest możliwość tworzenia ruchliwych kolonii, które rozpełzają się po podłożu, co dotyczy np. Bacillus rotans. Możliwość tworzenia endospor bakterii z rodzaju Bacillus powoduje, że produkt jest sprzedawany w formie złożonej wyłącznie z zarodników, co znacznie zwiększa jego przydatność. Dostępne są postacie ciekłe oraz proszkowe w zależności od przeznaczenia i formy produktu finalnego.

Trzeba mieć na uwadze, że jest projektowana nowelizacja rozporządzenia (WE) o detergentach 648/2004 [COM (2023) 217], która ma zawierać regulację dotyczącą czyszczenia probiotycznego. Producenci, którzy tworzą tego typu formulacje lub mają je obecnie w swojej sprzedaży powinni być gotowi na ewentualne zmiany, opłaty i wymagane badania, jakie przyniesie ze sobą zmiana rozporządzenia.

czyszczeniechemia gospodarczaprobiotykiprzemysł detergentowyGreen Sustainable Packaging