2022-03-23 / Autor: Dominik Wójcicki
Od 3 lipca 2021 r. miała obowiązywać ustawa o zmianie ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. To właśnie ten akt miał wdrażać do krajowego porządku prawnego zapisy unijnej dyrektywy z 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych (Single-Use Plastics). W momencie pisania tekstu na koniec 2021 r. ustawa wciąż nie obowiązywała. Niemniej jej kształt jest w większości znany.
Opóźnienia
– Wciąż nie wszystkie państwa członkowskie transponowały przepisy przedmiotowej dyrektywy. Częściową lub całościową notyfikację przepisów dyrektywy zgłosiło do Komisji Europejskiej 18 państw członkowskich UE, co nie oznacza, że już w tych krajach przepisy te weszły w życie. Opóźnienie w transpozycji wynika z kilku powodów: opóźnienia w wydaniu przez Komisję Europejską tzw. Wytycznych, ale także aktów wykonawczych do dyrektywy SUP, równoległych prac w resorcie nad opracowaniem nowych rozwiązań w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta, czy licznych uwag, które wpłynęły w ramach konsultacji publicznych przedmiotowego projektu ustawy (około 800 uwag). Wytyczne Komisji Europejskiej do dyrektywy miały zostać wydane do 3 lipca 2020 r., jednak zostały opublikowane dopiero w dniu 31 maja 2021 r. Są one kluczowym dokumentem przy interpretowaniu przepisów samej dyrektywy, jak i przy przygotowaniu projektu aktu transponującego jej przepisy. Pomimo braku wytycznych Ministerstwo w kwietniu 2021 r. skierowało m.in. do konsultacji publicznych projekt ustawy transponującej przepisy dyrektywy SUP.
Opublikowanie Wytycznych jednak nie rozwiało wszystkich wątpliwości dotyczących interpretacji przepisów dyrektywy SUP. Ponadto, ze względu na duże znaczenie projektowanych przepisów, w szczególności dla branży wytwarzającej produkty objęte przedmiotową dyrektywą, w ramach przeprowadzonych uzgodnień międzyresortowych i konsultacji publicznych wpłynęło wiele uwag, które wymagały szczegółowej analizy. Znacząco wydłużyło to czas prac legislacyjnych nad projektem ustawy – tłumaczy Jacek Ozdoba, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, które to odpowiada za stan prac nad ustawą.
Czy Polska musi liczyć się z ewentualnymi sankcjami pieniężnymi nałożonymi ze względu na niedostosowanie prawa krajowego do regulacji UE? Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta. To Komisja Europejska decyduje o ewentualnym skierowaniu przeciwko państwu członkowskiemu sprawy do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w związku z brakiem transpozycji dyrektywy. Następnie to TSUE decyduje o ewentualnych sankcjach. W lipcu 2021 r. Komisja Europejska została poinformowana o stanie prac nad polską transpozycją. Po przyjęciu projektu ustawy przez Radę Ministrów zostanie on skierowany do notyfikacji Komisji Europejskiej.
W ocenie polskiego ministerstwa, przedmiotowa dyrektywa jest aktem bardzo niejasnym, wymagającym znacznego doprecyzowania. Jakkolwiek jednak na wdrożenie przepisów czasu już naprawdę nie ma, a proces legislacyjny obejmujący przyjęcie projektu ministerialnego przez całą Radę Ministrów, który jest następnie opracowywany i przyjmowany przez obie izby parlamentu i na koniec podpisany przez Prezydenta RP, znajduje się wciąż we wczesnym stadium. Niemniej przygotowana została już Ocena Skutków Regulacji, która wskazuje na to, jakie efekty przyniesie wprowadzana ustawa.
Powód
Podstawowym problemem, do którego rozwiązania ma przyczynić się dyrektywa, a w ślad za nią krajowe ustawodawstwo, jest ogromna ilość odpadów morskich z tworzyw sztucznych. Ma to szkodliwy wpływ na ekosystemy, różnorodność biologiczną i potencjalnie na zdrowie ludzi oraz wzbudza powszechne zaniepokojenie. Jednocześnie dochodzi do utraty wartościowego materiału, który staje się odpadem, mimo że mógłby zostać ponownie wprowadzony do gospodarki. Tworzywa sztuczne stanowią 80-85% wszystkich odpadów morskich, zgodnie z wyliczeniami przeprowadzonymi na plażach na potrzeby unijnej dyrektywy.
Pod względem ilościowym produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych stanowią 50% wszystkich odpadów występujących w środowisku morskim. 10 najczęściej występujących produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego stanowi 86% wszystkich tego rodzaju produktów znajdowanych na plażach w krajach Unii Europejskiej. Narzędzia połowowe zawierające tworzywa sztuczne stanowią kolejne 27% z całości odpadów występujących w środowisku morskim.
W związku z powyższym, w dyrektywie Single-Use Plastics skupiono się na 10 najczęściej występujących na europejskich plażach produktach jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego. Są to butelki na napoje (nakrętki i pokrywki), niedopałki papierosów, patyczki higieniczne, opakowania po słodyczach i chipsach, artykuły higieniczne (podpaski, tampony), torby, sztućce, słomki i mieszadełka do napojów, kubki na napoje i pokrywki do nich, balony i patyczki do balonów, a także pojemniki na żywność, w tym pojemniki typu fast food. Produkty te, wraz z zawierającymi tworzywa sztuczne narzędziami połowowymi stanowiącymi odpady, pod względem ilościowym stanowią około 70% wszystkich odpadów morskich.
Opłaty
Dotychczas w polskim systemie prawnym nie ma żadnych regulacji dotyczących przedmiotów z tworzyw sztucznych wymienionych w dyrektywie Single-Use Plastics, więc ustawa będzie pierwszym aktem regulującym te kwestie. Tak samo, jak nie ma przepisów regulujących obieg i dystrybucję przedmiotów jednorazowego użytku wykonanych z tworzywa sztucznego.
Głównym celem ustawy będzie zmniejszenie ilości odpadów powstających z produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego obecnych w środowisku naturalnym, w szczególności w środowisku morskim. Aby ten cel osiągnąć przewiduje się w szczególności wprowadzenie bodźców ekonomicznych w celu zmniejszenia stosowania wymienionych produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, przez wyodrębnienie tej grupy produktów i wprowadzenie opłaty za wprowadzanie do obrotu i udostępnianie nabywcom tego typu produktów. Dotyczy to takich produktów, jak kubki na napoje z pokrywkami i wieczkami oraz pojemniki na żywność, w tym pojemniki typu fast food, z których bezpośrednio spożywane są posiłki.
– Przyjęto w ustawie rozwiązanie polegające na objęciu wymienionych produktów opłatą pobieraną przy ich wydawaniu (sprzedaży) ostatecznym użytkownikom. Opłata ta ma na celu zniechęcenie konsumentów do nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na rzecz produktów wykonanych z alternatywnych materiałów lub produktów wielokrotnego użytku. Ponadto prowadzący jednostki handlu detalicznego, jednostki handlu hurtowego lub jednostki gastronomiczne pobierające opłatę będą mieli obowiązek zapewnienia nabywcom dostępności w sprzedaży produktów i opakowań wielokrotnego użytku lub wytworzonych z materiałów innych niż tworzywa sztuczne. Ustalono, że maksymalna stawka opłaty może wynieść 1 zł za jedną sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych. Zgodnie z zaproponowanymi przepisami opłata wnoszona będzie przez przedsiębiorców prowadzących jednostki handlowe i gastronomiczne na odrębny rachunek bankowy właściwego marszałka województwa, w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym została pobrana – wyjaśnia Jacek Ozdoba, sekretarz stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska.
Gwoli doprecyzowania warto dodać, że opłata będzie po prostu doliczona do ceny produktu. Tym samym ostateczna cena produktu składać się będzie z właściwej jego ceny oraz z doliczonej do niego opłaty.
Określono także podział tych środków, jako:
Ponadto zaproponowano nałożenie na przedsiębiorców wprowadzających do obrotu produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych obowiązek sfinansowania kosztów zbierania odpadów w przypadku tych produktów, których odpady są pozostawione w miejscach publicznych, w tym kosztów utworzenia i utrzymania systemów zbierania i transportu tych odpadów oraz ich przetworzenia. Projektowana ustawa określi maksymalne stawki opłat przeznaczonych na powyższe finansowanie, które wyniosą, w zależności od wprowadzanych produktów, 0,2 zł za 1 kg oraz 0,05 zł za jedną sztukę produktu.
Obowiązujące stawki zostaną określone w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw klimatu wydanego na podstawie przepisów projektowanej ustawy. Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu powyższe produkty przekazywać będą środki na rachunek bankowy właściwego marszałka województwa, a ten z kolei na rachunek Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z przeznaczeniem na finansowanie zagospodarowania odpadów powstałych z produktów objętych wymienioną opłatą.
Dominik Wójcicki
Chemia i Biznes” to dwumiesięcznik biznesowo-gospodarczy, stworzony z myślą o firmach poszukujących rzetelnej, aktualnej i profesjonalnie przygotowanej informacji na temat rynku chemicznego i sektorów powiązanych.
WięcejSklep
Książka: Surfaktanty i ich zastosowanie w produktach kosmetycznych
95.00 zł
"Kosmetyki i Detergenty" nr 1/2024
30.00 zł
“Chemia i Biznes” nr 2/2024
20.00 zł
Bilety - XIII Międzynarodowa Konferencja Przemysłu Chemii Gospodarczej
553.50 zł
Książka: Zagęstniki (modyfikatory reologii) w produktach kosmetycznych
78.00 zł
Emulsje i inne formy fizykochemiczne produktów kosmetycznych. Wprowadzenie do recepturowania
108.00 zł
WięcejNajnowsze
WięcejNajpopularniejsze
WięcejPolecane
WięcejW obiektywie
Warsaw Plast Expo dla branży tworzyw sztucznych
W Nadarzynie odbyły się targi WARSAW PLAST EXPO dla branży przetwórstwa tworzyw sztucznych.
Międzynarodowe Targi Budownictwa i Architektury BUDMA na temat zielonego budownictwa
W dniach 30 stycznia - 2 lutego 2024 r. w Poznaniu odbyły się najbardziej rozpoznawalne europejskie targi dla...
Targi Kompozyt – Expo atrakcyjne dla branży
W Krakowie odbyła się 12 edycja Międzynarodowych Targów Materiałów, Technologii i...
Nowości na Taropaku w Poznaniu
Ponad 10 tys. zwiedzających, 100 wystawców, liczne nowości i premiery – tak wyglądały Targi...