Chemia „profesjonalna” a „domowa”

• Strona główna
• Artykuły
• Chemia „profesjonalna” a „domowa”

2015-09-16

W gospodarstwach domowych używanych jest wiele różnego rodzaju środków, czasem bardzo niebezpiecznych. Tutatj jednak użytkownik odpowiada za zapewnienie sobie ochrony przed wszelkimi ryzykami związanymi z używaniem danych preparatów.

Przykładowo, jeżeli w domu stosowany jest preparat do udrażniania rur, to jego użycie polega na sprawdzeniu jedynie, ile preparatu należy wsypać/wlać do odpływu umywalki czy wanny. Jeżeli ten sam środek stosuje pracownik firmy usługowej, wiąże się to z pewnymi obowiązkami: najpierw konieczna jest ewidencja (np. preparat jest żrący i ma przypisane zdanie R35), następnie wyposażenie pracownika w opisane w dokumentacji środki ochrony osobistej (na które składają się okulary lub ochrona twarzy, gumowe lub lateksowe rękawice ochronne, odzież ochronna oraz „odpowiednie indywidualne środki ochrony dróg oddechowych”), a ostatecznie, po zużyciu, oddanie opakowania jako odpad z grupy 15 (odpady opakowaniowe), co generuje dodatkowe koszty. Nie ma w tym przypadku większego znaczenia fakt, że przeważnie stosowane są roztwory, których klasyfikacja jest inna. Nigdy nie da się uniknąć potencjalnego ryzyka rozlania koncentratu w trakcie przygotowywania roztworu czy podczas podłączania płynu do systemu dozującego. Dlatego też dodatkowym wyposażeniem obiektu powinien być specjalny sorbent (opisany w karcie charakterystyki produktu) do likwidowania zagrożenia spowodowanego rozlaniem koncentratu.

Opakowanie
W przypadku produktów gospodarczych opakowanie, poza podstawową funkcją (czyli zabezpieczenie produktu przed wyciekaniem, negatywnym wpływem temperatury czy światła), spełnia także funkcję reklamową. To kwestia nieistotna w przypadku opakowań środków profesjonalnych, często nawet jest pomijana na rzecz promowania firmy usługowej, która stosuje dany produkt, przez umieszczenie jej logo na etykiecie.

Każdy rodzaj opakowania środka chemicznego musi zawierać podstawowe informacje na temat produktu, będące wyciągiem z karty charakterystyki. Jest to szczególnie istotne w przypadku środków gospodarczych, gdzie karta ta nie jest dołączona do produktu. Klient profesjonalny natomiast zawsze odbiera od dostawcy kartę charakterystyki preparatu wraz ze środkiem chemicznym. Oczywiście, niezależnie od tego, etykieta pełni także rolę informacyjną, czyli musi zawierać wszystkie opisane w przepisach informacje. Wadą większości etykiet jest umieszczanie tekstu w wielu językach (popularne zarówno w przypadku chemii profesjonalnej, jak i gospodarczej), co znacznie utrudnia znalezienie potrzebnych informacji.

Na etykiecie lub wprost na opakowaniu producent umieszcza datę produkcji. Niestety, często jest ona tak kodowana, że prawidłowe odczytanie wymaga dodatkowej instrukcji, której z reguły brakuje. Producenci płynów w butelkach do uzupełniania także nie mają pomysłu na rozwiązanie kwestii nadruku daty ważności koncentratu, którym butelkę napełniono.

Wygodne opakowanie to również starannie wykonane elementy drobne, jak kapsle, nakrętki czy dysze spryskujące, bez ostrych krawędzi lub wystających elementów, którymi można skaleczyć ręce w czasie pracy. Powszechnym problemem są źle wykonane nakrętki (np. przy kanistrach), do odkręcenia których potrzebne jest dodatkowe narzędzie, oraz ostre uchwyty dysz spryskujących (np. w przypadku środków do czyszczenia przeszkleń).

Popularne opakowania litrowych butelek na chemię profesjonalną mają nakrętkę z kapslem zamykającym dyszę do dozowania chemii. Dysza ta posiada w środku otwór, przez który można dozować środek chemiczny. Na rynku dostępne są nakrętki o różnych kolorach i średnicach otworu, z otworem prostym lub ściętym pod kątem 45°. Dysze ścięte pod kątem służą jedynie do nalania koncentratu środka pod brzeg muszli klozetowej – podobnie działa butelka wyprofilowana, tak zwana WC-kaczka.

Dozowanie koncentratu
Jaka jeszcze powinna być idealna butelka? Przede wszystkim wygodna dla ręki, która będzie musiała tę butelkę trzymać. Zabezpieczona przed wyślizgnięciem się, bo ręka (czy rękawiczka lateksowa) często jest wilgotna. O odpowiedniej grubości ścianki i odporna na środki, które przechowuje. W przypadku środków chemicznych stosowanych profesjonalnie grubość ścianek butelki (a raczej ich odpowiednia sztywność) jest bardzo ważna i związana z pomysłem na dozowanie środka chemicznego.

Istnieje pewien standardowy model butelki na profesjonalne środki chemiczne: jest to butelka z tworzywa, w kształcie walca, z nakrętką posiadającą odchylany kapsel. Otwór w nakrętce bywa różnej średnicy, odpowiedniej do gęstości preparatu znajdującego się w opakowaniu. Średnica musi być dokładnie dobrana, aby nakrętka spełniała swoje zadanie.

Produkty profesjonalne z reguły są koncentratami, z których sporządza się roztwór roboczy o stosunkowo niskich stężeniach (nawet 0,1%). Prawidłowo wykonana butelka jest transparentna, z nadrukowaną skalą odpowiednią do pojemności. Skala ta powinna być umieszczona w taki sposób, by po odwróceniu butelki dnem do góry łatwo można było odczytać, ile płynu znajduje się w opakowaniu. Prawidłowe dozowanie wygląda następująco: odwraca się butelkę, nad wiaderkiem wypełnionym określoną ilością wody otwiera się kapsel i lekko naciskając ścianki, wlewa odpowiednią ilość koncentratu, którą obserwuje się na skali. Dlatego właśnie tak ważna jest średnica otworu w kapslu. Jeżeli bowiem będzie za duża, płyn wyleje się zbyt szybko, czyli stężenie przygotowanego roztworu będzie większe, niż zostało założone.

Wygodniejsze są oczywiście butelki z zainstalowanym dozownikiem koncentratu. To popularne rozwiązanie, lecz niestety zdarzają się dozowniki tak wykonane, że prawidłowe ich użycie jest niemożliwe. Czasem dotyczy to błędu w konstrukcji dozownika, ale często producent dozownika po prostu nie sprawdził, czy odmierzana ilość koncentratu jest prawidłowa.

Galanteria dozująca do manualnego systemu dozowania jest bardzo różnorodna, a dostawcy oferują coraz bardziej pomysłowe metody odmierzania. Wygodnym rozwiązaniem są pompki dozujące, montowane na kanistrach ze środkiem chemicznym, albo stacjonarne stacje – mieszalniki, z których leje się gotowy roztwór roboczy. Korzystając z tych rozwiązań, nie wolno zapominać, że wymagają systematycznej kontroli pod kątem prawidłowego działania.

Zupełniej inaczej wygląda sytuacja w przypadku środków chemicznych do użytku domowego. Przeważnie są mniej skoncentrowane, często dodatkowo zagęszczane, a dozowanie nie musi być tak samo precyzyjne. Najczęściej stosowanym dozownikiem jest nakrętka na butelkę.

Producenci sprzedają środki w kilku rodzajach opakowań, od objętości 0,5 litra do beczek 200-litrowych. Ponieważ z reguły im większe opakowanie, tym cena litra produktu jest niższa, dość częstą praktyką jest przelewanie preparatu z większych pojemników do litrowych butelek. Dla obniżenia kosztu traktuje się opakowanie jednostkowe tak, jak opakowanie wielorazowego użytku. To błąd, z którego producenci nie starają się wyprowadzać odbiorców ich wyrobów. Dla każdego z opakowań jest przecież przewidziany odpowiedni sposób dozowania koncentratu: butelka jako dozownik, kanister z pompką dozującą lub podłączony do stacji dozującej, beczka 200-litrowa jako opakowanie do sporządzania dużych ilości roztworów w specjalnych mieszalnikach (chodzi tutaj głównie o szybkość napełniania zbiornika maszyny), do stosowania z użyciem automatów szorująco-zbierających. Konfekcjonowanie chemii do innych opakowań zafałszowuje także datę produkcji koncentratu (nie wiadomo, z jakiej partii płyn znajduje się w butelce).

Ważny jest kolor
Chemia gospodarcza przygotowywana jest tak, by widokiem zachęcić klienta do kupienia konkretnego środka; producenci kładą więc nacisk na atrakcyjny kolor i zapach.

Inaczej jest w przypadku środków profesjonalnych, gdzie produkty do sprzątania mają swoje kody kolorystyczne. Kolor czerwony zarezerwowany jest dla środków o pH kwasowym, stosowanych do mycia powierzchni w sanitariatach i łazienkach; kolor niebieski oznacza z reguły środki alkoholowe (do mycia przeszkleń lub innych delikatnych powierzchni), natomiast zielony jest przeznaczony dla produktów do mycia posadzek. Preparaty do czyszczenia gruntownego nie są barwione. Taki system ma pomagać przy prowadzeniu szkoleń dla pracowników zajmujących się wykonywaniem usługi. Zachowanie kolorystyki tych produktów jest dla profesjonalnych firm o tyle ważne, że nikt nie kupi preparatów z innym kodem kolorystycznym – istnieje bowiem ryzyko, że pracownik, przyzwyczajony do znanego systemu, pomyli środki.

Opisana kolorystyka dotyczy także elementów opakowania, takich jak dozowniki, nakrętki i kapsle. Produkty do sanitariatów powinny mieć zawsze te elementy w kolorze czerwonym, środki do mycia podłóg w kolorze zielonym itd.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 2/2015 KWARTALNIKA "CHEMIA I BIZNES. RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ". ZAPRASZAMY.

chemia gospodarczachemia profesjonalna