Chemia i Biznes

W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Mogą Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies. Więcej szczegółów w naszej "Polityce prywatności Cookies"

Rozumiem i zgadzam się

Konfiguracja makiety
REKLAMA

Budowa rynku wodoru to trudne zadanie

2024-03-05  / Autor: Karolina Lipiec

Budowa gospodarki wodorowej i związanego z nią rynku wodoru, tak istotnego choćby dla przyszłej konkurencyjności przemysłu chemicznego, staje się w Europie faktem i to na wielu poziomach: zarówno pod względem rozwoju technologii wodorowych, jak również pierwszych inwestycji koncernów chemicznych, czy wreszcie tworzenia odpowiedniego krajobrazu legislacyjnego, wspierającego narodziny tej branży.

Obecna sytuacja w branży wodoru

Wodór jest pierwiastkiem o wszechstronnych zastosowaniach – może stanowić nośnik energii, jej magazyn, substrat w procesach produkcyjnych, a także paliwo alternatywne dla transportu. Obecnie wodór produkowany jest głównie w procesie reformingu parowego, który cechuje wysoki poziom emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia. Istnieje jednak wysoki potencjał wytwarzania wodoru na szerszą skalę, który charakteryzuje się niższą emisyjnością i może w efekcie zostać wykorzystany jako jeden z kluczowych elementów dekarbonizacji przemysłu, energetyki, ciepłownictwa i transportu.

Wodór niskoemisyjny i odnawialny, według planów UE, ma stać się substytutem paliw kopalnych, w tym oleju napędowego i gazu ziemnego. Jego zastosowanie będzie miało miejsce w wybranych sektorach, to jest wszędzie tam, gdzie można go wykorzystać w procesach technologicznych lub w branżach, których elektryfikacja będzie utrudniona lub niemożliwa (przemysł rafineryjny, chemiczny, hutnictwo metali żelaznych i nieżelaznych, transport ciężki, w tym morski i lotniczy oraz energetyka i ciepłownictwo).

Jak czytamy w analizie opublikowanej przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska na temat instrumentów wsparcia finansowego dla rozwoju rynku wodoru, pomimo rosnącej presji dekarbonizacyjnej i rosnących cen uprawnień do emisji CO2 , konkurencyjny rynek wodoru obecnie nie istnieje. Luka finansowa pomiędzy ceną wodoru niskoemisyjnego i odnawialnego a ceną ich substytutów o wysokim śladzie węglowym jest wciąż jeszcze zbyt duża i zniechęca do inwestowania w nowe moce wytwórcze wodoru. Jednocześnie niewystarczająca infrastruktura transportowo-magazynowa negatywnie rzutuje na tworzenie łańcucha dostaw wodoru. Przy tym możliwości importu wodoropochodnych paliw syntetycznych pozostają na razie ograniczone i nie pokryją całości zapotrzebowania, wymuszonego przez presję regulacyjną. Stworzenie rynku wodoru wymaga zatem zorganizowanego wsparcia poprzez uruchomienie mechanizmów pomocowych, które pozwolą pokryć występującą lukę finansową i doprowadzą do powstania efektu skali, przy jednoczesnym zwiększaniu nakładów na infrastrukturę.

Najważniejszym czynnikiem wpływającym na gospodarkę wodorową w państwach UE jest naturalnie polityka energetyczno-klimatyczna UE. Otoczenie regulacyjne wpływa również na dynamikę rozwoju gospodarki wodorowej, m.in. przez wzgląd na ustanowienie obowiązkowego udziału wodoru odnawialnego w poszczególnych sektorach, szczególnie w przemyśle i transporcie. Trend ten bez wątpienia zostanie utrzymany w najbliższych latach.

Komisja tworzy rynek

Wiosną 2023 r. Komisja Europejska zaproponowała kompleksowe ramy legislacyjne dotyczące produkcji, zużycia, rozwoju infrastruktury i zasad rynkowych w odniesieniu do przyszłego rynku wodoru, jak również wiążące kwoty przyszłego zużycia wodoru odnawialnego w przemyśle i transporcie. Wszystko to w myśl zasady, że wodór ma odgrywać ważną rolę w transformacji UE w kierunku neutralności klimatycznej do 2050 r. oraz w procesie odchodzenia Europy od rosyjskich paliw kopalnych. Wodór stał się zatem jednym ze strategicznych obszarów nowej strategii przemysłowej UE.

Zgodnie z planem REPowerEU do 2030 r. w Unii Europejskiej ma zostać wyprodukowanych 10 mln ton zielonego wodoru.

Aby osiągnąć niezależność energetyczną i nie przyczyniać się do nowych strategicznych zależności, należy więc nadać priorytet przyspieszeniu rozwoju i wzrostu europejskich zdolności produkcyjnych. Dodatkowo w planie REPowerEU zaproponowano uzupełnienie tego celu poprzez ułatwienie importu 10 mln ton wodoru odnawialnego do 2030 r. I nad tym teraz pracuje KE.

W grudniu 2022 r. osiągnięto porozumienie polityczne w sprawie zmiany dyrektywy EU ETS, ustanawiając bezpłatne uprawnienia w odniesieniu do elektrolizerów produkujących wodór, zwiększając liczbę uprawnień przeznaczonych na fundusz innowacyjny oraz umożliwiając przeprowadzenie ogólnounijnych aukcji w ramach funduszu innowacyjnego. W ślad za tym w poszczególnych państwach idą liczne projekty inwestycyjne. W tej chwili mamy w Europie ponad 800 takich projektów związanych z wodorem we wszystkich częściach łańcucha wartości, a w jego ramach realizowane są pierwsze na świecie projekty dotyczące produkcji stali w oparciu o wodór. Tak samo dzieje się i w Polsce. Rozwój tego sektora gospodarki jest dla naszego kraju zarówno szansą, jak i wyzwaniem.

W systemie elektroenergetycznym Polski systematycznie zwiększa się udział odnawialnych i niskoemisyjnych źródeł energii. Stworzenie zintegrowanego międzysektorowo systemu energetycznego oraz konieczność zapewnienia bilansowania systemu z rosnącym udziałem OZE kreują właśnie przestrzeń do wykorzystania technologii wodorowych. Wodór oprócz możliwości przekształcania w inne nośniki może pełnić rolę magazynu energii.

Polska, podobnie jak i 15 innych państw unijnych, przyjęła już krajową strategię w zakresie wodoru. Celem tych wszystkich krajowych strategii jest łączne osiągnięcie do 2030 r. zdolności produkcyjnej elektrolizerów w wysokości 40 GW lub wyprodukowanie 5,6 mln ton wodoru odnawialnego w całej Europie. Ponadto przygotowywany jest pierwszy unijny wykaz projektów dotyczących wodoru i elektrolizerów. Już dzisiaj Europa jest światowym liderem w produkcji elektrolizerów, a wspólna deklaracja dotycząca zwiększenia zdolności produkcyjnych elektrolizerów świadczy o gotowości przemysłu UE do realizacji tego celu. Ta przewaga konkurencyjna i wczesny rozwój ram regulacyjnych sprawiły zresztą, że wiele projektów związanych z wodorem planowanych jest w Europie. Obecnie ponad 30% z zaproponowanych inwestycji w wodór na świecie realizowanych jest na naszym kontynencie. Niemniej, problemem wciąż pozostaje to, że produkcja wodoru za pomocą elektrolizy odbywa się obecnie na małą skalę i nie jest konkurencyjna w stosunku do wodoru konwencjonalnego.

Bank Wodoru receptą na rozwój rynku

We wrześniu 2022 roku doszło z inicjatywy KE do ustanowienia Europejskiego Banku Wodoru. Ma to być instrument finansowy służący uruchomieniu oraz promowaniu produkcji i importu zielonego wodoru w UE, a także finansowania publicznego i prywatnego oraz, co za tym idzie, tworzenia rynku wodoru i jego łańcucha wartości.

Określono cztery filary Europejskiego Banku Wodoru, które powinny zacząć funkcjonować do końca 2023 r. Dwa filary to nowe mechanizmy finansowania, wspierające produkcję wodoru odnawialnego w UE i na świecie. Ponadto Bank zapewni większą widoczność popytu poprzez powiązanie z odbiorcami, równoległymi inicjatywami państw członkowskich i istniejącymi ośrodkami przetwarzania danych. Bank będzie również odgrywał rolę koordynatora i ułatwi łączenie z istniejącymi instrumentami finansowymi wspierającymi projekty związane z wodorem. Generalnie zatem zakłada się, że Bank zniweluje lukę kosztową między zielonym wodorem a paliwami kopalnymi w przypadku pierwszych projektów za pośrednictwem systemu aukcyjnego i stałej opłaty za kilogram wodoru wyprodukowanego przez maksymalnie 10 lat. Planuje się uruchomienie systemu zapewniającego przejrzystość i koordynację w odniesieniu do dostępności, w tym ustalenia lub umowy z państwami trzecimi dotyczące zakupu wodoru.

Europejski Bank Wodoru z budżetem w wysokości 3 mld euro ma przyczynić się do rozwoju rynku wodoru, ograniczenia zależności od paliw kopalnych i obniżenia emisji gazów cieplarnianych netto do zera do 2040 r. Inwestycje niezbędne do rozwoju produkcji wodoru oszacowano na 335-471 mld euro, co oznacza, że większość potrzebnych środków musi pochodzić od państw członkowskich i ze źródeł prywatnych i to nawet przy uwzględnieniu innych dostępnych funduszy UE. Jest to zatem dla europejskiej gospodarki duże wyzwanie. Wyłącznie na dodatkową produkcję energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych potrzebna jest kwota 200-300 mld euro. Szacuje się, że potrzeby inwestycyjne, jeżeli chodzi o główne kategorie infrastruktury wodorowej do 2030 r., wynoszą od 50 do 75 mld euro w przypadku elektrolizerów, od 28 do 38 mld euro w przypadku wewnętrznych rurociągów UE oraz od 6 do 11 mld euro w przypadku magazynowania. Zwiększenie zdolności produkcyjnych elektrolizerów będzie wymagało inwestycji szacowanych na maksymalną kwotę 1,2 mld euro. W międzynarodowych łańcuchach wartości potrzebna będzie dodatkowa kwota 500 mld euro inwestycji, aby umożliwić import 10 mln ton wodoru odnawialnego, w tym w formie jego pochodnych.

Warto przy tym pamiętać, że jeśli mówi się o celach środowiskowych, to w grę wchodzić może jedynie tzw. wodór zielony. Wodór można bowiem produkować na różne sposoby, ale często nie są one przyjazne dla klimatu, ani nawet neutralne. Decydującym czynnikiem jest tu źródło energii wykorzystywane do produkcji wodoru.


wodórprzemysł chemicznyprawodekarbonizacja

Podoba Ci się ten artykuł? Udostępnij!

Oddaj swój głos  

Ten artykuł nie został jeszcze oceniony.

Dodaj komentarz

Redakcja Portalu Chemia i Biznes zastrzega sobie prawo usuwania komentarzy obraźliwych dla innych osób, zawierających słowa wulgarne lub nie odnoszących się merytorycznie do tematu. Twój komentarz wyświetli się zaraz po tym, jak zostanie zatwierdzony przez moderatora. Dziękujemy i zapraszamy do dyskusji!


REKLAMA

WięcejNajnowsze

Więcej aktualności

REKLAMA


WięcejNajpopularniejsze

Więcej aktualności (192)

REKLAMA


WięcejPolecane

Więcej aktualności (97)

REKLAMA


WięcejSonda

Czy przemysł wykorzysta środki z KPO?

Zobacz wyniki

WięcejW obiektywie