Bezpieczeństwo w łańcuchu logistycznym chemikaliów

• Strona główna
• Artykuły
• Bezpieczeństwo w łańcuchu logistycznym chemikaliów

2015-03-12

Transport towarów niebezpiecznych

Bez względu na różnice między terminologią występującą w przepisach krajowych i międzynarodowych, produkty chemiczne, towary niebezpieczne, materiały niebezpieczne, chemikalia, czy też substancje niebezpieczne, posiadają określone właściwości biologiczne, fizyczne i chemiczne. Ze względu na nie należy więc zachować dostateczne środki bezpieczeństwa podczas magazynowania, transportu i innych czynności związanych z manipulowaniem ładunkiem. Z tego powodu specyfika transportu chemikaliów została dokładnie określona w przepisach.

Wszelkie zdarzenia awaryjne zaistniałe podczas przewozów chemikaliów mogą być przyczyną zagrożenia życia i zdrowia oraz strat materialnych lub szkód w środowisku naturalnym. W celu wyeliminowania skutków związanych z uwolnieniem lub bezpośrednim zagrożeniem uwolnienia przewożonych substancji należy przestrzegać wymagań zawartych w międzynarodowych i krajowych przepisach, które dotyczą transportu towarów niebezpiecznych.

Poważne awarie w transporcie towarów niebezpiecznych

Właściwości biologiczne, fizyczne i chemiczne substancji oraz specyfika danego rodzaju transportu są priorytetowymi parametrami przy określeniu wymagań koniecznych do zachowania maksymalnego poziomu bezpieczeństwa przy realizacji przewozu. Zaawansowane procedury są wynikiem dobrej praktyki i szeregu doświadczeń, gdyż nieprawidłowości stwierdzone podczas transportu towarów niebezpiecznych są zazwyczaj bezpośrednią przyczyną zdarzeń o zasięgu zarówno miejscowym, jak i szerokoskalowym.

Idealnym, chociaż katastrofalnym przykładem tego rodzaju zdarzeń jest wypadek, który miał miejsce na kempingu w Hiszpanii, w Los Alfaques, 11 lipca 1978 r. W cysternie podczas realizacji przewozu znajdowało się ok. 23 tony skroplonego propylenu, pomimo iż przystosowana była ona zaledwie do 19,35 ton ładowności. Nastąpiło rozszczelnienie cysterny i eksplozja, w wyniku której zginęło 217 osób, a 200 innych zostało rannych. Drugim przykładem, tym razem z zakresu transportu kolejowego towarów niebezpiecznych, jest katastrofa we włoskim Viareggio z 29 czerwca 2009 r. Jej źródłem był pociąg towarowy składający się z lokomotywy i 14 wagonów – cystern z gazem LPG. Podczas przewozu doszło do wykolejenia wagonów – cystern, które prawdopodobnie było niepożądanym skutkiem uszkodzeń konstrukcyjnych pierwszego wagonu. Zginęły 32 osoby, a 27 zostało rannych.

Oczywiście także w Polsce działalność handlowa i przemysłowa może być źródłem poważnej awarii. Szacuje się, że ok. 30- 40% udział w statystkach takich awarii stanowi transport, w którym aż 70% zdarzeń przypada na przewóz drogowy niebezpiecznych substancji chemicznych. Transport kolejowy odpowiada za ok. 10% zdarzeń o znamionach poważnej awarii. Z tego względu przewozy towarów niebezpiecznych oraz ocena występujących zagrożeń i zachowanie odpowiednich warunków bezpieczeństwa określane są na podstawie przepisów zawartych w Umowie ADR oraz Regulaminie RID. W przepisach dotyczących transportu drogowego towarów niebezpiecznych, jak i kolejowego został określony szereg wymagań dotyczących m.in. klasyfikacji, znakowania, pakowania, środków transportu, dokumentacji, których spełnienie gwarantuje optymalny poziom bezpieczeństwa podczas przewozu.

Wypadki i awarie według Umowy ADR i Regulaminu RID

Zarówno przepisy krajowe (Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych z 19 sierpnia 2011 r.), jak i Umowa ADR lub Regulamin RID nakładają na uczestników przewozu obowiązek powiadomienia w przypadku zdarzenia lub poważnej awarii z udziałem towarów niebezpiecznych. Jeżeli podczas transportu towarów niebezpiecznych miał miejsce poważny wypadek lub awaria w rozumieniu ADR, RID, ADN, to uczestnik przewozu w terminie do 14 dni od wystąpienia zdarzenia przekazuje raport powypadkowy odpowiednim władzom.

• zranienie osób – oznacza zdarzenie, które jest przyczyną śmierci lub obrażenia ciała w wyniku bezpośredniego oddziaływania przewożonego towaru niebezpiecznego ze szczegółowym uwzględnieniem spowodowanych obrażeń,
• uwolnienie lub bezpośrednie ryzyko uwolnienia towarów niebezpiecznych w określonych w prawie ilościach,
• szkody materialne lub zniszczenie środowiska, gdzie straty wyceniane są na ponad 50 tys. euro,
• wystąpiła konieczność podjęcia bezpośrednich działań przez właściwe władze lub służby ratownicze, połączone z ewakuacją ludności lub zamknięciem dróg publicznych na minimum trzy godziny.

Wymagane środki bezpieczeństwa

W ostatniej dekadzie obserwujemy wzrost udziału przewozów drogowych i kolejowych towarów niebezpiecznych w transporcie ogólnym. Zarówno przewóz, jak i operacje z nim związane powinny być jednak wykonywane z zachowaniem odpowiednich norm, gdyż transport towarów niebezpiecznych wymaga specjalistycznej wiedzy i doświadczenia. Z tego względu przepisy dotyczące transportu chemikaliów warte są poznania i efektywnego stosowania, celem zapewnienia bezpieczeństwa w trakcie realizacji przewozów.

Jednym z kluczowych elementów mających za zadanie zapewnić pełne bezpieczeństwo w transporcie jest dobór opakowań, które spełnią co najmniej minimalne wymagania określone w instrukcjach pakowania. Bardzo ważną rolę w tym procesie odgrywają producenci opakowań, którzy już na etapie ich konstruowania (materiał i wyposażenie konstrukcyjne) powinni zapewnić odpowiedni poziom ochrony. Nie mniej ważne jest również wykonywanie regularnych badań stanu technicznego w określonych odstępach czasu lub poddawanie badaniom nadzwyczajnym w szczególnych sytuacjach według przyjętych procedur. Wymagane jest również, aby podczas transportu i operacji transportowych opakowania były zamknięte w taki sposób, aby wyeliminować ryzyko ubytku chemikaliów pod wpływem czynników zewnętrznych, typu ciśnienie, temperatura, wibracje lub ewentualne wstrząsy powstałe w trakcie manipulowania w transporcie. Ponadto każde opakowanie powinno być zaopatrzone w trwałe oznakowanie, czytelne i umieszczone we właściwym miejscu. Opakowania, które nie spełniają wymagań w zakresie bezpieczeństwa powinny być niezwłocznie wycofywane z obrotu.

Dominującym sposobem transportu towarów niebezpiecznych, w tym chemikaliów, jest przewóz w cysternach. Jednym z obowiązków wymaganych przepisami jest kodowanie cystern, które dostały dopuszczenie wprowadzenia do eksploatacji.

Kody cysterny stanowią cenną informację o typie cysterny, ciśnieniu obliczeniowym, otworach oraz zaworach bezpieczeństwa lub urządzeniach zabezpieczających. Ponadto, w celu zwiększenia bezpieczeństwa transportu towarów niebezpiecznych, zbiorniki i ich wyposażenie poddawane są obowiązkowym badaniom odbiorczym oraz badaniom pośrednim i okresowym w wyznaczonych odstępach czasu. Dodatkowo, praktykowane jest badanie nadzwyczajne dla zbiorników lub ich wyposażenia, w przypadku których stan bezpieczeństwa mógł ulec zmianie z racji naprawy, modernizacji lub wypadku. Wymagane jest, aby wszystkie próby, badania i sprawdzenia wykonywane były przez rzeczoznawcę upoważnionego przez właściwą władzę. Warto dodać, iż w celu zwiększenia poziomu bezpieczeństwa, przy wykonywaniu przewozów w cysternach drogowych, wymagany jest pojazd, który deklarowany był jako zgodny z typem podanym w Umowie ADR przy homologowaniu przez producenta.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 1/2015 "CHEMII I BIZNESU". ZAPRASZAMY

przemysł chemicznylogistykatransportbhp