Analiza: co oznacza wprowadzenie Fit for 55?

• Strona główna
• Artykuły
• Analiza: co oznacza wprowadzenie Fit for 55?

2021-07-21  / Autor: Sebastian Rilling, ICIS

14 lipca 2021 r. Komisja Europejska opublikowała pakiet Fit for 55, zmieniający krajobraz europejskiego handlu uprawnieniami do emisji. Wniosek obejmuje wszystkie aspekty istniejącego systemu, w tym całkowitą liczbę uprawnień dostarczanych na rynek („limit”), przydział bezpłatnych certyfikatów oraz funkcjonowanie rezerwy stabilności rynkowej. Jednocześnie wprowadza szeroko zakrojone reformy, rozszerzając handel emisjami na sektor morski, tworząc tzw. Podatek Graniczny (Carbon Border Adjustment Mechanism, CBAM) oraz proponując nowy system handlu dla sektora transportu drogowego i budownictwa.

Reforma ETS – cel i limit na 2030 r.
Opublikowane dokumenty pokazują proponowany cel redukcji emisji na poziomie 61% w stosunku do 2005 r., który to cel ma być osiągnięty do 2030 r. Unijny system handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS), ustawia limit na 2030 r. na około 800 mln uprawnień. Roczna redukcja limitu poprzez mechanizm Linear Reduction Factor (LRF), która weszła w życie w 2014 roku i liniowo zmniejszała całkowitą ilość uprawnień (cap) o 1,74% każdego kolejnego roku do 2020 roku i do 2,2% od tego roku, wzrośnie do 4,2%, czyli 82 mln uprawnień, w roku następującym po wejściu w życie ustawy.

Będzie to połączone z jednorazową rebazacją (określeniem nowej podstawy), która będzie równoznaczna z zastosowaniem nowego LRF od 2021 roku. Wysokość nowej podstawy będzie zależeć od tego, kiedy ustawa wejdzie w życie – spodziewane jest to w 2024 roku, choć niektórzy sugerują, że może to być już w 2023 r.

W procesie legislacyjnym oczekuje się, że zarówno Parlament Europejski, jak i Rada będą kwestionować cele wyznaczone dla EU ETS i naciskać na wyższą redukcję emisji w systemie, mając na celu zmniejszenie obciążenia innych sektorów, takich jak transport i ogrzewanie. Zmiana celu ETS na 2030 r. wpłynęłaby bezpośrednio na liczbę uprawnień dostarczanych do systemu i skróciłaby rynek, podnosząc ceny uprawnień do emisji (EUAs).

Reforma ETS – bezpłatne przydziały
Wniosek dodatkowo potwierdza podniesienie najwyższej stopy redukcji referencyjnej z 1,6% do 2,5% rocznie. Te poziomy odniesienia określają liczbę producentów posiadających bezpłatne uprawnienia objęte EU ETS na jednostkę wyprodukowanej produkcji. Chociaż pozostaje do rozstrzygnięcia, które wskaźniki emisyjne produktów staną w obliczu największej możliwej redukcji, prawdopodobnymi kandydatami są zarówno wskaźniki emisyjności dla ciepła, jak i paliwa.

Wstępne darmowe przydziały dla benchmarku cieplnego w 2021 r. to 79,9 mln uprawnień, a dla benchmarku paliwowego przewidziano kolejne 36,1 mln certyfikatów. Wzrost do najwyższej możliwej stopy redukcji w drugim okresie alokacji (2026-2030) przyniesie 34,2% redukcji alokacji dla tych wskaźników.

Jednocześnie proponowane przepisy przewidują stopniowe wycofywanie bezpłatnych przydziałów dla sektorów objętych CBAM w okresie dziesięciu lat rozpoczynającym się w 2026 r. Bezpłatny przydział byłby obniżony o 10 punktów procentowych rocznie dla sektorów stali, aluminium, cementu i nawozów. Według prognoz ICIS cztery sektory miałyby otrzymać 291 mln certyfikatów rocznie jako bezpłatny przydział w latach 2026-2030 – zmniejszyłoby się to średnio o 87 mln EUA, gdyby ustawa została uchwalona.

Rozszerzenie EU ETS na sektor morski
Zgodnie z przyjętymi wnioskami żegluga morska byłaby stopniowo włączana do EU ETS w okresie trzech lat, począwszy od 2023 r. Zakres rejsów obejmował rejsy wewnątrzunijne, emisje w portach UE oraz 50% emisji z rejsów poza UE.

Według danych ICIS, włączenie emisji morskich mogłoby rozszerzyć system o około 100 Mt emisji CO₂ rocznie po pełnym wprowadzeniu, przy jednoczesnym wprowadzeniu nowego sektora, który boryka się z kosztami redukcji emisji znacznie przewyższającymi koszty sektorów obecnie objętych ETS. Prawdopodobnie spowoduje to dalszy wzrost cen w systemie, zwłaszcza gdy sektor musi w pełni dostosować się do systemu od 2026 roku.

Mechanizm dostosowania granicy emisji dwutlenku węgla (CBAM)
Komisja Europejska planuje również wprowadzenie CBAM obejmującego sektory stali, aluminium, cementu, energii elektrycznej i nawozów. Uprawnienia będą wirtualne i wycenione po średnich cenach aukcyjnych EUA z wczesniejszego tygodnia. Będzie obowiązywał okres przejściowy od 2023 do 2025 r. oraz zmniejszony obowiązek umarzania uprawnień, podczas gdy bezpłatne przydziały w ramach EU ETS będą nadal obowiązywać.

ICIS szacuje, że początkowo środek obejmie około 200 mln ton emisji. Jednak z czasem okaże się, w jakim stopniu krajowe systemy opłat za emisję dwutlenku węgla w krajach pochodzenia oraz potencjalne tasowanie zasobów ograniczą wpływ na importerów w terenie, zwłaszcza w pierwszych latach działalności.

Ramy czasowe 
Proponowane zmiany zmienią rynek fundamentalnie prawdopodobnie od 2024 r. z zastosowaniem wyższego rocznego obniżenia limitu, a także wprowadzeniem emisji morskich do nowego systemu, w zależności od harmonogramu legislacyjnego.

Potencjalnym punktem spornym w procesie politycznym będzie podział obciążeń między ETS a inne sektory, w tym transport drogowy i budownictwo, dla których planowane jest wprowadzenie nowego systemu handlu od 2026 roku. Dyskusja na temat samego nowego ETS prawdopodobnie spotka się ze sprzeciwem zarówno w Parlamencie, jak i Radzie, ponieważ koszty redukcji emisji w tych sektorach mogą wpłynąć na końcowe ceny konsumenckie, a prawodawcy przewidują reakcję polityczną. Chociaż przyjęcie do końca 2022 r. jest możliwe, dyskusja polityczna może zatem sięgać daleko w 2023 r., co sprawi, że wniosek będzie prawdopodobny od 2024 r.

Wpływ cen i konsekwencje dla uczestników rynku
W przypadku braku zmian w proponowanym pakiecie, należy się spodziewać, że ceny w ramach EU ETS osiągną około 90 euro/t CO₂ do 2030 r., przy czym spodziewany jest wzrost cen w szczególności w drugiej połowie dekady, kiedy wejdą w życie proponowane reformy bezpłatnego przydziału.

Według szacunków, ten wzrost cen może spowodować, że sektory objęte CBAM staną w obliczu rachunku za emisję dwutlenku węgla w latach 2026-2030, który jest o 32,9 mld euro wyższy niż w przypadku braku stopniowego wycofywania bezpłatnych przydziałów. Podmioty zapewniające zgodność będą zatem w coraz większym stopniu dążyć do pokrycia swojej ekspozycji na niestabilne ceny CO₂ poprzez zwrócenie się w kierunku aktywnej strategii handlu uprawnieniami do emisji.

Sebastian Rilling, ICIS

ICISprawohandel emisjami