Zapobieganie procesom starzenia się włosów

• Strona główna
• Artykuły
• Zapobieganie procesom starzenia się włosów

2014-07-10

Na ogół badania fizycznych i chemicznych właściwości włosów skupiały się na martwej części włosa, tj. części powyżej mieszka włosowego. Wszystko to miało na celu stworzenie receptur skutecznych szamponów, odżywek, farb, rozjaśniaczy, produktów do trwałej ondulacji i innych kosmetyków służących do poprawiania wyglądu włosów i zwalczania ich oznak starzenia się. Chociaż badania te, prowadzone przez dziesięciolecia, okazały się bezcenne dla społeczności naukowej (i nadal takie będą), nastąpiła zmiana paradygmatu zmierzająca w stronę zrozumienia żywego komponentu w mieszku włosowym. Nastąpiła rewolucja w biologii molekularnej, która obiecuje nowe strategie zmierzające do zrozumienia procesu starzenia się komórek włosów oraz potencjalnie do jego spowolnienia.

Niniejszy artykuł omawia wpływ i możliwe mechanizmy starzenia się mieszków włosowych oraz ich związki ze starzeniem się włosów, komórek macierzystych włosów i siwieniem. Przedstawione są również ostatnie badania wyjaśniające wpływ rozjaśniania bardzo ciemnych włosów. Wreszcie artykuł porusza kwestię zapobiegania procesom starzenia i koncepcję stosowania przeciwutleniaczy w pielęgnacji włosów.

Cechy wzrostu starzejącego się mieszka włosowego
Siwienie włosów oraz ich wypadanie to zwykle pierwsze zewnętrzne i widoczne oznaki starzenia się. Starzenie się włosów może spowodować ogólny spadek liczby włosów i gęstości mieszków włosowych oraz spowolnienie tempa wzrostu włosów. Procesowi towarzyszy również zwiększenie liczby włosów w fazie telogenowej, czyli spoczynkowej, zmniejszenie średnicy łodygi włosa oraz skrócenie fazy anagenowej, czyli fazy wzrostu włosów u mężczyzn. Jedno z przeprowadzonych badań wykazało (zarówno na poziomie in vitro, jak i in vivo), że siwe włosy rosną szybciej niż włosy zawierające melaniny.

Ponadto u starszych badanych stwierdzono, że włosy tzw. meszku, znajdujące się w brwiach, uszach, w przedsionku nosa, na podbródku i górnej wardze paradoksalnie mogą zmieniać się we włosy dojrzałe. Daje to nadzieję osobom dotkniętym łysieniem androgenowym (androgenic alopecia, AGA), ponieważ sugeruje, że możliwa może być powtórna przemiana zminiaturyzowanych włosów meszku w zdrowe włosy dojrzałe (w drodze nieznanego jeszcze procesu).

Starzenie się komórek macierzystych mieszka włosowego
Ważną cechą komórek macierzystych jest ich umiejętność do zmiany właściwości w celu spełnienia wymogów regeneracji, której wymaga tkanka w ciągu całego życia. Pozwala to na zastąpienie komórek utraconych ze względu na uraz lub chorobę bądź po prostu utrzymanie homeostazy. Funkcja taka dotyczy szczególnie mieszka włosowego, ponieważ jest to jedyny znany organ ludzkiego ciała, który cyklicznie się regeneruje. W miarę starzenia się liczba nabłonkowych komórek macierzystych mieszka znajdujących się w rejonie uwypuklenia pozostaje bez zmian, natomiast liczba międzymieszkowych komórek macierzystych położonych w błonie podstawnej skóry właściwej maleje. Wydaje się, że dystrybucja i ekspresja markerów komórek macierzystych mieszka pozostaje niezależna od wieku.

W związku z tym, główną funkcją telomerów jest zabezpieczenie chromosomów przed uszkodzeniami i niestabilnością. Enzym telomeraza pomaga chronić przed utratą telomerów; pod jej nieobecność telomery skracają się w każdym cyklu podziału komórki. W końcu telomery osiągają krytyczną długość, która nie może dłużej chronić końców chromosomów. To powoduje trwałe zahamowanie cyklu komórkowego, zwane inaczej starością replikacyjną (replicative senescence).

W badaniach in vitro wykazano, że podczas procesu starzenia skracanie telomerów występuje w mieszkowych komórkach macierzystych, co prowadzi do upośledzenia potencjału klonogenicznego. Okazuje się, że tak, jak w przypadku łysienia androgenowego, liczba komórek macierzystych pozostaje stała, ale z wiekiem komórki te tracą swoje możliwości funkcjonalne – i to właśnie przyczynia się do miniaturyzacji włosów w AGA. Dalsze badania sugerują wpływ środowiska zewnętrznego na komórki macierzyste i ich upośledzenie funkcjonalne. Przykładowo wydaje się, że preadipocyty i adipocyty otaczające mieszek włosowy pełnią rolę regulacyjną w propagacji cyklu wzrostu włosów.

Siwienie włosów
Zapoczątkowanie procesu siwienia włosów jest przede wszystkim uwarunkowane genetycznie. Standardowo siwe włosy zaczynają pojawiać się od połowy do końca piątej dekady życia, bez względu na rasę i płeć. Zdrowy mieszek włosowy bez powodującej siwienie utraty pigmentu wykazuje ścisłe sprzężenie proliferacji melanocytów mieszka włosowego z wczesną fazą anagenową wzrostu, po której następuje dojrzewanie melanocytu w środkowej i późnej fazie anagenowej oraz apoptoza melanocytu w czasie fazy katagenowej za pośrednictwem nieznanego mechanizmu.

W każdym cyklu włosa może zostać zrekonstruowany nietknięty, zawierający pigment włos dojrzały, ponieważ mieszek jest w stanie zastąpić te melanocyty z rezerwy znajdującej się w okolicy uwypuklenia w zewnętrznej pochewce korzenia włosa. Chociaż siwienie nie jest całkowicie wyjaśnione, uważa się obecnie, że jest ono spowodowane niezdolnością mieszka do utrzymania amelanotycznych (niezawierających melaniny) komórek macierzystych melanocytów. Stąd siwienie może być spowodowane mechanizmem kontrolowanym genetycznie, który wyczerpuje rezerwy populacji melanocytów i/lub zmienia sygnały o ich migracji z okolicy uwypuklenia do macierzy buławki włosa. Czynnik transkrypcyjny związany z mikroftalmią (MITF), główny regulator rozwoju melanocytów oraz gen BCL2, szlak sygnałowy Wnt i białko Pax3 odgrywają rolę w utrzymaniu i różnicowaniu się komórek macierzystych melanocytów.

Obserwacje przynoszą niepotwierdzone dowody na to, że siwe włosy ulegają repigmentacji po wystąpieniu stanów zapalnych skóry głowy lub radioterapii. Inne doniesienia wskazują na częściową samorzutną repigmentację we wczesnym siwieniu w tym samym cyklu wzrostu włosa. Te zdarzenia sugerują, że być może możliwe jest stymulowanie melanocytów w zewnętrznej pochewce korzenia włosa do migracji i różnicowania się, co z kolei prowadziłoby do biologicznej repigmentacji siwiejących mieszków. Dopóki jednak nie uzyska się takiego rezultatu, branży kosmetycznej potrzebne są farby do włosów o ulepszonych metodach aplikacji, niosące zmniejszone do minimum ryzyko wystąpienia reakcji alergicznych i stanów zapalnych skóry. Mogą być one przykładowo spowodowane powszechnie używanymi substancjami chemicznymi, takimi jak p-fenylenodiamina.

Rozjaśnianie
Rozjaśniacze trwale i nieodwracalnie utleniają pigment melaninowy znajdujący się w warstwie korowej włókna włosa, sprawiając, że staje się bezbarwny. Roztwory zasadowe zmiękczają łodygę włosa i powodują podniesienie się i napęcznienie łusek osłonki włosa, co umożliwia dostęp do znajdującej się pod spodem warstwy korowej, gdzie ulokowana jest sfagocytowana melanina. Szkodliwy wpływ rozjaśniacza na łodygę włosa może być dość znaczny i powodować porowatość włosa, utratę wody i osłabienie łusek, w taki sposób, że mogą być z łatwością oderwane od warstwy korowej. Początkowe rozjaśnianie utrudnia dalsze rozjaśnianie i pozostawia włosy bez połysku i blasku.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 2/2014 KWARTALNIKA "CHEMIA I BIZNES. RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ". ZAPRASZAMY.

Aby otrzymywać w 2014 roku czasopismo, należy zamówić prenumeratę. Kontakt: redakcja@chemiaibiznes.com.pl

przemysł kosmetycznykosmetykiwłosy