Wpływ produktów oczyszczających na pH powierzchni skóry

• Strona główna
• Artykuły
• Wpływ produktów oczyszczających na pH powierzchni skóry

2016-04-05  / Autor: Sven Munke, Lornamead GmbH, i inni

W niedawnych wieloośrodkowych badaniach wykazano, że fizjologiczny poziom pH powierzchni skóry przedramienia nie przekracza wartości 5. W obrębie warstwy rogowej naskórka (stratum corneum) pH waha się od wartości poniżej 5 w warstwach zewnętrznych do ok. 7 w strefie graniczącej z warstwą żywą naskórk. Poziom pH warstwy rogowej reguluje co najmniej trzy funkcje naskórka: funkcję bariery ochronnej przed drobnoustrojami, homeostazę przepuszczalności bariery naskórkowej oraz utrzymanie integralności/ciągłości bariery.

Zmiany fizjologicznego poziomu pH warstwy rogowej powodują zaburzenia funkcji barierowej naskórka. Istnieją liczne doniesienia na temat znaczenia kwaśnego pH powierzchni skóry dla funkcji barierowej zapewniającej ochronę przed drobnoustrojami. Namnażanie się bakterii chorobotwórczych ulega nasileniu w warunkach obojętnego pH, natomiast podwyższony poziom pH powierzchni skóry negatywnie wpływa na stałą (fizjologiczną) florę bakteryjną. Poziom bakterii stale bytujących na skórze ulega zmniejszeniu również w warunkach zasadowych. Homeostaza przepuszczalności bariery naskórkowej jest uzależniona od gradientu pH w obrębie warstwy rogowej oraz od aktywności dwóch enzymów przetwarzających lipidy, dla których optymalny poziom pH kształtuje się między wartościami 4 a 5. W doświadczeniach z naruszeniem struktury barierowej skóry wykazano, że odbudowa bariery zachodzi z opóźnieniem po zastosowaniu tzw. „super zasad” lub buforów o pH obojętnym. Integralność/ciągłość warstwy rogowej naskórka (proces odwrotny do złuszczania) zależy od aktywności dwóch enzymów proteolitycznych, które funkcjonują optymalnie w warunkach obojętnego pH. Proces złuszczania jest regulowany przez kwaśny odczyn warstwy rogowej poprzez obniżenie (lecz nie całkowite zablokowanie) czynności tych enzymów. Przy zasadowym pH (6-8) dochodzi do nasilenia aktywności tych enzymów, co z kolei prowadzi do osłabienia integralności/ciągłości bariery.

Czynniki oddziałujące na pH warstwy rogowej naskórka oraz pH powierzchni skóry można podzielić na trzy kategorie: (1) czynniki endogenne niezwiązane z zaburzeniami patologicznymi; (2) czynniki endogenne związane z zaburzeniami patologicznymi oraz (3) czynniki egzogenne. Jak wykazano, istnieje wiele czynników egzogennych (np. substancje miejscowo drażniące, opatrunki okluzyjne, produkty do pielęgnacji skóry oraz produkty oczyszczające), które wpływają na fizjologiczny poziom pH powierzchni skóry lub powodują jego zaburzenia.

Wpływ oczyszczania na poziom pH powierzchni skóry jest szczegółowo zbadanym zagadnieniem. Dobrze zbadano zależność pomiędzy pH powierzchni skóry a wartością pH stosowanego produktu do oczyszczania skóry. Publikacje w tej dziedzinie podają różne metody, warunki, panele i oddziaływania produktów oczyszczających na pH powierzchni skóry oraz analizują zmiany poziomu pH i czas potrzebny do przywrócenia równowagi/normalizacji pH. W zależności od schematu badania (np. rodzaju stosowanych produktów, procedury mycia), przedział zmian pH waha się od ±0 do +3 jednostek, natomiast czas przywrócenia równowagi pH wynosi od 45 minut do nawet 8 godzin. Na podstawie modelu mycia wielokrotnego w publikacji Grunewalda i wsp. stwierdzono istotne zmiany pH skóry nawet po upływie 12 godzin od czasu ostatniej procedury oczyszczania. Poza wymienionymi powyżej oddziaływaniami na poziom pH powierzchni skóry produkty oczyszczające prowadzą również do podrażnień skórnych, przesuszenia i nadmiernego odtłuszczenia warstwy rogowej, rozpulchnienia warstwy rogowej i zaburzeń funkcji barierowych. Wydaje się, że powyższe skutki są także związane z pH środków oczyszczających oraz ich składem.

Aby uzyskać kompleksowe informacje na temat tego zagadnienia, dokonano przeglądu dostępnej literatury na temat wpływu produktów oczyszczających na pH skóry. Przeprowadzono także kontrolowane, randomizowane, wieloośrodkowe badanie oceniające wpływ różnych produktów oczyszczających na pH powierzchni skóry.

Przegląd literatury
Materiały i metody
Przeszukano bazy danych Medline, Kosmet i Bioscience pod kątem publikacji omawiających zagadnienie zdefiniowane jako „wpływ produktów oczyszczających na pH skóry”. Przeszukiwanie baz danych ograniczono do prac w języku niemieckim lub angielskim opublikowanych po roku 1970 r. Przy analizie publikacji szczególną uwagę zwracano na schemat badania, badane produkty oraz ich wpływ na pH powierzchni skóry.

Wyniki
Zastrzegając, że przeprowadzony przegląd nie jest wyczerpujący, należy zauważyć, że dostarczył istotnych informacji na temat kwestii związanych z „pH skóry” oraz „oczyszczaniem skóry”. Ocenie poddano łącznie 69 publikacji, z czego szczegółowo przeanalizowano 10 prac o tematyce pokrywającej się z omawianym zagadnieniem. Publikacje te zawierają informacje dotyczące metod badań i badanych produktów oraz – co szczególnie istotne – ich wpływu na pH skóry (zmian pH zachodzących po ich zastosowaniu). Ze względu na odmienne cele badań oraz warunki badawcze uzyskane wyniki nie są ze sobą spójne. Nie udało się więc określić jednoznacznej zależności między pH produktu oczyszczającego a jego oddziaływaniem na poziom pH skóry. Poza pH powierzchni skóry wiele publikacji analizuje także inne parametry biofizyczne, np. poziom nawilżenia warstwy rogowej naskórka, transepidermalną utratę wody, zawartość lipidów na powierzchni skóry, koloryt skóry oraz mikrokrążenie skórne. W niektórych pracach badano florę skóry ze względu na potwierdzoną zależność między wartością pH powierzchni skóry a mikroorganizmami bytującymi na skórze.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 1/2016 KWARTALNIKA "CHEMIA I BIZNES. RYNEK KOSMETYCZNY I CHEMII GOSPODARCZEJ". ZAPRASZAMY.

przemysł kosmetycznyprodukty oczyszczające