Walczyć z uciążliwością zapachową

• Strona główna
• Artykuły
• Walczyć z uciążliwością zapachową

2019-01-31  / Autor: Oktawian Milewski

To już kolejne podejście na poziomie rządowym do przyjęcia odpowiednich regulacji prawnych w dziedzinie uciążliwości zapachowej. Poprzednie miało miejsce w dwóch wcześniejszych kadencjach parlamentarnych i spełzło na niczym, m.in. z uwagi na sprzeciw podmiotów, których nowe prawo miało dotyczyć. 2017 r.: ponad 1,5 tys. skarg dotyczących uciążliwości zapachowej

Tymczasem problem jest rzeczywisty, bo z danych uzyskanych z Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska wynika, że od 2010 r. Inspekcja Ochrony Środowiska rozpatruje co roku ponad 1,2 tys. skarg z zakresu zanieczyszczenia powietrza, z czego za każdym razem ponad połowa dotyczyła uciążliwości zapachowej. W samym tylko 2017 r. do organów inspekcji wpłynęło prawie 1,5 tys. skarg w zakresie uciążliwości zapachowej, co stanowiło 64% wszystkich spraw dotyczących zanieczyszczenia powietrza. Pojawiały się też skargi na działalność producentów chemicznych, np. uwalniania do atmosfery związków z płockich instalacji PKN Orlen. Poza dyskomfortem wywoływanym u ludzi w wyniku oddziaływania odorów, groźną kwestią jest ich bezpośredni i pośredni wpływ na zdrowie. Wciąż jednak brak określonego prawa, które przynajmniej w zamyśle regulowałoby omawiane zagadnienie.

Brak takiej legislacji to jednak nie tylko polski problem. Uciążliwość zapachowa jest tematem stwarzającym problemy legislacyjne praktycznie w większości krajów unijnych, które na poziomie centralnym lub samorządowym nie są w stanie wypracować konkretnego ustawodawstwa. Nie ma go także jak dotąd na poziomie unijnym. W miejsce ustaw funkcjonują natomiast, z różną skutecznością, np. poradniki lub przewodniki wskazujące na zasady wykonywania analiz dotyczących uciążliwości zapachowej. Kwestie, o których mowa, pojawiają się także, jako odniesienia w innych przepisach prawa środowiskowego, ale nie dość sprawnie pozwalają na przeciwdziałanie niektórym typom uciążliwości zapachowej.

W naszym kraju przyjęcie odpowiedniego prawa napotkało kilka lat temu duże opory ze strony przemysłu. Wprawdzie zagadnienia uciążliwości zapachowej najmocniej związane są z dużymi obiektami produkcji zwierzęcej (chodzi tutaj o przemysłowe fermy chowu trzody chlewnej, drobiu, zwierząt futerkowych, także niektóre ubojnie), to jednak poprzednią próbę stworzenia odpowiedniego prawa oprotestowała także branża chemiczna, która również należy do najbardziej uciążliwych emitentów odorów.

Chemia uciążliwym emitentem

Do obiektów, w których może dochodzić do wyzwalania się lotnych zanieczyszczeń powietrza o silnym zapachu można zaliczyć zakłady i wytwórnie zajmujące się produkcją ropy naftowej; kwasu fosforowego i nawozów fosforowych; tworzyw sztucznych i wyrobów z nich wykonanych; włókien syntetycznych; farmaceutyków; kosmetyków; środków ochrony roślin, farb i lakierów. Na szczególną uwagę zasługują tu największe zakłady, choćby rafinerie w Płocku i Gdańsku. Główne składniki używanego przez nie surowca to lotne węglowodory, które mają specyficzny zapach. Ponadto ropa zawiera zwykle takie zanieczyszczenia, jak siarkowodór oraz organiczne związki siarki.

Warto wiedzieć, że emisje z przemysłu chemicznego podlegają przepisom regulującym ograniczanie emisji konkretnych zanieczyszczeń chemicznych oraz sumarycznej ilości LZO. Na ogół stosowanie się do nich likwiduje również problem emisji zapachów.

Bardzo dużą uciążliwością zapachową odznaczają się wytwórnie kwasu fosforowego i nawozów fosforowych. Wśród różnych powodów występowania zapachów w procesie produkcyjnym za główny można uznać obecność związków organicznych w podstawowym surowcu, czyli w fosforytach.

Prace nad projektem ustawy trwają

W 2011 r. Polska Izba Przemysłu Chemicznego przekazała do Ministerstwa Środowiska stanowisko, jako jedna z kilkudziesięciu organizacji krajowego przemysłu, w którym oceniła, iż przedstawione wtedy przez resort założenia do projektu ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej dotyczą „bardzo trudnego i mogącego rodzić wiele konfliktów obszaru, którego do dzisiaj w prawie Unii Europejskiej nie udało się objąć wspólną regulacją prawną. W sytuacji ogromnego obciążenia zarówno podmiotów, jak i administracji nowymi wymaganiami wynikającymi wprost z prawodawstwa unijnego, np. REACH, pakietu klimatycznego, Dyrektywy IED, wprowadzenie dodatkowej regulacji, mającej znikome szanse na rozwiązanie problemu uciążliwości zapachowej wydaje się niecelowe. Należy skupić się na działaniach prewencyjnych podczas wydawania wszelkiego rodzaju decyzji administracyjnych oraz kontroli zobowiązań i obowiązków podmiotów, które mogą powodować uciążliwości zapachowe” – przekonywała PIPC, gdy przed kilkoma laty po raz pierwszy próbowano się zmierzyć z tematem uciążliwości zapachowej.

Wówczas Izba wskazywała, że w założeniach do ustawy brak jest zapisów rozstrzygających odpowiedzialność za powodowanie uciążliwości zapachowych podmiotów położonych i prowadzących działalność na tym samym obszarze. W przypadku, gdy na jednym terenie funkcjonuje kilka podmiotów, to nie ma możliwości dokładnego sprecyzowania, który z nich jest źródłem emisji substancji złowonnych, a co za tym idzie nie ma możliwości jednoznacznego przypisania odpowiedzialności, co do realizacji idących za tym obowiązków. Ponadto zwracano uwagę, że ustawa powinna dotyczyć jedynie problemu uciążliwości zapachowej występującej w sposób ciągły wokół zakładów prowadzących określone rodzaje działalności. Nie powinna natomiast obejmować krótkotrwałych uciążliwości zapachowych występujących w szczególnie niekorzystnych warunkach meteorologicznych bądź w sytuacjach awaryjnych.

W tej kadencji parlamentu do tematu uciążliwości zapachowej powrócono i Ministerstwo Środowiska, korzystając także z opinii przesłanych kilka lat temu, we współpracy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska i Generalną Dyrekcją Ochrony Środowiska prowadzi prace nad projektem ustawy o przeciwdziałaniu uciążliwości zapachowej. W ramach projektowanej ustawy zabiega się w pierwszej kolejności o wyznaczenie bezpiecznej odległości od zabudowań dla planowanych przedsięwzięć, których funkcjonowanie może wiązać się z ryzykiem powstania uciążliwości zapachowej. Rozważane jest ponadto stworzenie regulacji prawnej, która pozwoli na przeprowadzenie oceny uciążliwości zapachowej obiektów już istniejących. Podstawowym założeniem przygotowywanej ustawy ma być wyposażenie organów samorządu terytorialnego w instrumenty prawne pozwalające na przeciwdziałanie uciążliwości zapachowej. W ustawie potrzebne jest też wprowadzenie jednoznacznej definicji uciążliwości odorowej oraz wypracowanie jasnego, popartego wiarygodnymi badaniami, modelu jej stwierdzania. Wprowadzenie ustawy odorowej i norm określających dopuszczalne stężenie substancji odorowych w powietrzu nie może być bowiem oparte na subiektywnych i niedookreślonych normach, dlatego konieczne jest określenie konkretnych wartości progowych dla danych substancji. Prace nad ustawą mają się zakończyć jeszcze w tej kadencji parlamentu.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 6/2018 DWUMIESIĘCZNIKA "CHEMIA I BIZNES". ZAPRASZAMY.

przemysł chemicznyprawo