Opakowania z tworzyw wyborem korzystniejszym niż dostępne alternatywy

• Strona główna
• Artykuły
• Opakowania z tworzyw wyborem korzystniejszym niż dostępne alternatywy

2020-03-26  / Autor: Oktawian Milewski

Czy postrzeganie opakowań oraz uwarunkowania legislacyjne są zgodne z faktami?

Ocena Cyklu Życia (Life Cycle Assesment) jest techniką, która służy do badania aspektów środowiskowych i potencjalnego wpływu wyrobu na środowisko w całym okresie życia, począwszy od pozyskania surowca koniecznego do skonstruowania danego towaru, poprzez fazę produkcji i użytkowania, aż do ostatecznej likwidacji, czyli stania się odpadem. Informacje płynące z takiej analizy mogą być wykorzystywane m.in. do reorganizacji procesu wytwarzania i dystrybucji, zmian konstrukcyjnych produktu, zastąpienia szkodliwych komponentów czystszymi, czy też proekologicznego zarządzania przedsiębiorstwem. Celem oceny cyklu życia jest zatem pozyskanie możliwie jak najbardziej obiektywnych danych na temat oceny środowiskowej na podstawie szerokiego zestawu danych. W tym konkretnym przypadku wyniki badania dają interesującą wiedzę na temat rozmaitych opakowań w kontekście tzw. zrównoważonej działalności.

Autorzy badania chcieli przede wszystkim zweryfikować prawdziwość dwóch hipotez, które składają się na dość popularne opinie konsumentów odnoszące się do stosowanych przez nich opakowań. Te hipotezy brzmią następująco: butelki z tworzyw sztucznych oraz aluminiowe puszki mają negatywny wpływ na środowisko oraz butelka szklana w większości przypadków ma pozytywny wpływ na środowisko.

Naturalnie te opinie w obiegu publicznym się liczą i stoją za niedawnymi zmianami w prawodawstwie, które odnosi się do branży tworzyw. Legislacja to m.in. pakiet dyrektyw dotyczących gospodarki o obiegu zamkniętym, dyrektywa Single-Use Plastics, przepisy w zakresie rozszerzonej odpowiedzialności producenta, udziału materiału pochodzącego z recyklingu w opakowaniach, poziomu selektywnej zbiórki odpadów z rynku itd.

W przeprowadzonym badaniu ocena dotyczyła opakowań PET i alternatywnych materiałów opakowaniowych przeznaczonych dla wybranych napojów, żywności i detergentów płynnych, które są w obrocie w kanale sprzedaży sieciowej w 10 krajach świata. Badaniu poddano takie zmienne, jak produkcja surowców, źródła i dostawa energii oraz paliw, odległości transportowe, proces przygotowania i finalne napełnianie i czyszczenie opakowań wielokrotnego użytku, dystrybucja do punktów zbytu oraz transport powiązany, czy wreszcie warunki gospodarowania odpadami. Dla zmiennych dla poszczególnych krajów szczególnie istotne były warunki gospodarowania odpadami (selektywna zbiórka i recykling), miks energii elektrycznej oraz odległości pokonywane w transporcie.

Wyszczególniono takie kategorie wpływu opakowania na środowisko, jak zmiana klimatu; potencjał zakwaszenia; letni smog; eutrofizacja lądowa; eutrofizacja słodkowodna oraz eutrofizacja morza, a także zubożenie zasobów abiotycznych – surowce mineralne; skumulowane zapotrzebowanie na energię całkowitą oraz odnawialną i nieodnawialną; użytkowanie gruntów; cząstki stałe; zużycie wody.

Badaniu wskazującemu, które opakowanie ma najmniejszy wpływ na środowisko poddano różne typy opakowań, skonstruowane wedle ich materiału i przeznaczenia. Były to butelka jednolitrowa dla wody; butelka jednolitrowa dla mleka; butelka jednolitrowa dla soku; butelka półlitrowa dla piwa; półlitrowa butelka dla napoju gazowanego; słoiki spożywcze o pojemności 0,35 litra; opakowanie dla keczupu o pojemności 0,3 litra; opakowanie dla detergentu płynnego o pojemności 1,5 litra.

Uzyskane w toku badania wyniki zaprzeczają powszechnej opinii o tym, że największy wpływ na środowisko naturalne mają opakowania z tworzyw sztucznych. Tym samym więc, w świetle raportu, postrzeganie opakowań oraz uwarunkowania legislacyjne odnoszące się do nich nie są zgodne z faktami.

Wyniki analizy techniką LCA

Wyniki badania agencji c7-consult odnoszą się także wprost do rynku polskiego i dalsze rezultaty będą bazować właśnie na danych pochodzących z naszego kraju. Pierwszym opakowaniem poddanym analizie były różne formaty o pojemności jednego litra przeznaczone dla wody mineralnej. Przeanalizowano 13 kryteriów, którym podlegają opakowania.

Dla kryterium, jakim jest zmiana klimatu (jednostka miary to kg CO₂ – ekwiwalent) najgorszy wynik uzyskało opakowanie szklane – 522, a najlepszy opakowanie z zawartością 50% lub 100% recyklatu PET wielorazowego użytku – 91. Butelka z dziewiczego PET jednorazowego użytku osiągnęła wynik – 133. Kryterium odnosi się do potencjalnego wkładu wyrobu w zmianę klimatu na podstawie np. emisji gazów cieplarnianych (CO₂), które zwiększają absorpcję promieniowania ciepła do atmosfery i powodują wzrost temperatury na powierzchni Ziemi.

Kolejnym kryterium był potencjał zakwaszenia (jednostka miary to kg SO₂ – ekwiwalent). Zdecydowanie największy potencjał zanotowano w przypadku opakowania szklanego – 3,83, a najniższy w przypadku opakowania z zawartością 100% recyklatu PET wielorazowego użytku – 0,29.

Drugi najsłabszy wynik przypadł na opakowanie z dziewiczego PET jednorazowego użytku – 0,4, co tylko pokazuje, że przy obliczaniu potencjału zakwaszenia butelka szklana ma kilkukrotnie bardziej negatywny efekt od pozostałych formatów opakowaniowych. Sam potencjał zakwaszenia to przekształcanie zanieczyszczeń powietrza, takich jak dwutlenek siarki w kwasy, które mogą mieć negatywny wpływ na glebę, wodę czy organizmy (np. kwaśne deszcze).

Trzecim kryterium wziętym pod uwagę w odniesieniu do oceny opakowania był smog letni, czyli powstawanie reaktywnych związków chemicznych, np. ozonu, w wyniku działania promieniowania słonecznego na lotne związki organiczne i tlenki azotu. Znaczące ilości LZO i NOx są uwalniane w okresie letnim w dużych miastach, np. na skutek emisji przemysłowych. Tutaj także wpływ opakowań szklanych okazał się być najbardziej negatywny – 0,152 (mg etylenu – ekwiwalent), podczas gdy najlepszy rezultat wypracowały opakowania z zawartością 50% lub 100% recyklatu PET wielorazowego użytku – 0,015.

Natomiast w przypadku eutrofizacji słodkowodnej (nadmierne wzbogacanie ekosystemów wodnych w składniki odżywcze, wynikające ze wzrastającej ilości azotu i fosforu i powodujące negatywne zmiany w składzie gatunkowym i produkcji biomasy) opakowanie szklane ponownie wypadło najgorzej – 0,11 (g P – ekwiwalent), a najlepiej wypadło zaś opakowanie PET wielorazowego użytku i to bez różnicy, czy z zawartością recyklatu czy bez niej – 0,29.

Istotnym parametrem analizy było zubożenie zasobów abiotycznych, czyli inaczej mówiąc, wyczerpywanie się zasobów naturalnych, związane z cyklem życia danego wyrobu (jednostka miary to g SB – ekwiwalent).

W tym miejscu mierzona była ilość zasobów naturalnych, jakie zużywa wyrób w trakcie całego cyklu swojego życia. Najwięcej tych zasobów, w kontekście opakowania jednolitrowego dla wody zużywa – to już żadna niespodzianka – opakowanie szklane – 0,016, ponad dwukrotnie mniej opakowanie PET jednorazowego użytku – 0,007, a jeszcze mniej opakowanie z zawartością 100% recyklatu PET wielorazowego użytku – 0,002.

Najmocniej negatywny wpływ opakowań szklanych widać jednak przy ocenie skumulowanego zapotrzebowanie na energię ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych w czasie całego cyklu życia produktu, wyrażonego w jednostce kJ. Rezultat dla opakowań szklanych to 9,65 kJ, podczas gdy opakowania PET jednorazowego użytku to 2,549 kJ na jednostkę opakowaniową, a dla opakowania z zawartością 100% recyklatu PET wielorazowego użytku jest to 1,707 kJ.

Pozostałe kryteria porównawcze także przyniosły zdecydowanie najsłabsze wyniki opakowaniom szklanym i tym samym udowodniły, że dla formatów jednolitrowych dla wody mineralnej szkło jest najgorszą opcją z punktu widzenia wpływu na środowisko. Opcją najlepszą jest PET wielorazowy z zawartością 100% recyklatu.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 1/2020 DWUMIESIĘCZNIKA "CHEMIA I BIZNES". ZAPRASZAMY.

tworzywa sztucznePETprzemysł opakowaniowyszkło