Chemia gospodarcza – produkty dezynfekcyjne o szerokim zakresie zastosowania

• Strona główna
• Artykuły
• Chemia gospodarcza – produkty dezynfekcyjne o szerokim zakresie zastosowania

2012-05-08

Dezynfekcja to selektywne eliminowanie niektórych niepożądanych mikroorganizmów. Polega na działaniu takimi środkami fizycznymi lub chemicznymi na ich strukturę lub metabolizm, które spowodują śmierć lub inaktywację. Jest ona nieodłącznym elementem utrzymania higieny w każdej gałęzi przemysłu. Podejmując decyzję o zastosowaniu produktu dezynfekcyjnego, należy zastosować wszystkie środki ostrożności zalecane przez jego producenta. Wszelkiego rodzaju produkty chemiczne należy stosować bezwzględnie tylko do zastosowań dedykowanych, tj. takich, do jakich zostały przeznaczone przez producenta. Ze względu na brak potwierdzonej skuteczności w innych obszarach nie wolno stosować tam produktów do nich nieprzeznaczonych.
Dla większości produktów chemii gospodarczej środki dezynfekcyjne klasyfikowane są zgodnie z obowiązującymi przepisami jako produkty biobójcze, dlatego też ta grupa produktów została poddana omówieniu w niniejszym artykule.
Produkt biobójczy oznacza substancję czynną lub preparat zawierający co najmniej jedną substancję czynną w postaciach, w jakich są dostarczone użytkownikowi, przeznaczony do niszczenia, odstraszania, unieszkodliwiania, zapobiegania działania lub kontrolowania w jakikolwiek inny sposób organizmów szkodliwych przez działanie chemiczne lub biologiczne. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 17 stycznia 2003 r. w sprawie kategorii i grup produktów biobójczych według ich przeznaczenia (Dz. U. Nr 16, poz. 150), produkty dezynfekujące należą do kategorii I produktów biobójczych, w której wyodrębnia się kilka grup.

Obszary zastosowania najliczniejszych produktów myjąco-dezynfekujących i/lub dezynfekujących
Grupa 1: Produkty dezynfekcyjne do utrzymania higieny człowieka
Jedną z najczęstszych dróg przenoszenia chorobotwórczych drobnoustrojów są ręce. Mydło toaletowe to najważniejszy i podstawowy produkt w codziennej higienie. Jednak mycie rąk przy użyciu zwykłego mydła prowadzi jedynie do złuszczenia naskórka oraz fizycznego usunięcia drobnoustrojów z powierzchni skóry. Ponadto mydła kosmetyczne pozostające stale w środowisku wodnym podczas okresu stosowania stają się dobrą pożywką dla drobnoustrojów chorobotwórczych. Myjąc ręce, usuwamy z ich powierzchni drobnoustroje, jednak nie zabijamy ich. Stosując produkty przeznaczone do higienicznej dezynfekcji rąk zawierające odpowiednie substancje czynne, zabijamy wegetatywne formy drobnoustrojów. Produkty dezynfekcyjne wykazują zróżnicowaną skuteczność, od bakteriobójczego zakresu po działanie obejmujące niszczenie grzybów, wirusów, prątków gruźlicy.
W tej grupie znajdują się produkty do dezynfekcji skóry bez wskazań medycznych. Należy zwrócić uwagę, iż do grupy tej nie należą środki do dezynfekcji pola operacyjnego i iniekcji, które zalicza się do antyseptyków spełniających definicję produktu leczniczego.

Grupa 2 to liczna grupa stanowiąca produkty dezynfekujące do użytku prywatnego i publicznego (włącznie ze szpitalami, gabinetami weterynaryjnymi); żłobki, przedszkola, szkoły, hotele, biura, mieszkania, sklepy; do zastosowania np. na podłogi, ściany, systemy klimatyzacyjne, do dezynfekcji mebli, powierzchni, które nie mają kontaktu z żywnością i środkami żywienia zwierząt. W tej grupie znajdują się również produkty służące do dezynfekcji bielizny.
Środki dezynfekcyjne stosowane w obszarze medycznym muszą spełniać określone kryteria, dzięki którym ich zastosowanie zapewnia odpowiednią ochronę pacjentów, personelu i osób odwiedzających. Zakres działania środków dezynfekcyjnych dla obszaru medycznego musi być dostosowany do skażenia i potwierdzony metodami badań przeznaczonymi dla tego typu obszaru. Najlepiej jeżeli produkty z tego obszaru wykazują skuteczność bakteriobójczą, grzybobójczą oraz wirusobójczą i prątkobójczą.
W zakładach ochrony zdrowia można używać biobójczych środków dezynfekcyjnych przeznaczonych do stosowania w obszarze medycznym. Preparaty dezynfekcyjne stosowane w obszarze medycznym mogą być w nim używane pod warunkiem, że zostały zarejestrowane i dopuszczone do obrotu pod kątem właściwego ich zastosowania, wynikającego z dokumentów rejestracyjnych.
Nie każdy produkt biobójczy może być stosowany w szpitalach. W placówkach medycznych mogą być stosowane tylko takie produkty biobójcze, które posiadają w pozwoleniu zapis odnoszący się do kategorii I, grupy 2 z uwzględnieniem stosowania w obszarze medycznym. Wszystkie inne produkty biobójcze należące również do kategorii I, grupy 2, ale dla których nie ma w pozwoleniu informacji odnoszącej się do ich zastosowania w obszarze medycznym nie mogą być w nim stosowane.
Do grupy 2 należą również produkty służące do dezynfekcji klimatyzacji. Instalacje wentylacyjne i klimatyzacyjne są zagrożeniem dla zdrowia ludzi, gdyż powietrze w nich cyrkulujące może być zanieczyszczone mikroorganizmami, takimi jak bakterie i grzyby. Należy więc je starannie oczyścić oraz zdezynfekować odpowiednimi środkami przeznaczonym do tego celu. Zwykle niebezpieczny jest rozwój bakterii chorobotwórczych z rodziny Legionella, które wywołują objawy podobne do ostrej grypy. Dlatego też tak ważne jest stosowanie produktów dezynfekcyjnych przebadanych i zarejestrowanych pod tym kątem.
Grupa 4: Produkty dezynfekujące powierzchnie, które mają kontakt z żywnością Produkty te używane są do dezynfekcji wyposażenia, pojemników, naczyń i sprzętów  kuchennych, powierzchni i rurociągów związanych z produkcją, transportem, przechowywaniem lub spożywaniem żywności, środków żywienia zwierząt lub napojów przeznaczonych dla ludzi i zwierząt. Produkty stosowane na powierzchnie w tej grupie po wymaganym czasie działania powinny być spłukane wodą o jakości wody pitnej.

Skład produktów dezynfekcyjnych
Nowoczesne środki dezynfekujące, oprócz podstawowych składników, zawierają w swoim składzie substancje aktywne, które decydują o końcowym efekcie działania. Substancje aktywne są przypisane do danego obszaru stosowania. Inne składniki aktywne mogą być stosowane w produktach do ogólnej dezynfekcji, a inne w produktach dezynfekujących powierzchnie mających kontakt z żywnością. Aktualna lista substancji czynnych mogących wchodzić w skład produktów biobójczych stosowanych w określonej grupie jest zamieszczona w II załączniku do Rozporządzenia Komisji (WE) 1451/2007 (o ile dana substancja nie została wycofana na podstawie decyzji o niewłączeniu substancji).
Przykładowo, podchloryn sodu oprócz właściwości wybielających jest także substancją używaną do celów dezynfekcyjnych w produktach do prania bielizny czy usuwania pleśni itp.
Działanie preparatu dezynfekującego jest procesem rozciągniętym w czasie, zależnym od wielu czynników zarówno fizycznych, jak i chemicznych. Aktywność danego produktu jest uzależniona m.in. od rodzaju i zawartości procentowej danego składnika aktywnego i innych składników ramowej receptury, czasu działania, temperatury, pH.

CAŁY ARTYKUŁ ZNAJDĄ PAŃSTWO W NR 2/2012 "CHEMII I BIZNESU". ZAPRASZAMY.

chemia gospodarczachemia instytucjonalnachemia przemysłowa